چیزی که شیعیان را از باقی گروههای مسلمان جدا میکند، تمایزات فقهی، کلامی، علمی و اخلاقی نیست بلکه به چگونگی نسبت آنها با حکومت سبب تمایز آنها با دیگر گروههاست. لذا قدیمیترین مؤلفه نهاد دین در میان شیعیان، مؤلفه سیاسی است؛ یعنی موضعگیری در برابر حکومت یا همان نسبت شیعیان با حکومت است. هر زمان این نسبت و موضعگیری نسبت به حکومت (قدرت) تغییر کرده، کارکرد نهاد روحانیت نیز تغییر کرده است.