گذری بر حال و هوای کتابخانه‌ها؛
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در دوره شیوع کرونا فرصت‌های تازه‌ای یافته و از آن‌ها استفاده کرده‌است.
به گزارش «سدید»؛ کتابخانه‌های عمومی باید از اولین جا‌هایی باشند که در روزگار کرونا، کرکره‌ها را پایین کشیده و رفته‌باشند پی سکوت و انتظار؛ اما کتابخانه‌ها برخلاف عمومی بودن، خیلی زود توانستند با شرایط موجود منطبق شوند و پاسخگوی اشتیاق علاقه‌مندان کتاب باشند. برای شرح این ماجرا کمی به عقب بر می‌گردیم؛ به روزگاری نه چندان دور نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و از دولت بودجه می‌گرفت، اما از سال ۱۳۸۴ این نهاد به یک مجموعه غیردولتی تبدیل شده که البته طبیعی است دیگر بودجه‌اش به صورت گذشته از طرف دولت تامین نمی‌شود.
در همین سال‌ها و به ویژه از روز‌هایی که علیرضا مختارپور دبیرکلی این نهاد را برعهده گرفته، اتفاقات قابل اعتنایی در کتابخانه‌های عمومی کشور رخ داده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به برگزاری جشنواره‌های مختلف از جمله دوره دهم جشنواره کتابخوانی رضوی و نیز به تکمیل و بهره‌برداری از پنج کتابخانه مرکزی از جمله در مشهد، یزد و بجنورد اشاره کرد که بیش از ۲۰ سال بر زمین مانده‌بودند.
در همین روز‌های کرونایی، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، یکی از کتابخانه‌هایش را به نام روح‌ا.. رجایی کرد که ویروس کرونا او را از خانواده جام‌جم و رسانه گرفت و نیز چند پویش برگزار کرد از جمله اقتراح ماسک که در شماره‌های قبل مفصل به آن‌ها پرداختیم. در ادامه گزارشی می‌خوانید از فعالیت‌ها و برنامه‌های این نهاد از اسفند سال گذشته تاکنون که برگزاری جشنواره‌ها و برنامه‌های فرهنگی و ادبی و نیز تداوم فعالیت‌های کتابخوانی را شامل می‌شود.
از سال گذشته که ویروس کرونا، در حال جولان است تا همین حالا که داریم راه‌های همزیستی با این ویروس را تمرین می‌کنیم، کتابخانه‌های عمومی کشور سه بار تعطیل و بازگشایی شده‌اند. آخرین بازگشایی به تیرماه امسال برمی‌گردد که تاکنون ادامه داشته و طی این مدت تلاش شده، پروتکل‌های بهداشتی در کتابخانه‌های کشور رعایت شود.
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با ابلاغیه‌ای دستورالعمل‌های ارائه خدمت به اعضای کتابخانه‌ها را مشخص کرده و حتی زمان عضویت و نیز بازه امانت منابع کتابخانه به اعضا را نیز افزایش داده‌است. البته تعطیلی بخش نابینایان و ناشنوایان و ممنوعیت حضور کودکان و امانت‌سپاری کتاب‌های کودک به والدین از جمله دستورالعمل‌های سومین بازگشایی کتابخانه‌های عمومی کشور بود.
تداوم جشنواره‌های کتابخوانی
هر سال نهاد کتابخانه‌های عمومی جشنواره‌های کتابخوانی برگزار می‌کند و به نظر می‌رسد شیوع کرونا مثل بسیاری از اتفاقات سال‌های دیگر این جشنواره‌ها را تعطیل نکرد. برگزاری مسابقات الکترونیک استانی و مناسبتی کتابخوانی در سماک یا همان سامانه مسابقات الکترونیک کتابخوانی از جمله برنامه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این ایام بود.
برگزاری جشنواره ملی کتابخوانی رضوی هم مانند سال‌های قبل برگزار شد و در دهمین دوره‌اش تا پایان تیرماه بیش از
یک میلیون و یکصد نفر در آن شرکت کردند.. آمار میزان مشارکت در این جشنواره نشان می‌دهد بیشترین استقبال از رشته‌های جشنواره به ترتیب شامل مسابقات چهارگزینه‌ای، داستانک نویسی، نقاشی، پویش و فعالیت گروهی بوده‌است.
تیرماه امسال همزمان با سالروز ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) و روز حجاب و عفاف در سامانه سماک، چهار مسابقه کتابخوانی توسط سه استان قزوین، کردستان و اصفهان برگزار شد.
امسال یک جشنواره تازه هم در نهاد کتابخانه‌های عمومی برگزار می‌شود که کتابخوان و رسانه نام دارد و به تازگی فراخوانش منتشر شده‌است. این جشنواره به کام اهالی رسانه برگزار می‌شود، اما دبیر جشنواره می‌گوید، اقدامی است در خدمت به اعضای کتابخانه‌ها. با مهدی توکلیان هم در این باره گفتگو کرده‌ایم که در همین صفحه آمده‌است.
۶۰۰۰ برنامه فرهنگی در فضای مجازی
طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، بخشی از فعالیت‌های ما را به جهان مجازی کشانده و این اتفاق درباره کتابخانه‌های عمومی هم رخ داده‌است. بر اساس آمار منتشر شده در روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ۶۰۵۹ برنامه فرهنگی در فضای مجازی برگزار شده‌است. نشست‌های کتابخوان، جلسات نقد و رونمایی، نمایشنامه‌خوانی، کلاس‌های آنلاین و آموزش کاربران، مسابقات کتابخوانی، جلسات مطالعاتی، محاقل ادبی و مشاوره از جمله سرفصل‌های این برنامه‌های فرهنگی هستند.
شبکه مجازی کتابخوانان بیش از ۱۰ هزار نفر عضو دارد و در این دوره فعالیت‌های متنوعی داشته‌اند که از مهم‌ترین‌آن‌ها می‌توان به فعالیت‌های ترویجی و فرهنگی برای کتابخوانان و کتاب دوستان در رده‌های سنی مختلف، ترویج کتابخوانی از کلام رهبر معظم انقلاب، معرفی کتاب که توسط کتابداران و اعضا انجام می‌شود، قصه‌گویی، قصه‌خوانی، شعرخوانی، شاهنامه‌خوانی، مثنوی‌خوانی، آشنایی با فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی، نمایش‌خوانی، معرفی کتابخانه‌های عمومی مطرح، معرفی و نقد کتاب اشاره کرد.
امسال و به موازات شیوع ویروس کرونا، به تاریخ ۱۴ تیر و همزمان با روز قلم، مراسم آغاز به کار رسمی محافل ادبی با حضور شورای ادبی و مدیران نهاد ادبی برگزار شد. دبیران منتخب هر استان، محافل استانی را در فضای مجازی در جمع شاعران بومی و علاقه‌مندان معرفی کردند و مراسم افتتاحیه گرفتند. استان‌های قزوین، همدان، زنجان، البرز و آذربایجان غرقی از جمله استان‌های فعال در زمینه برگزاری محافل ادبی بودند.
گفتگو با دبیر جشنواره «کتابخوان و رسانه» که محصول سال کروناست
به کام کتابخوان‌ها
در حالی که برخی جشنواره‌ها در این ماه‌های شیوع ویروس کرونا لغو شده یا به تعویق افتاده‌اند، اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور یک جشنواره برگزار کرده به نام «کتابخوان و رسانه» که هدفش اطلاع‌رسانی مناسب از فعالیت کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور و تقدیر از فعالان رسانه‌ای در حوزه کتاب و کتابخانه‌ها است. این جشنواره از ۱۱ موضوع محوری تشکیل شده که کم توجهی به کتابخانه، کتابدار و مطالعه در آثار سینمایی تولید داخل، تمرکز کتابخانه‌های بر فعالیت‌های فرهنگی از جمله تشکیل محافل ادبی، نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعه و ترویج فرهنگ مقاومت، نقش کتابخانه‌های عمومی در رفع نیاز‌های گروه‌های خاص، تمرکز بر توسعه فعالیت‌های فرهنگی کتابخانه‌ها از جمله راه اندازی بخش کودک و نوجوان در کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور، نقش نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در ایجاد زیرساخت‌های مناسب و ریل گذاری در جهت توسعه فعالیت‌های فرهنگی در کتابخانه‌های عمومی، اهمیت نقش پژوهش در ایجاد تحول و تغییر کتابخانه‌های عمومی کشور از پایگاه‌های امانت کتاب به مراکز فرهنگی و اجتماعی با محور کتاب، نقش کتابخانه‌های عمومی در حفظ و تقویت هویت ایرانی و همدلی و همراهی کتابخانه‌های عمومی با آسیب دیدگان حوادث طبیعی، توجه به کتابداران و کتابخوان‌های ادیان و غیرمسلمانان در کتابخانه‌های عمومی و نقش کتابخانه‌های عمومی در توسعه و ترویج فرهنگ اصیل انقلاب اسلامی را شامل می‌شود.
همچنین این جشنواره شش بخش اصلی، دو بخش فرعی و یک بخش ویژه دارد و شیوه ارسال اثر به جشنواره کتابخوان و رسانه به زودی اعلام می‌شود. درباره اولین جشنواره کتابخوان و رسانه با مهدی توکلیان مدیر روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و دبیر این جشنواره گفتگو کرده‌ایم.
چطور شد یک جشنواره رسانه‌ای درباره کتابخانه‌های عمومی طراحی کردید؟
جشنواره «کتابخوان و رسانه» با توجه به رویکرد جدید نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در دوره مدیریت جدید، طراحی شده، چون در رسانه‌های ما تا حد قابل قبولی به کتاب پرداخته می‌شود، اما به کتابخانه‌های عمومی کمتر توجه شده و رویکرد، برنامه‌ها و اهداف آن‌ها به اندازه کافی مطرح نمی‌شود. هدف آرمانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور این است که ماموریت‌ها، چشم‌انداز و ارزش‌هایش برای فرهیختگان و توده مردم روشن شود، چون این نهاد ماموریت‌های متعددی دارد که ابعاد قانونی، آموزشی، پیش‌ساختی، علمی و اقتصادی را شامل می‌شود.
کمی بیشتر درباره این ابعاد توضیح می‌دهید؟
کتابخانه‌های مرکزی ۴۴ نوع خدمات ارائه می‌کنند. یعنی کتابخانه‌های مرکزی ما سال‌هاست از موقعیت کلیشه‌ای امانت‌دادن و پس‌گرفتن کتاب دور شده‌اند؛ بنابراین نهاد کتابخانه‌های عمومی به بهبود خدمات کتابخانه‌ای بر اساس کار ویژه آموزش و آگاهی و آفرینش فعالیت می‌کند و از همین بابت در بعد قانونی با رویکرد تنظیم‌گری و نظارت روبه‌رو هستیم، در بعد ماموریت آموزشی روی افزایش سطح دانش و مهارت اعضا فعالیت داریم و در بعد زیرساختی به مجموعه فناوری، تجهیزات فنی و امکانات می‌پردازیم و در بعد علمی، استانداردسازی و حل مسائل مد نظر قرار می‌گیرد و بعد اقتصادی هم به توسعه و پایدارسازی منابع و بهینه‌سازی مصارف اختصاص دارد که در تمام این زمینه‌ها با چشم‌انداز حمایت مستمر از کتابخانه‌های عمومی فعالیت داریم.
این مجموعه فعالیت‌ها ما را بر آن داشته که برای معرفی بهتر فعالیت‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی به جامعه جشنواره برگزار کرده و همه رسانه‌های استانی، محلی، مکتوب، خبرگزاری‌ها و صدا و سیما را در بخش‌های مختلف جشنواره سهیم کنیم. به این منظور یک بازه زمانی برای مشارکت اصحاب رسانه در نظر گرفته‌ایم که از روز خبرنگار یعنی ۱۷ مرداد آغاز می‌شود و تا ۱۷ اسفند- که سالروز تاسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی است- ادامه دارد. تلاش ما این است که جشنواره‌ای فعال داشته باشیم که همه فعالیت‌های متنوع نهاد را در بر بگیرد. در نهایت آثار رسیده داوری می‌شوند و بهترین‌ها را معرفی می‌کنیم. این جشنواره فرصتی است که از دوستان رسانه‌ای هم تشکر شود.
استقبال چطور بود؟
یک ماه است که فراخوان جشنواره منتشر شده و تا امروز استقبال خوب بود به‌خصوص در استان‌های مختلف، خبرنگاران دارند مطالب را می‌فرستند و همزمان ما هم در تلاش هستیم که یک فضای زیرساختی را برای دریافت اطلاعات فراهم می‌کنیم. تا پایان مهر با افتتاح پرتال ارسال مطالب، پوستر جشنواره هم رونمایی خواهد شد.
به نظر می‌رسد فقط رسانه‌ها از جشنواره سود می‌برند. آیا برای مردم و اعضای کتابخانه‌ها برنامه‌ای ندارید؟
وقتی رسانه‌ها درگیر جشنواره می‌شوند یعنی اطلاعات بیشتری درباره فعالیت نهاد کتابخانه‌های عمومی به مردم منتقل می‌شود. در واقع اصل خدمت به مردم برمی‌گردد، اما با تلاش و همت اهالی رسانه. در واقع این جشنواره چند کارکرد دارد؛ هم از طریق رسانه‌ها برنامه‌های نهاد را بهتر و بیشتر به اطلاع مردم می‌رسانیم و هم از تلاش اهالی رسانه تقدیر می‌کنیم.
چه جوایزی برای برگزیدگان این جشنواره در نظر گرفته‌اید؟
جوایز درنظر گرفته شده برای نخستین جشنواره «کتابخوان و رسانه» شامل جایزه نقدی ۳۰ میلیون ریالی به همراه تندیس و لوح تقدیر برای نفرات اول هر رشته، جایزه نقدی۲۰ میلیون ریالی به همراه لوح تقدیر برای نفرات دوم هر رشته و جایزه نقدی ۱۰ میلیون ریالی به همراه لوح تقدیر برای نفرات سوم هر رشته خواهد بود. همچنین ۱۱ جایزه نقدی ۳۰ میلیون ریالی به برگزیدگان بخش‌های جنبی و سه جایزه نقدی ۳۰ میلیون ریالی نیز به برگزیدگان اول تا سوم بخش ویژه جشنواره اهدا خواهد شد.
نتایج را اسفندماه اعلام می‌کنید؟
اگر کرونا رفع شده باشد، در سالروز تاسیس نهاد کتابخانه‌های عمومی مراسم بزرگی برگزار خواهیم کرد و از دوستان برگزیده تقدیر خواهیم کرد. امیدواریم فضا تا آن زمان مساعد شود و بتوانیم خدمتی به اصحاب رسانه داشته باشیم.
انتهای پیام/
منبع: جام جم
اخبار مرتبط
ارسال نظر
