فاطمه ایمانی، نجمه لاله
اسلام که دینی فطری و تأمین کننده نیاز‌ها و صلاح دنیا و آخرت انسان است، نه تنها مخالف شادی و فرح نیست، بلکه حامی و پشتیبان آن نیز است. در قرآن کریم، سخنان پیامبر آیات و احادیث و روایات منقول از اهل بیت حاکی از اهمیت این موضوع در اسلام است.
گروه اجتماعی فرهنگ سدید؛ چکیده،
یکی از موضوعات و نیاز‌های مهم هر جامعه برای قشر‌های مختلف، نشاط اجتماعی است. نشاط اجتماعی با متغیر‌های مختلفی در ارتباط است و به کاهش بسیاری از آسیب‌ها و معضلات جامعه کمک میکند.
نشاط و سعادت فردی و اجتماعی، یکی از مهمترین و پررنگترین آرزو‌های بشر در تمام دوره‌های پیشین بوده است و به عنوان ضروری ترین خواسته‌های فطری و نیاز‌های روانی انسان‌ها به شمار می‌رود و به دلیل اینکه همواره با خرسندی، خوشبینی و امید و اعتماد همراه است، میتواند به عنوان یک کاتالیزور، نقش شتاب دهنده‌ای در فرایند توسعه‌ی یک جامعه داشته باشد.
موتور محرکه توسعه پایدار" نشاط اجتماعی "است که از انحرافات اجتماعی میکاهد، امنیت اجتماعی را افزایش میدهد و همبستگی اجتماعی را زیاد میکند و بیگانگی با جامعه را کاهش می دهد.
درحالیکه فقدان و کمبود آن افسردگی، بدبینی و ارزیابی منفی از رویدادها، بی علاقگی به اجتماع و کار، کمرنگ شدن وجدان کاری، اعتیاد به موادمخدر، ناهنجاری‌های اجتماعی، رواج خشونت در روابط اجتماعی، طلاق، گرایش به فرهنگ بیگانه و غیرخودی و ... را به بار می‌آورد.
اسلام که دینی فطری و تأمین کننده نیاز‌ها و صلاح دنیا و آخرت انسان است، نه تنها مخالف شادی و فرح نیست، بلکه حامی و پشتیبان آن نیز است. در قرآن کریم، سخنان پیامبر آیات و احادیث و روایات منقول از اهل بیت حاکی از اهمیت این موضوع در اسلام است.
در این تحقیق اهمیت و ضرورت شادی و نشاط در اسلام، راه‌های دینی و اعتقادی، اجتماعی، عاطفی و روانی، علمی و فرهنگی و بهداشتی به دست آوردن شادی و نشاط در اسلام و آثار دنیوی و اخروی که شادی و نشاط برای یک انسان مؤمن به همراه دارد، بر مبنای سیره و آموزه‌های اهل بیت مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
نتیجه تحقیق نشان میدهد که دین اسلام کاملترین دینی است که به تمامی امور زندگی بشر توجه کرده است. بسیاری از آموزه‌های اسلامی با موارد مطرح شده روانشناسان و پژوهشگران در زمینه شادی همسو و هماهنگ است. در آموزه‌های دینی به جایگاه و اهمیت شادی در زندگی و علل و آثار آن توجه ویژه‌ای شده است؛ تا آنجا که مکرر در دستورات اسلامی و احادیث و روایات اهل بیت شادی‌های مثبت و هدفمند بسیار توصیه و سفارش شده است.
لغت شاد در فرهنگ عمید به معنای خشنود، خوشحال، خوش، بی غم، خوش و خرم آمده است. در زبان انگلیسی واژه happy، یک صفت به معنای خوشبخت، خوش شانس، خوش یمن، خوشایند، رضایت، خشنودی و خوش و باصفا تعبیر میشود.
نشاط یا شادمانی واژه‌ای است که معانی مختلفی، چون لذت آنی، لذت طولانی مدت و لذت از کل زندگی را شامل میشود. نشاط، سه جز اساسی دارد که عبارتند از: هیجانات مثبت، رضایت از زندگی و فقدان عواطف. نشاط اساسی‌ترین بحث انسانی برای تمام نسل‌ها است و مرکزی‌ترین محرک اهداف بشری است. نشاط، موجب نگرش مثبت به زندگی، خودپنداری مثبت، برخورداری از سلامت روان و تعادل عاطفی، امیدواری به آینده، نگرش مطلوب و رضایت آمیز به خود و دیگران، روابط اجتماعی متعادل، دوری از کینه و نفرت، انتخاب آگاهانۀ اهداف زندگی، تلاش برای تحقق اهداف، دوری از اتلاف وقت و کاهلی، افزایش موفقیت‌های زندگی، برخورداری از شاخص‌های بالای زندگی، عملکرد بهتر سیستم ایمنی در مقابل استرسها، خواب بهتر، تمایل بیشتر در کمک به دیگران، عملکرد بهتر شغلی- تحصیلی و تصمیم گیری بهتر می گردد. عوامل مؤثر بر نشاط بسیارند و از جمله آن‌ها میتوان خانواده، محیط اجتماعی و شغلی، میزان درآمد، تحصیلات، هوش، ارزشها، باورها، اعتقادات و برخی خصوصیات شخصیتی، سلامت جسمانی و روانی، پیوند‌های عاطفی، اعتماد به نفس بالا، داشتن حمایت‌های اجتماعی، رضایت از ازدواج، رضایت و لذت بردن از محیط کار، میزان آزادی در خانه، رعایت حقوق زنان در جامعه، دوست داشتن دیگران و طبیعت، فعالیت در امور خیریه و هدفمند بودن زندگی را نام برد. نشان داده اند که افراد ناشاد و ناراضی از زندگی، بیش از افراد شاد و راضی از زندگی از افسردگی و اضطراب و پیامد‌های این دو اختلال رنج میبرند؛ اقدام به خودکشی و مرگ و میر در آنان بیشتر است و عمر کوتاه‌تری دارند.
شادمانی و نشاط یک مفهوم چندوجهی و در حال حاضر یک مفهوم نامشخص است که در حوزه‌ی علمی از نیمه دوم قرن ۲۰ به عنوان یک موضوع میان رشته‌ای مطرح شده و در حوزه‌های گوناگون، تعاریف متفاوتی از شادی و نشاط بیان گردیده است. بررسی و مرور این تعاریف گوناگون احتمالاً نسبت به تعیین معرف‌های مشترک برای مفهوم نشاط اجتماعی کمک خواهد نمود و از این طریق میتوان سنجش مشترکی را از این مفهوم به عمل آورد؛ بنابراین در زیر به برخی از این تعاریف اشاره میگردد:روانشناسی نشاط را به عنوان ماهیتی مربوط به شخصیت میشناسد و با توجه به پیامد‌هایی که به دنبال دارد میتواند تأثیر عمیق بر شخصیت هر فردی در زندگی اجتماعی اش بگذارد. در واقع، این ایده که نشاط به لذت و رنج محدود نمیشود، موضوع جدیدی برای روانشناسان نیست.
آرگایل درباره‌ی معنای شادکامی می نویسد: شادکامی عبارت است از: بودن در حالت خوشحالی و سرور یا دیگر هیجان‌های مثبت، یا عبارت است از بودن در حالت خوشحالی و سرور یا دیگر هیجان‌های مثبت، یا عبارت است از راضی بودن از زندگی خود روانشناسان اخیراً با مطالعه این مفهوم، متوجه شده اند که نشاط فقط یک حالت درونی زودگذرنیست بلکه میتواند به عنوان یک وضعیتی ذهنی از رضایت و خرسندی و هم به عنوان احساسات مثبت در نظر گرفته شود و فلاسفه مذهبی، این مفهوم را بیشتر در یک زمینه معنوی و اخلاقی میبینند و معتقدند که وجود آن در زندگی فردی موجب رستگار شدن فرد میشود. «شادی» نیز از جمله ابعاد مورد توجه در دین اسلام است و در ارتباط با آن نیز مطالب فراوانی آورده شده است.
نشاط و سعادت فردی و اجتماعی، یکی از مهمترین و پررنگترین آرزو‌های بشر در تمام دوره‌های پیشین بوده است و به عنوان ضروری ترین خواسته‌های فطری و نیاز‌های روانی انسان‌ها به شمار می‌رود و به دلیل اینکه همواره با خرسندی، خوشبینی و امید و اعتماد همراه است، میتواند به عنوان یک کاتالیزور، نقش شتاب دهنده‌ای در فرایند توسعه‌ی یک جامعه داشته باشد.
موتور محرکه توسعه پایدار" نشاط اجتماعی "است که از انحرافات اجتماعی میکاهد، امنیت اجتماعی را افزایش میدهد و همبستگی اجتماعی را زیاد میکند و بیگانگی با جامعه را کاهش می دهد.
درحالیکه فقدان و کمبود آن افسردگی، بدبینی و ارزیابی منفی از رویدادها، بی علاقگی به اجتماع و کار، کمرنگ شدن وجدان کاری، اعتیاد به موادمخدر، ناهنجاری‌های اجتماعی، رواج خشونت در روابط اجتماعی، طلاق، گرایش به فرهنگ بیگانه و غیرخودی و ... را به بار می‌آورد.
اسلام که دینی فطری و تأمین کننده نیاز‌ها و صلاح دنیا و آخرت انسان است، نه تنها مخالف شادی و فرح نیست، بلکه حامی و پشتیبان آن نیز است. در قرآن کریم، سخنان پیامبر آیات و احادیث و روایات منقول از اهل بیت حاکی از اهمیت این موضوع در اسلام است.
در این تحقیق اهمیت و ضرورت شادی و نشاط در اسلام، راه‌های دینی و اعتقادی، اجتماعی، عاطفی و روانی، علمی و فرهنگی و بهداشتی به دست آوردن شادی و نشاط در اسلام و آثار دنیوی و اخروی که شادی و نشاط برای یک انسان مؤمن به همراه دارد، بر مبنای سیره و آموزه‌های اهل بیت مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
نتیجه تحقیق نشان میدهد که دین اسلام کاملترین دینی است که به تمامی امور زندگی بشر توجه کرده است. بسیاری از آموزه‌های اسلامی با موارد مطرح شده روانشناسان و پژوهشگران در زمینه شادی همسو و هماهنگ است. در آموزه‌های دینی به جایگاه و اهمیت شادی در زندگی و علل و آثار آن توجه ویژه‌ای شده است؛ تا آنجا که مکرر در دستورات اسلامی و احادیث و روایات اهل بیت شادی‌های مثبت و هدفمند بسیار توصیه و سفارش شده است.
لغت شاد در فرهنگ عمید به معنای خشنود، خوشحال، خوش، بی غم، خوش و خرم آمده است. در زبان انگلیسی واژه happy، یک صفت به معنای خوشبخت، خوش شانس، خوش یمن، خوشایند، رضایت، خشنودی و خوش و باصفا تعبیر میشود.
نشاط یا شادمانی واژه‌ای است که معانی مختلفی، چون لذت آنی، لذت طولانی مدت و لذت از کل زندگی را شامل میشود. نشاط، سه جز اساسی دارد که عبارتند از: هیجانات مثبت، رضایت از زندگی و فقدان عواطف. نشاط اساسی‌ترین بحث انسانی برای تمام نسل‌ها است و مرکزی‌ترین محرک اهداف بشری است. نشاط، موجب نگرش مثبت به زندگی، خودپنداری مثبت، برخورداری از سلامت روان و تعادل عاطفی، امیدواری به آینده، نگرش مطلوب و رضایت آمیز به خود و دیگران، روابط اجتماعی متعادل، دوری از کینه و نفرت، انتخاب آگاهانۀ اهداف زندگی، تلاش برای تحقق اهداف، دوری از اتلاف وقت و کاهلی، افزایش موفقیت‌های زندگی، برخورداری از شاخص‌های بالای زندگی، عملکرد بهتر سیستم ایمنی در مقابل استرسها، خواب بهتر، تمایل بیشتر در کمک به دیگران، عملکرد بهتر شغلی- تحصیلی و تصمیم گیری بهتر می گردد. عوامل مؤثر بر نشاط بسیارند و از جمله آن‌ها میتوان خانواده، محیط اجتماعی و شغلی، میزان درآمد، تحصیلات، هوش، ارزشها، باورها، اعتقادات و برخی خصوصیات شخصیتی، سلامت جسمانی و روانی، پیوند‌های عاطفی، اعتماد به نفس بالا، داشتن حمایت‌های اجتماعی، رضایت از ازدواج، رضایت و لذت بردن از محیط کار، میزان آزادی در خانه، رعایت حقوق زنان در جامعه، دوست داشتن دیگران و طبیعت، فعالیت در امور خیریه و هدفمند بودن زندگی را نام برد. نشان داده اند که افراد ناشاد و ناراضی از زندگی، بیش از افراد شاد و راضی از زندگی از افسردگی و اضطراب و پیامد‌های این دو اختلال رنج میبرند؛ اقدام به خودکشی و مرگ و میر در آنان بیشتر است و عمر کوتاه‌تری دارند.
شادمانی و نشاط یک مفهوم چندوجهی و در حال حاضر یک مفهوم نامشخص است که در حوزه‌ی علمی از نیمه دوم قرن ۲۰ به عنوان یک موضوع میان رشته‌ای مطرح شده و در حوزه‌های گوناگون، تعاریف متفاوتی از شادی و نشاط بیان گردیده است. بررسی و مرور این تعاریف گوناگون احتمالاً نسبت به تعیین معرف‌های مشترک برای مفهوم نشاط اجتماعی کمک خواهد نمود و از این طریق میتوان سنجش مشترکی را از این مفهوم به عمل آورد؛ بنابراین در زیر به برخی از این تعاریف اشاره میگردد:روانشناسی نشاط را به عنوان ماهیتی مربوط به شخصیت میشناسد و با توجه به پیامد‌هایی که به دنبال دارد میتواند تأثیر عمیق بر شخصیت هر فردی در زندگی اجتماعی اش بگذارد. در واقع، این ایده که نشاط به لذت و رنج محدود نمیشود، موضوع جدیدی برای روانشناسان نیست.
آرگایل درباره‌ی معنای شادکامی می نویسد: شادکامی عبارت است از: بودن در حالت خوشحالی و سرور یا دیگر هیجان‌های مثبت، یا عبارت است از بودن در حالت خوشحالی و سرور یا دیگر هیجان‌های مثبت، یا عبارت است از راضی بودن از زندگی خود روانشناسان اخیراً با مطالعه این مفهوم، متوجه شده اند که نشاط فقط یک حالت درونی زودگذرنیست بلکه میتواند به عنوان یک وضعیتی ذهنی از رضایت و خرسندی و هم به عنوان احساسات مثبت در نظر گرفته شود و فلاسفه مذهبی، این مفهوم را بیشتر در یک زمینه معنوی و اخلاقی میبینند و معتقدند که وجود آن در زندگی فردی موجب رستگار شدن فرد میشود. «شادی» نیز از جمله ابعاد مورد توجه در دین اسلام است و در ارتباط با آن نیز مطالب فراوانی آورده شده است.
نویسندگان:
فاطمه ایمانی دانشجوی دوره دکتری رشته جامعه شناسی اقتصاد و توسعه
نجمه لاله دانش آموخته کارشناسی ارشدرشته معماری دانشگاه شهید بهشتی
برای دانلود کامل این مقاله بر روی فایل مقابل کلیک کنید: 
اخبار مرتبط
نظرات بینندگان
صابر
۱۵:۴۵ - ۱۳۹۷/۱۱/۰۹
با سلام و سپاس مطلب قابل استفاده ای است
ارسال نظر
مهاجر مهمان نیست!
خانواده در حاشیه خانه مدرن!
میلیاردرها برای سرنوشت ما تصمیم می‌گیرند
دانش‌آموزان را تبدیل به عدد نکنیم
چرا آمریکا بر طبل نظامی‌گری می‌کوبد؟
منفعت و قدرت، شکاف‌های قومی در کشور را فعال میکند
«بسیج» هنوز هم دارویی برای جامعه ایران است
«شکاف خلاقیت» دانش‌آموز مصرف‌گرا تحویل جامعه میدهد
کودکان فلسطینی را بکشید تا به من رأی بدهند!
پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها؛ بیایید کمک!
غزه؛ تراژدی غمبار انسانیت
بحران ازدواج مهم‌تر از کاهش نرخ فرزندآوری!
مقاومت فرهنگی در مواجهه با جهانی‌سازی در سطح اقوام ما جاری است
یک قدرت جدید و باورنکردنی
سرمایه‌داری برای خنثی‌کردن دیگران به خرده‌فرهنگ‌ها اجازه هویت‌یابی میدهد
خنجر یمنی روی گلوی استعمار!
رویکرد نمایشی در سیستم «سنجش» نظام آموزشی کشور!
مسلمانان در این زمینه عقب‌نشینی نمی‌کنند
یهود، مشکل اروپا بود
بلای قرن جدید!
پرونده ها
