گروه فرهنگ و هنر «سدید»؛ معمولا در انتهای هر پدیده است که می‌توان به ارزیابی آن نشست، اکنون بسیاری از پدیده‌ها و رخداد‌ها هستند که در تاریخ چهل ساله انقلاب اسلامی، درخشیدن گرفته و پس از مدتی ستاره اقبال آن‌ها روی به خاموشی آورده است. امروزه شاید بهترین فرصت برای واکاوی این پدیده‌ها و استفاده از تجارب آن‌ها باشد. جهاد سازندگی به نظر می‌رسد از جمله این پدیده‌هایی است که روزی در ستاره آسمان انقلاب اسلامی درخشیدن گرفت، اما به هر دلیل کناری گذاشته شد. کتاب «زنده باد جهاد» روایتی است از تجارب انباشته شده فرهنگی و دینی این پدیده انقلاب اسلامی.
دهه نخست انقلاب اسلامی، دهه‌ای طلایی!
معمولا بحران‌ها هستند که استعداد‌ها را شکوفا کرده و به فعلیت می‌رسانند، در دل بحران‌ها است که مسئله‌ها کشف شده و پاسخ داده می‌شوند. این موضوع را می‌توان در حوادث مختلف تاریخی جستجو کرد. چرا دهه اول حکومت رسول خدا در مدینه به عنوان یکی از برهه‌های حساس تاریخی، مهم‌تر از بسیاری دیگر از اعصار دیگر همواره مورد واکاوی قرار می‌گیرد؟ از آن رو که این دهه، دهه ظهور و بروز چالش‌ها و مسائل با عمق عمیق خود هستند که اندیشه تازه ظهور اسلامی را به مبارزه می‌طلبد. به مثابه ظهور چنین بحران‌هایی است که این دهه، عرصه ظهور استعداد‌های بسیار عمیق، راهکار‌های بی بدیل و ابتکارات گوناگونی می‌شود. لذاست که امروزه و با گذشت هزار و چهارصد سال از ظهور اسلام، این دهه همواره به عنوان یک عصر بی بدیل و پر ظرفیت مورد واکاوی قرار گرفته تا بتوان از تجارب انباشته شده آن بهره گرفت. دهه نخست انقلاب اسلامی ایران نیز چنین حالتی دارد. دهه‌ای پر از چالش‌های بنیان برافکن و جدی که همین چالش‌ها زمینه ساز بروز و ظهور تمام ظرفیت یک امت تاریخی با رهبری امام خمینی (ره) را فراهم نمود؛ لذا به نظر می‌رسد که مطالعه این برهه، بیش از هر برهه دیگری در تاریخ انقلاب، می‌تواند برای امروز ما درس‌ها و آموخته‌های انباشته شده را به همراه داشته باشد.
جهاد سازندگی نیز در چنین برهه‌ای چشم به دنیا گشود، برای پاسخ به مسئله‌ای عمیق یعنی خالی شدن روستا‌ها از سکنه و بحران فاصله طبقاتی و عدالت، تأمین پشتیبانی و سازندگی جنگ. همه این‌ها زمینه ساز بروز یک سازمان مردمی و جهادی شد که در آن ابتکارات جوانان یک امت در مصاف با حوادث به اوج بالندگی خود رسیده بود.
لزوم بازخوانی کارنامه جهاد سازندگی
دهه ابتدایی تاریخ انقلاب اسلامی سرشار از ظهور تشکیلات‌ها و ساختار‌هایی بود که روح مردمی و دینی انقلاب اسلامی در کالبد آنان تجسد یافته بود. کمیته انقلاب اسلامی، بسیج مستضعفان، نهضت سواد آموزی، سازمان‌های سیاسی و ایدئولوژیک و در رأس همه این‌ها خود نهاد ولایت فقیه از جمله این نهاد‌ها است. به فهرست بلند بالای این تشکیلات‌ها باید اضافه نمود سازمان جهاد سازندگی را. در این میان بررسی تجربه جهاد به نظر ضرورتی بیش از تشکیلات‌های دیگر دارد. این ضرورت علی الخصوص هنگامی بیشتر خود را جلوه می‌کند که مسئله شیوه و مدل حکمرانی در دهه چهارم و پنجم انقلاب اسلامی، به عنوان یک ادبیات و یک پرسش مهم بسیار جلوه گر شده است. اگر به دهه‌های هفتاد و هشتاد بازگردید، کمتر ادبیات اندیشکده‌های حکمرانی، شیوه حکمرانی، اصول حکمرانی و نظایر چنین مطالبی را شاهد بودید. رفته رفته با آزمودن راه‌هایی برای توسعه و پیشرفت و مشاهده چالش‌ها و پیچیدگی‌های حکمرانی، شاهد بروز و ظهور چنین ادبیاتی در میان اندیشمندان هستیم. با این وجود، اما یک مسئله کار را سخت‌تر می‌کند و آن هم آنکه ما مدعی این هستیم که انقلاب اسلامی مدل خاصی از حکمرانی را طلب کرده و لذا نمی‌توان خیلی آزادانه و رها الگو‌های حکمرانی دیگر کشور‌های دنیا را اقتباس نمود. این مدل‌های خاص معمولا با واژگانی همچون مردم بنیاد، عدالت محور و.. تعریف می‌شود. اما این کلیات راه زیادی را تا تبدیل شدن به مدل حکمرانی دارند. در عین حال به نظر می‌رسد که می‌توان از تجارب دهه نخست انقلاب اسلامی برای پاسخ به این پرسش‌ها که چگونه می‌توان روح آرمان‌های انقلاب را در ساختار حاکمیتی کشور، متجسم ساخت بهره گرفت. اما در این میان تجربه جهاد سازندگی به نظر یکی از این بهترین تجربیات است که به ما در متجسم ساختن و متجسد ساختن روح انقلاب اسلامی در مدل حکمرانی کمک می‌کند. این موضوع دلایل متعددی را داراست، نخست آنکه جهاد سازندگی یک مدل موفق در زمینه خود است، بررسی کارنامه جهاد در رفع محرومیت‌ها و پشتیبانی جنگ هر ناقدی را به این نتیجه می‌رساند که این تشکیلات یک الگوی بی نظیر را در اختیار همه قرار می‌دهد. این موضوعی است که حتی حزب الله لبنان در هنگامه بازسازی ویرانی‌های جنگ ۳۳ روزه، به آن توجه پیدا کرده و تشکیلاتی را الهام گرفته از آن استوار ساخت که در بازسازی جنگ بی نظیر عمل نمود. جدای از کارنامه موفق جهاد، این سازمان تمام آرمان‌های انقلاب اسلامی را در دل خود نهادینه کرده بود، توجه به عدالت و معنویت، مردمی بودن و... همگی آرمان‌هایی بودند که در کالبد این نهضت مشهود بود؛ لذا به نظر می‌رسد که بررسی تجارب انباشته شده این پدیده برای امروز ما بسیار لازم باشد.
زنده باد جهاد!
کتاب زنده باد جهاد، ده روایت است از مدیران این مجموعه که تلاش شده در انتخاب آن‌ها به گونه‌ای عمل شود که بخش اعظمی از تجربیات این نهاد دیده شود. روایات به ابعاد مختلف این نهاد، از بدو تأسیس و نامه حضرت امام خمینی (ره) برای تشکیل آن، حضور در جنگ، محرومیت زدایی، انحلال و... پرداخته است. اما وجه جدی و مهمی که تلاش شده در این کتاب انتقال داده شود، روحیه‌ای است که جهاد بر آن ابتناء یافته بود؛ لذا به نظر می‌رسد کتاب زنده باد جهاد، یکی از آثار ارزنده و خواندنی است که در توضیح تجربه انباشته شده این نهاد انقلابی نگاشته شده است.
شما می‌توانید این کتاب که سال ۱۳۹۷ به قلم سید مجتبی قافله باشی، سعیدحسین رفیعی و سید علیرضا طباطبایی گردآوری شده است، به قیمت ۲۷ هزار تومان از کتاب فروشی‌ها تهیه کنید.
/انتهای پیام/
