هنرمندان در همه‌جای دنیا مالیات می‌دهند

به گزارش«سدید»؛  درحالی که بسیاری از کشور‌های جهان عمده درآمدشان از محل دریافت مالیات بردرآمد مشاغل و حرفه‌های مختلف است، کشورمان به‌دلیل وابستگی اساسی به درآمد‌های نفتی، سال‌ها از برنامه‌ریزی و دریافت مالیات عقب مانده بود. البته براساس قانون مالیات بردرآمد کارمندان و مشاغلی که با حاکمیت در ارتباط بودند به‌دلیل شفافیت درآمد و البته مرجع پرداخت حقوق، قبل از دریافت دستمزد مبلغ مالیات از حقوق نه چندان زیادشان کسر می‌شد، اما اوضاع برای برخی از مشاغل پردرآمد متفاوت بود؛ یکی از آن‌ها برخی از اهالی سینما بودند. تاپیش از این همواره یکی از گروه‌هایی که مورد انتقاد بود آن‌هایی بودند که در سینما و تلویزیون عمدتا بازیگران و کارگردانان مشغول بودند، ولی ذیل یک قانون از پرداخت مالیات بردرآمد معاف بودند. البته پرواضح است که این طبقه بخش زیادی از هنرمندان را شامل نمی‌شود، زیرا بخش قابل توجهی از فعالان فرهنگی و هنری درآمدی نه چندان بالا دارند. دربخشی از این قانون در معرفی معافیت‌ها دو بند مشخص قید شده بود.

فعالیت فرهنگی: مجموعه فعالیت‌هایی که برای توسعه ارتباطات فرهنگی، ترویج، عرضه، ارزشیابی، پژوهش، نقد و بررسی آثار فرهنگی و هنری، اجرای صحنه‌ای و مبادلات فرهنگی و یا برای پر کردن اوقات فراغت و آموزش‌های فرهنگی و هنری در جهت افزایش آگاهی‌های عمومی صورت می‌گیرد. (نظیر جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها، مسابقات، نقد و بررسی، مراسم و مجامع)

فعالیت هنری: مجموعه فعالیت‌هایی که درفرآیند خلاقیت، تولید، تکثیر، اجرای صحنه‌ای، نمایش و توزیع آثار سینمایی، سمعی و بصری، موسیقیایی، هنری نمایشی، هنر‌های تجسمی و مرمت و بازسازی آثار تاریخی، فرهنگی و باستانی انجام می‌گردد.

باوجود لزوم حمایت از فعالان عرصه هنر، چنین معافیتی به دلایل مختلف همواره مورد انتقاد شدید بخشی از جامعه و رسانه‌ها بود، اولا این یک قانون تبعیض‌آمیز بود. برچه اساسی فعالان یک حوزه بر حوزه‌های دیگر ارجحیت دارند و مستحق حمایت ویژه‌اند؟ نکته بعدی این که چقدر از خروجی‌های این فعالیت‌های فرهنگی و هنری درجهت پیش‌برد اهداف جامعه و سیاست‌های کلان کشور است؟ اما نکته و حفره اصلی این قانون؛ باتوجه به وضعیت نامناسب و نامتعادل درآمد‌ها در عرصه هنر، این معافیت تنها شامل بخش کوچکی از هنرمندان می‌شود که اتفاقا درآمد قابل‌توجهی دارند. این دسته از فعالان فرهنگی در تمام نقاط دنیا به‌دلیل درآمد بالایی که دارند زیر ذره‌بین نهاد‌های مالی و مالیاتی‌اند. این قانون در کشور‌های پیشرفته به شدت و با دقت فراوان اعمال می‌شود و حتی درصورت فرار مالیاتی توسط یکی از هنرمندان، برخورد قانونی محکمی با او صورت می‌گیرد و رسانه‌ها هم او را به شدت مورد نکوهش قرار می‌دهند.

عواقب ناخوشایندی خواهد داشت (!)
بالاخره پس از چند سال گیرودار و مطالبه بالاخره در مجلس شورای اسلامی دراین زمینه قدمی برداشته شد. جزئیات لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم که در حال بررسی و تصویب در هیات وزیران است معافیت مالیاتی هنرمندان، سلبریتی‌ها، فعالیت‌های هنری و فرهنگی حذف و برای سقف تعیین شد. معافیت مالیاتی هنرمندان و فعالیت‌های فرهنگی و هنری در لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم حذف و برای آن سقف تعیین شد. طبق قانون جدید قرار شد هنرمندانی که سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون تومان درآمد دارند براساس فرمولی مشخص مالیات پرداخت کنند. دراین زمینه منوچهر محمدی از تهیه‌کنندگان سینما گفت: «: این مصوبه به‌دلیل متناسب نبودن با شرایط اقتصادی موجی از نارضایتی‌ها را به‌وجود خواهد آورد و قطعا عواقب ناخوشایندی خواهد داشت.» محمدی پس از این جملات که تهدیدآمیز هم به نظر می‌رسید ادامه داد: «بنابراین الان معافیت‌ها از بین رفته و به سقف ۲۰۰‌میلیون تومان رسیده و بعد از آن براساس ماده‌۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم و ضرایبی که طبیعتا توسط سازمان امور مالیاتی به‌طور سالانه تعریف خواهد شد، همه مشمول مالیات می‌شوند که آن هم نمی‌دانیم با ضریب چند درصد است و اگر ضریب ۲۵‌درصد باشد که به نظرم یک فاجعه جدی بر سر راه هنر کشور به‌وجود خواهد آمد.»

محمدی به ایسنا گفت: در این‌باره لازم است جهت اطلاع همکاران سینمایی خودم عرض کنم که در تبصره‌های بودجه بند «ل» حسب کتاب قانون مالیات‌های مستقیم و اصلاح موادی از آنکه موجود است، به این شکل نوشته شده که کلیه فعالیت‌های فرهنگی و هنری اعم از سینما، تئاتر و موسیقی در این بند گنجانده می‌شوند یعنی در ادامه این بحث به مشاغل سینمایی اشاره شده و بعد از آن چند نقطه‌چین گذاشته شده که در واقع کلیه صنف‌های سینمایی و هنرمندان را دربرمی‌گیرد، حال چه در عرصه سینما باشند، چه تئاتر و چه موسیقی. نماینده محترم مجلس هنگام قرائت، فقط اسم بازیگران را ذکر کرد در صورتی که در خود ماده نوشته شده بازیگر، کارگردان، فیلمبردار، صدابردار و ...، چون اگر قرار بود همه مشاغل را بنویسند حجم خیلی زیادی می‌شد. اما نکته قابل توجه اینجاست که وقتی تا بعدازظهر خبر‌ها را نگاه می‌کردم متوجه شدم به جز کاهش یافتن سقف معافیت، به اشتباه در فضای رسمی رسانه‌ای و نیز در فضای اخبار صنفی و مجازی عنوان «سلبریتی» قید شده است در حالی که اساسا اینطور نیست و مجلس نمی‌تواند قانونی را برای یک گروه مشخص که هویت روشن صنفی، حقوقی و قانونی ندارند، بنویسد.»

درواقع با این حرف‌های محمدی، سینماگری که سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون تومان درآمد دارد، باید صدایش را درمقابل قانون بلند کند و به آن معترض باشد. ظاهرا در دنیای ایشان آدم‌ها به شهروند درجه یک و دو تبدیل می‌شوند. آن‌هایی که در شرایط سخت اقتصادی و کرونا می‌توانند مالیات بدهند و سینماگرانی که حتی با درآمد قابل قبول-لااقل در مقایسه با اکثریت جامعه- باید معاف از مالیات باشند.

هنرمندان در همه‌جای دنیا مالیات می‌دهند
خانم زهره‌سادات لاجوردی از نمایندگان عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی است که به‌دلیل مسوولیت‌اش درجریان این قانون جدید است. به همین دلیل و برای بررسی بیش‌تر و دقیق‌تر ماجرا با او گفت‌وگویی انجام دادیم که درادامه می‌خوانید.

چه دغدغه‌ای باعث ورود مجلس به طرح وضع مالیات بر درآمد هنرمندان شد؟
نمایندگان مجلس در جلسه سه‌شنبه و در جریان بررسی جزئیات لایحه بودجه‌۱۴۰۰، ماده واحده‌ای را به تصویب رساندند که براساس آن، هنرمندان و سلبریتی‌ها با درآمد بیش از ۲۰۰ میلیون تومان در سال را مشمول مالیات کردند.
یکی از مهم‌ترین محور‌های ارائه اصلاحات ساختار بودجه، درآمدزایی پایدار و افزایش پایه‌های مالیاتی و کاهش فرار‌های مالیاتی بوده است. فعالیت‌های فرهنگی و هنری در حالی با معافیت‌های صددرصدی همراه بوده است که در دیگر کشور‌ها هنرمندان نیز مانند افراد شاغل در سایر بخش‌های اقتصادی مالیات خود را با نرخ‌های مشخصی می‌پردازند و همه افراد بدون استثنا برحسب درآمدی که دارند مالیات پرداخت می‌کنند.

 

حذف این معافیت مالیاتی در راستای توسعه
عدل محوری و رعایت انصاف در قبال همه اقشار، از جمله مطالبات عمومی آحاد جامعه صورت گرفته است. درواقع می‌توان گفت سازگار نبودن معافیت مالیاتی برای این گروه با مر عدالت، اساس این مصوبه بود و دلیل مطالبه عمومی اقشار مختلف مردمی جهت وضع مالیات بر هنرمندان که اخیرا در فضا‌های مجازی و رسانه‌ای بسیار پرطرفدار شده بود را نیز باید در همین خواست عمومی برای مطالبه عدالت جست‌وجو کرد. مجلس نیز به نمایندگی از مردم و برای رفع تبعیض و برقراری عدالت در پرداخت مالیات این ماده واحده را به تصویب رسانید.

چه میزان کارِ کارشناسی در این زمینه صورت گرفت؟
مسلم است که با توجه به وجود معافیت مالیاتی سابق برای این گروه، حذف این معافیت و کیفیت شرایط جدید نیازمند بررسی و برگزاری جلسات و بحث و گفتگو با اصحاب فرهنگ و گروه‌های تخصصی در این زمینه بوده که توسط کمیسیون فرهنگی، کمیسیون تلفیق و سایر بخش‌های مرتبط مانند وزارت امور اقتصادی و دارایی، گروه‌های اقصادی تخصصی و نیز نمایندگان فعال و دغدغه‌مند در این حوزه پیگیری شده و به انجام رسیده است.

آیا از اهالی فرهنگ هم در این زمینه مشورت گرفته شد؟
بله، در کمیسیون فرهنگی روی این مسأله بحث و گفتگو‌های مکفی صورت گرفت و جلساتی نیز با حضور و هم‌اندیشی اصحاب فرهنگ برای بیان حیطه‌های کاری مختلف هنرمندان، سطوح درآمدی مختلف بین هنرمندان و سایر مسائل مرتبط با موضوع، برگزار شد.

سقف ۲۰۰ میلیون تومانی مالیات در سال

از ابتدا همین رقم بود؟
نظر به اینکه بسیاری از کارمندان و کارگران با درآمد‌های کمتر از ۵۰ و ۱۰۰‌میلیون تومانی در سال مالیات پرداخت می‌کنند در شمول قرار گرفتنِ معافیت مالیات توسط هنرمندان عادلانه نبود و به‌طور وسیعی مورد اعتراض عمومی مردم و اصناف مختلف قرار گرفت؛ پیش از این کمیسیون تلفیق سقف معافیت مالیاتی فعالیت‌های مربوط به انتشارات کمک درسی و فعالیت‌های هنری از قبیل بازیگری را ۵۰۰‌میلیون‌تومان در سال تعیین کرده بود که به پیشنهاد حجت‌الاسلام میرزایی، عضو کمیسیون فرهنگی مبنی بر کاهش سقف معافیت مالیاتی این رقم به ۲۰۰‌میلیون تومان کاهش یافت و با رأی قاطع نمایندگان به تصویب رسید.

چه ابزار‌ها و روش‌هایی برای راستی‌آزمایی و درست انجام‌شدن قانون فوق برای جلوگیری از دور زدن قانون وجود دارد؟
از آنجا که فقدان شفافیت مالی در حوزه فرهنگ متعاقبا عدم شفافیت مالیاتی را به همراه دارد، در اولویت قرار دادنِ راه‌اندازی سازوکار مالی شفاف و تخصصی این حوزه برای محاسبه سودآوری حوزه‌های هنری مختلف و استفاده از روش‌های رفع سوء‌تفاهم‌های مالیاتی توسط سازمان‌های ذیربط می‌تواند از راهکار‌های مؤثر برای قانونمند کردن پرداخت‌های مالیاتی باشد.

پر کردن فرم‌های اظهارنامه مالیاتی مانند آنچه توسط هنرمندان در سایر کشور‌ها صورت می‌گیرد، اختصاص یافتن جریمه‌های سنگین مالیاتی در صورت خوداظهاری ناصحیح و البته فرهنگ‌سازی پرداخت مالیات توسط خود اصحاب فرهنگ متناسب با انتظار جامعه از این قشر، همگی به اتفاق یکدیگر بستر‌های دور زدن قانون را محدود می‌نماید.

 

انتهای پیام/