بررسی زمینه های اجتماعی بروز اعتراضات در ایران
تعداد اخبار:۱۰

بررسی زمینه های اجتماعی بروز اعتراضات در ایران

جامعه ایرانی از پایان شهریورماه تاکنون و همزمان با فوت خانم مهسا امینی، دچار التهابات اجتماعی شده است. اگرچه به نظر می‌رسد که مطالبه قشر معترض فعلی (معترض منهای اغتشاشگران و عناصر خودفروخته) با اقشار معترض سال‌های ۷۸، ۸۸ و ۹۸ متفاوت است اما شاخصه‌های رفتاری مشترکی نیز در آن‌ها دیده می‌شود که قابل‌بررسی و پیامدسنجی است. برسی جامعه‌شناختی جامعه معترض به ما کمک می‌کند تا دغدغه‌ها را شناخته و پاسخی روشنی به افراد سردرگم، داده شود. معتقدیم بدون آسیب‌شناسی وضع موجود، نمی‌توان به پاسخ مطلوب دست‌یافت و باور داریم که آسیب‌شناسی بدون ارائه راهکار نیز منجر به تحول نخواهد شد. بر همین اساس در این پرونده بنا داریم، ضمن شناخت ویژگی‌های خاص و عام اعتراضات ۱۴۰۱، به مطالبات اقشار معترض نیز ورود کرده و آن را مورد کنکاش قرار دهیم.
التهابات اخیر ناشی از شکاف نسلی بود؟

التهابات اخیر ناشی از شکاف نسلی بود؟

هرچند انگاره شکاف نسلی پر تکرار در کلام و نوشتار اساتید مختلف طرح می‌شود، اما می‌توان گفت که این نظریه هنوز در کشور ما دچار فقر نظری و پیمایشی است که باعث شده ابهام سراسر آن را فرا بگیرد، از همین رو مباحث جنبه ذوقی بیشتری پیدا کرده و هیچ وحدت نظری خاصی در میان اندیشمندان وجود ندارد، همین موضوع باعث شده است تا داده‌های مختلف در دستان اساتید گوناگون گزینش شده و هر کس تحلیلی متناقض ارائه کند. مسائل زیادی به این ابهام دامن زده‌اند.
روایت فریاد

روایت فریاد

سرگذشت چهارصد ساله این مرز و بوم پیام آور این موضوع بوده است که نیرو‌های اجتماعی کشور تا حدودی حذف ناپذیر هستند. ایران گرایی، غرب گرایی و اسلام خواهی سه گانه‌ای است که نیرو‌های اجتماعی کشور با قضاوت و ارزیابی در خصوص آنان و نسبت سنجی میان هویت جمعی خود و این مولفه‌ها ساخته می‌شوند. هرچند در هر برهه یک جریان ضعیف شده و جریان دیگر قدرت می‌یابد، اما این جریان‌ها هیچ کدام قابل حذف نیستند، بر همین اساس می‌توان گفت که در ابتدای انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ عموم مردم ایران هرچند مسئله هویتی خود در دعوای میان غرب، اسلام و ایران را نتوانستند حل کنند، اما به یک جمع‌بندی رسیده و انقلاب اسلامی را برگزیدند.
رهاشدگی سرمایه انسانی؛ پتانسیلی برای اعتراضات اجتماعی و بی‌ثباتی سیاسی

رهاشدگی سرمایه انسانی؛ پتانسیلی برای اعتراضات اجتماعی و بی‌ثباتی سیاسی

در فاز پنجره جمعیتی، اعتراضات به ناکارآمدی نهادی افزایش می‌یابد و سهم بالای جمعیت در سنین فعالیت، تحصیل‌کرده و بیکار، یا در بهترین حالت با مشاغل نامطمئن، منبع بی‌ثباتی بیشتر برای کشور شده‌اند. در این شرایط نسل‌های جدیدتر، در بستر گذار، از تحصیل به بازار کار با اضطراب اقتصادی زیادی مواجه شده‌اند. ازاین‌رو در کنار تحولات ساختار سنی، تحولات نسلی و جایگزینی نسل‌های جدید با انتظارات و آمال‌های متفاوت، نیز در کشور رخ داده است؛ که در درک اعتراضات و تغییرات اجتماعی بسیار مهم و کلیدی است.
جای خالی گفتگوی اقشار متفاوت فرهنگی در قلمرو سیاست

جای خالی گفتگوی اقشار متفاوت فرهنگی در قلمرو سیاست

اینکه ما بتوانیم به یک امر بینابینی، برسیم در واقع باید یک فلسفه‌ای برای‌آن داشته باشیم. ظاهرا فلسفه‌آن هم هست؛ منتها بدنه سیاسی مدیران جمهوری اسلامی که آدم‌هایی عمل‌گرا، عجول و به لحاظ سطح دانشی پایین‌تر از نسل‌های قبلی هستند، اجازه این را نمی‌دهند که این نکات به گفتگو گذاشته بشود. به ویژه به گوش مدیران ارشد جمهوری اسلامی برسد و اگر به گوش مدیران ارشد، می‌رسید شاید این مسائل هم پیش نمی‌آمد. درواقع، راه حل در پیداکردن قلمرویی است برای انسان‌هایی که به لحاظ فرهنگی با ما متفاوت‌اند.
اگر دیگری نباشد، سامان اجتماعی نیست

اگر دیگری نباشد، سامان اجتماعی نیست

انفجار وقتی رخ می‌دهد که سپهر نشانه‌شناختی جدید شکل می‌گیرد. در این حالت افراد جامعه به ناگهان حس می‌کنند چشم‌هایشان، بر روی واقعیت‌ها بازشده و شیوه‌ی برداشت آن‌ها از وقایع تغییر می‌کند. درواقع در این حالت، اعضای جامعه عناصری را در فرهنگ مشاهده می‌کنند که در لایه‌های پنهان فرهنگ وجود داشته؛ اما براثر انفجار از ساختا، روند‌های تدریجی به سیستم، نظام سامان اجتماعی، واردشده است.
سرخوشان را نالان مکن!

سرخوشان را نالان مکن!

مانوئل کاستلز در کتاب «شبکه‌های خشم و امید، جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت» بر این موضوع تأکید می‌کند که فرایند تولید معنا و شکل گیری ایدئولوژی در عصر شبکه‌های مجازی و اینترنت، نه در جایی پیش از کنش جمعی، بلکه در دل ارتباط و خود کنش است که معنا خلق می‌شود. پیش از کاستلز و در میان جامعه شناسان متقدم نیز کسانی چنین سخنی را طرح کرده بودند. در جامعه شناسی متقدم، مکتب کنش نمادین شیکاگو نخستین بار مطلبی شبیه به این سخن را طرح کرد.
راه نجات ایران بالا بردن توانمندی خودمان است

راه نجات ایران بالا بردن توانمندی خودمان است

کمیته دستمزد شورا‌های اسلامی کار گزارشی منتشر کرده که می‌گوید با این سیاست‌هایی که عزیزان در حیطه مسکن اتخاذ کرده‌اند امید صاحب مسکن شدن که در دنیا استانداردش ۵ سال است، یعنی اگر فردی حقوق و دستمزدش را پس‌انداز کند می‌تواند بعد از ۵ سال صاحب خانه شود، برای کارگر‌های ما براساس آن گزارش به ۱۲۳ سال رسیده است. شدت یاس و سرخوردگی که برای آینده شریف‌ترین مردم این سرزمین این سیاست‌های نادرست ایجاد کرده ببینید چه وضعیتی را دارد.
اقتصاد، کانون اصلی شکرآب شدن رابطه مردم و حکومت

اقتصاد، کانون اصلی شکرآب شدن رابطه مردم و حکومت

خلاصه ماجرا این است که همه متر و معیار‌ها حکایت از این دارد که بنیه تولید ملی ما به علت میدان دادن غیرعادی به رانت جویان، رباخوارها، دلالان و واسطه‌ها با یک سقوط به غایت نگران کننده در سال‌های اخیر روبرو بوده؛ و اگر برای این چاره‌ای اندیشیده نشود و حکام گمان بر این کنند که با تداوم روند‌های منحط ضد توسعه‌ای گذشته آبی گرم خواهد شد شکنندگی‌هایمان خیلی خیلی شدیدتر خواهد شد.
آیا جامعه ایران پذیرای گفتگو است؟

آیا جامعه ایران پذیرای گفتگو است؟

دیالوگ‌های سقراط با هم‌نشینان و شاگردانش بیانگر یکی از روشن‌ترین مدل‌های گفتگو است. در دیالوگ‌های سقراطی که به نظر من ممیز وجوه دیالوگ است، او از مخاطب خودش همان مقدار می‌آموزد که آن‌ها از او می‌آموزند. چون به اعتقاد سقراط معرفت در عمق جان انسان‌ها نهفته است و با گفتگو می‌شود دغدغه‌های وجودی را کشف کرد. تعبیر خیلی ملموس سقراط این است که گفتگو  مثل قابله می‌تواند مفهومی را به دنیا سالم بیاورد.
باید جلوی مقصرپنداری را گرفت

باید جلوی مقصرپنداری را گرفت

تحقیقاتی که در ایران انجام‌گرفته است نشان می‌دهد مواجهات نسلی از مواجهات طبیعی به مواجهات مخاطره‌آمیز تبدیل‌شده است. یعنی نسل‌ها بر پایه‌ی دیگری فرض کردن نسل دیگر، نسل امروز نسل دیروز را مقصر وضعیت خودش می‌داند و بالعکس.