اقدامات مشروطه‌خواهان رادیکال موجب ناکارآمدی در ایران و هرج و مرج شد تا زمینه ایجاد کودتای انگلیسی سوم اسفند ۱۲۹۹ در ایران به وجود آید و در نهایت در سال ۱۳۰۴ هجری شمسی رضاخان بر تخت سلطنتی بنشیند که نظام سلطنتی ایران هیچ زمان رنگ مشروطیت به خود نبیند و رضاخان با دیکتاتوری لگام در رفته، پا بر مشروطه بگذارد، اما اخراج او در ۲۰ شهریور ۱۳۲۰ و روی کار آمدن شاه جوان، محمدرضا پهلوی امید به حکومت مشروطه را در ایران زنده کرد. در نهایت محمدرضا نیز پا روی مشروطیت گذاشت و بعد از کودتای ۲۸ مرداد به دیکتاتور تبدیل شد.
*کودتای ۲۸ مرداد
در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ قانون ملی شدن صنعت نفت تصویب شد و بعد از سال‌ها نفت ایران در اختیار خود ایرانی‌ها قرار گرفت. با اجرای این قانون، بریتانیای کبیر ضربات بسیاری از ملی شدن صنعت نفت ایران خورد. دولت انگلستان تلاش کرد منافع از دست رفته خود را دوباره به دست آورد.
طرح انجام کودتا و دخالت نظامی در ایران از ابتدای روی کار آمدن دولت مصدق و نهضت ملی شدن نفت نزد برخی از جناح‌های حاکم بر انگلستان وجود داشت، اما انسجام نیروهای طرفدار ملی شدن نفت و مخالفت‌های اولیه دولت آمریکا با اقدام نظامی موجب به تأخیر افتادن این امر شد.
نیروهای انگلستان با فعال کردن شبکه‌های جاسوسی خود و نفوذ در تشکیلات نیروهای ملی و مذهبی و ایجاد تفرقه بین آنها از یک سو و روی کار آمدن ژنرال آیزنهاور از حزب جمهوری‌خواه در آمریکا که از افزایش قدرت حزب توده در ایران و گسترش نفوذ شوروی و انعقاد قرارداد بازرگانی با این کشور وحشت داشت از سوی دیگر باعث شد که سازمان سیا برای اولین بار عملیات کودتای نظامی در یک کشور خارجی را تجربه کند.
طرح کودتا از سوی آمریکایی‌ها عملیات ”تی. پی. آژاکس“ نام گرفت و کرمیت روزولت به منظور اجرای این امر به ایران آمد و انگلیسی‌ها نیز کریستوفر وودهاس را مأمور این کار کردند و نام عملیات خود را ”عملیات چکمه“ گذاشتند.
در داخل ایران نیز شبکه مخفی شاپور ریپورتر (فرزند اردشیر جی از حامیان اصلی رضاخان در کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹) و اسدالله علم و برادران رشیدیان تحت حمایت خانواده صهیونیستی لرد روچیلد انگلیسی به نام ”عملیات بِدامَن“ فعالیت می‌کردند.
وظایف این گروه نفوذ در رهبری احزاب و سازمان‌های سیاسی و مذهبی و ایجاد ناامنی و هرج و مرج در کشور و به آتش کشیدن و غارت اموال مردم بود. نمونه بارز این کار، تظاهرات متعدد حزب توده به بهانه‌های مختلف، وجود سرلشکر فضل‌الله زاهدی (عامل اصلی کودتا) در مصدر وزارت کشور، رخنه شک‌برانگیز شمس قنات‌آبادی در بیت آیت‌الله کاشانی (با توجه به سوابق وی در دوره بعد از کودتا) و قتل افشار طوس و ده‌ها عملیات دیگر زمینه‌ساز اهدافی بود که در نهایت محمدرضا پهلوی با حمایت دولت‌های آمریکا و انگلیس فرمان عزل محمد مصدق، نخست‌وزیر را صادر و در شب ۲۵ مرداد سال ۱۳۳۲ به وسیله سرهنگ نعمت‌الله نصیری (فرمانده گارد جاویدان) به وی ابلاغ کرد، ولی قبل از هر اقدام دیگری نصیری توسط سرهنگ ممتاز (رئیس کلانتری یک) بازداشت و کودتا خنثی شد.
محمدرضا پهلوی پس از این واقعه به همراه ثریا اسفندیاری (همسر) و محمد خاتمی (خلبان) و ابوالفتح آتابای (آجودان) خود ابتدا به کلاردشت و رامسر و از آنجا به عراق و سپس به ایتالیا گریخت.
مجدداً در روز ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ کودتاچیان از سردرگمی، انفعال، بی‌برنامگی دولت (علی‌رغم اطلاع قبلی از وقوع کودتا از جمله نامه مورخه ۲۷ مرداد ۱۳۳۲ آیت‌الله کاشانی که با پاسخ سرد و منفی مصدق مواجه شد) استفاده کرده و نظامیان با کمک اراذل، اوباش، چاقوکشان و فواحش تهران به خیابان‌ها ریختند و در عصر همان روز کار دولت مصدق را یکسره کردند. نخست‌وزیر به همراه چند تن از وزرای کابینه، خود را تسلیم کردند و سرلشکر فضل‌الله زاهدی با فرمان شاه که از قبل صادر شده بود به نخست‌وزیری کودتا منصوب شد. محمدرضا پهلوی هم بعد از ۳ روز به ایران بازگشت و دوباره بر تخت پادشاهی و مصدر قدرت نشست.
انتهای پیام/
