آیین های رمضان در ایران؛
حجم آداب و رسوم رمضان بسیار زیاد است، اما به اختصار سراغ استان‌های مختلف رفته‌ایم تا با هم یک ایرانگردی رمضانی داشته باشیم.
به گزارش «سدید»؛ ماه رمضان در سراسر ایران آداب و رسوم خود را دارد، در هر شهر و دیاری آیین‌هایی وجود دارد که هرچند در موارد بسیاری به هم شبیه‌اند، اما تفاوت‌هایی هم دارند که چهره جذابی به ماه میهمانی خدا می‌بخشند. حجم این آداب و رسوم بسیار زیاد است، اما به اختصار سراغ استان‌های مختلف رفته‌ایم تا با هم یک ایرانگردی رمضانی داشته باشیم.
جشن برای قصاص ابن‌ملجم
در استان اردبیل روزه‌داری در سه روز آخر ماه شعبان، رسمی است که به‌عنوان «قاباغا گتمخ» یا پیشواز رفتن هنوز توسط برخی شهروندان به‌ویژه کهنسالان به‌جا آورده می‌شود. همچنین شهروندان اردبیلی معتقدند بیدار کردن مسلمان برای سحری خوردن اجر و ثواب دارد. درگذشته جوانان شب‌زنده‌دار نیز در پاسخ به مناجات‌گو دسته‌جمعی تکرار می‌کردند: «هان دورون، اوباشدان‌دی»، بیدار شوید؛ سحری است. به گفته موسی اصغرزاده، پژوهشگر فرهنگ عامیانه اردبیل شب ۲۷ ماه رمضان که به روایتی شب قتل ابن‌ملجم مرادی است، در برخی خانه‌ها جشن می‌گیرند و در قدیم مرد‌ها هم از این مجالس جشن داشتند، اما اخیرا اختصاص به خانم‌ها داده شده است.
ماه و آینه
در آذربایجان‌غربی نیز «قاباخلاما» سنتی است که حتما باید پیش از ماه رمضان اجرا شود. در این دیار بزرگ‌تر‌ها بعد از رویت هلال ماه رمضان، به چهره یک کودک معصوم یا یک فرد مومن و نمازخوان نگاه می‌کردند. پیرمردان برای این منظور همواره آینه کوچکی در درون جیب خود داشتند و بعد از اینکه خود به رویت آینه می‌پرداختند، با فرستادن صلوات چندین‌بار آینه را به دور خود و اهل خانواده می‌چرخاندند. همچنین در گذشته‌های نه‌چندان دور در مناطق روستایی وقت سحر و اذان صبح از روی حرکت ستاره‌هایی که اصطلاحا به آن‌ها «اولکرلر» می‌گفتند، تعیین می‌شد.
خانم‌ها دست به‌کار می‌شوند
در آذربایجان‌شرقی این غذا‌های اصیل است که سفره‌ها را رونق می‌دهد؛ «زنجفیلی‌کوکه» نان مخصوص رمضان در آذربایجان‌شرقی بوده که زینت‌بخش سفره افطار روزه‌داران است. یپراق‌دولماسی، آش شیر، کوکوی لوبیاسبز تبریز، آش گوجه‌فرنگی، آش ماست، قایقاناق، کوفته‌تبریزی، آش شیله عدس و آش اوماج غذا‌های سفره‌های افطار ماه رمضان در آذربایجان‌شرقی هستند. «قایقاناق» شیرینی قدیمی خانم‌های آذربایجان‌شرقی است که در بیشتر سفره‌های افطاری وجود دارد. این شیرینی مخصوص برای افزایش قند خون بدن مفید بوده و شیره آن نیز از انگور مخصوص تهیه می‌شود و برای افرادی که قند خون بالایی دارند، ضرر ندارد.
«نخل‌گردانی» و «جیرجیرونی»
در استان اصفهان دو رسم «هومبابایی» و «نخل‌گردانی» ماه رمضان کاشان به‌تازگی در فهرست میراث ناملموس میراث فرهنگی نیز به ثبت رسیده است. آیین نخل‌گردانی در شب ۲۱ رمضان از دیگر آداب این ماه است که به نشانه عزاداری در برخی روستا‌های اطراف کاشان برگزار می‌شود. همچنین مشهور است شب ۲۷ ماه مبارک رمضان ابن‌ملجم به قصاص رسیده است و براین اساس کاشمری‌ها در این شب جشن مفصل و حنابندان داشته‌اند. آیین «جیرجیرونی» نیز رسمی است که در شب ۲۷ رمضان در دستجرد جرقویه برگزار می‌شود. مطابق این رسم مردان پس از اذان مغرب در دسته‌های ۵ تا ۱۰ تایی به در خانه‌هایی می‌روند که پسر مجرد دارند و با خواندن اشعاری برای آن‌ها ازدواج با زنی نیکوسرشت را آرزو و مشتلقی نیز از طرف صاحبخانه دریافت می‌کنند.
حلیم‌های بی‌نظیر
اگر در رمضان، ایلام به شهر حلیم (هریسه) ایران لقب داده شود، سخنی به‌گزاف نیست، ایلامی‌ها که در پختن حلیم بسیار تبحر و مهارت دارند، در ماه مبارک رمضان سفره‌های افطاری خود را با این غذای خوشمزه در کنار دیگر غذا‌های ساده رنگین می‌کنند. «بژی‌برساق» نیز از شیرینی‌های معروف محلی و سنتی استان ایلام است که با آرد، شکر، روغن‌دان، تخم‌مرغ، شیر، زیره، رازیانه و زردچوبه درست می‌شود و همه مواد را با هم مخلوط کرده و در روغن سرخ و روی آن را با شکر تزیین می‌کنند.
استانی با کلی رسوم فراموش‌شده
در استان تهران نیز از قدیم از زمانی که برای بیدار شدن مردم در سحر و اعلام زمان افطار «توپ» درمی‌کردند تا چاووشی‌خوانی در وقت سحر، آیین‌هایی به سبک و سیاق مردم این دیار رواج داشته است. برگزاری تعزیه در ایام سوگواری ماه رمضان، نظافت خانه و مسجد و زورخانه پیش از آغاز این ماه مبارک و پخت انواع نذری‌ها به‌ویژه آش و حلوا از دیگر آیینهای رایج در این استان بوده است. مساجد تهران بعد از افطار و به‌خصوص در شب‌های احیا مملو از جمعیت شده و اهالی گود و زورخانه نیز بعد از اقامه نماز و شنیدن وعظ واعظ، راهی زورخانه می‌شدند، جایی که در برخی شب‌ها میزبان گلریزان برای گرفتن دست نیازمندان می‌شد. اغلب این مراسم به‌مرور، اما فراموش شده و کمتر برپا هستند. بخش عمده باقی‌مانده این آیین‌ها در مساجد انجام می‌شد که متاسفانه در ایام شیوع کرونا کمرنگ شده‌اند.
مراسم ۳۰ روزه میان همسایگان
استان البرز نیز آیینهای خاص خود را در رمضان دارد، «هَمچه‌کاسه» بیشتر در ماه رمضان برگزار می‌شود و ممکن است در ۳۰ روز ماه رمضان برگزار شود. در این مراسم، همسایگان معمولا شیربرنج، فرنی، حلوا و آش را به یکدیگر تقدیم می‌کنند که این امر سبب نزدیکی دل‌ها می‌شود. قبل از ماه رمضان در البرز معمول بود اگر خانواده‌هایی اختلاف دارند قبل از رویت ماه رمضان با یک آش‌پزان با یکدیگر آشتی کنند، این مراسم را «آش و آشتی» می‌نامیدند که البته این رسم درحال فراموشی است. مراسم «سحرخوانی» و «رمضان‌خوانی» نیز در آیینهای کهن معنوی استان البرز ازجمله شهرستان طالقان همچنان پابرجاست.
ماه متفاوت برای عروس و داماد‌ها
«اوماج» یکی از مهم‌ترین آش‌هایی است که در چهارمحال و بختیاری در ماه مبارک رمضان توسط زنان پخته می‌شود. «اوماج» از اسفناج و نخود خیس و خردشده و پیازداغ به‌همراه آرد و تخم‌مرغ و ادویه‌های محلی تهیه می‌شود. «کاردین» دیگر آشی است که در ماه مبارک رمضان پختن آن بیشتر از ماه‌های دیگر سال انجام می‌شود و اختصاص به ماه مبارک رمضان دارد. «کالاجوش» نیز یک نوع غذاست که بیشتر در ماه مبارک رمضان توسط چهارمحالی‌ها پخته می‌شود. ماده اصلی این غذا کشک، گردو، نعنا‌داغ، پیازداغ و کشمش است. جشن «سر روزه‌ای» یکی دیگر از آداب مهم چهارمحالی‌ها در ماه مبارک رمضان است. در مراسم جشن سر روزه‌ای هدیه به‌همراه نان کاکولی، آش و... برای تازه‌عروس توسط خانواده داماد برده می‌شود و این جشن به مناسبت اولین ماه رمضان عروس و داماد گرفته می‌شود.
بیست‌وهفتمو!
مناجات و شب‌خوانی یا به‌اصطلاح مردم استان «شوخوانی» از مراسم ویژه اکثر شهر‌های خراسان‌جنوبی است؛ در این مراسم از نخستین شب ماه رمضان هر شب، برخی مردان خوش‌صدا پس از نیمه‌شب سه نوبت که هرکدام نمودار وقتی از سحرگاهان بود، به بالای بام خانه خود می‌رفتند و با صدای بلند به خواندن ادعیه و اشعاری نیایشی می‌پرداختند. این مراسم در برخی روستا‌ها ازجمله روستای «چنشت» شهرستان سربیشه به‌وسیله طبل انجام می‌گرفت. در شب بیست‌وهفتم ماه رمضان نیز مردم خراسان‌جنوبی به یمن مرگ ابن‌ملجم مرادی مراسم خاصی به نام «بیست‌وهفتمو» را انجام می‌دهند. در این مراسم برخی خانم‌ها و دختران جوان با پوشاندن صورت خود و گرفتن سبد با طبقی در دست که آیینهای روی آن قرار دارد و ملاقه به‌دست به در خانه همسایگان رفته و طلب هدیه می‌کنند.
شله‌مشهدی؛ آشنا و پرطرفدار
بازار طبخ شله‌مشهدی، شله‌زرد، آش رشته، سوپ و پخش آن بین اهالی محل و نیازمندان در ماه مبارک رمضان در خراسان‌رضوی داغ است، در این میان، اما شاید شله‌مشهدی برای مردم در سایر نقاط ایران جذاب‌تر باشد. روزه‌داران سبزواری در ماه مبارک رمضان غذای اصلی خود را در سحر می‌خوردند، زیرا بعد از سحر کار و فعالیت اقتصادی روزمره مردم شروع می‌شود. سبزواری‌ها علاقه خاصی به اشکنه دارند و در این شهر بیش از ۹۰ نوع اشکنه تهیه می‌شود که مشهورترین آن‌ها «اشکنه قورمه» است.
طبل اول، طبل دوم و سوم
در بجنورد در زمان سحری سه نوع طبل نواخته می‌شد که هرکدام مفهوم خاصی داشت. آهنگ طبل اول با عنوان «قره‌خاتون تو پلو بیشر»، برای بیدار کردن خانم خانه بود تا با برخاستن بساط سحری را آماده کند. آهنگ طبل دوم، یعنـی خانم خانه دیـگ غـذا را پـایین بیـار «قره‌خاتون قازانه دیشر»، درواقع با آهنگ این طبل تمام افراد خانواده برای خوردن سحری بیدار می‌شدند. آهنگ طبل سوم نیز به معنای موعد اذان بود که پس از آن موذن اذان را می‌گفت.
روزگار شیرین خوزستانی‌ها
در ماه رمضان بانوان با تهیه انواع شیرینی‌های محلی که اهالی خوزستان آن را به نام‌های «لگیمات» یا «ماقوطه»، «شعریه»، «شعث»، «رنگینک»، «مسقطی» و «معسل»، «فرنی»، «حلیم» و «آش سفره» می‌شناسند، سفره افطار را برای اهل خانواده آماده می‌کنند. خوراک «مفطح» یکی از غذا‌های مردم خوزستان است که بین بیشتر خانواده‌ها خصوصا مردان عرب استان اقبال بسیار زیادی دارد. این غذای لذیذ از گوشت راسته گوسفند به‌همراه ادویه‌جات محلی طبخ می‌شود و برای روزه‌داری و تحمل گرسنگی‌های طولانی بسیار مفید است.
برکت سال با کیسه پول رمضانی
مردم زنجان دوختن کیسه برات یا «برات‌کیسه‌سی» به زبان ترکی در آخر ماه رمضان را دارند. این رسم به‌گونه‌ای است که مادر خانواده این کیسه را در مسجد و بین دو نماز ظهر و عصر و دعا‌های تعقیبات نماز، با پارچه تازه و مناسبی می‌دوخت. برای بریدن نخ و پارچه این کیسه به‌جای چاقو و قیچی از دندان‌ها استفاده کرده و یک سکه «پول» نیز در قسمت پایین آن، طوری قرار داده می‌شد که دیگر پول‌هایی که در طول یک سال در آن می‌گذاشتند با سکه اولیه که چند قرانی بیش نبود، قاتی نشود.
حنابندان و آش‌پزان
در شهر مجن استان سمنان مرسوم است در آخرین پنجشنبه ماه شعبان آیین حنابندان در استقبال از ماه رمضان برگزار شود؛ به این صورت که خانم‌ها در خانه‌ای دورهم جمع می‌شوند، حنا را همراه با ذکر صلوات استفاده می‌کنند. یکی از آداب و رسوم ویژه ماه رمضان، طبخ «جوش‌بره» در میامی و صرف آن همراه با خانواده و یا توزیع آن بین افراد به‌خصوص در نخستین افطار ماه میهمانی خداست. جوش‌بره در اصل شبیه آشی است که به‌جای رشته آشی، خمیر‌های شکم‌پر در آن به‌کار می‌رود و غذایی بسیار کامل، سنگین و مقوی به شمار می‌آید، البته باید توجه داشت که پخت این غذا به‌دلیل تهیه خمیر و نیاز استراحت دادن آن برای تخمیر، بسیار زمان‌بر و سخت است.
یک ماه بیسفر
یکی از رسم‌های مردم شیراز «کلوک‌اندازون» است که البته طی چندین سال گذشته در کلان‌شهر شیراز کمتر به یاد مردم مانده، اما در گذشته آخرین جمعه قبل از ماه رمضان مردم به مکان‌های خوش‌آب‌وهوا می‌رفتند و تا شب به تفریح مشغول می‌شدند، زیرا اعتقاد داشته و دارند که در این ماه باید به دعا و نیایش در تمام ساعات روز مشغول بود و دیگر زمان سفر نیست. اعتقادات و نگاه مردم شیراز از گذشته به مساجد و امامزادگان بوده و تاکنون نیز ادامه دارد، به‌گونه‌ای‌که در برخی کتاب‌های قدیمی جمعه الوداعی را یکی از رسومات مردم شیراز در آخرین جمعه ماه رمضان عنوان کرده‌اند.
ابن‌ملجم‌کشان
مردم قزوین چند روز باقی‌مانده تا آغاز ماه میهمانی خدا، قرار می‌گذارند و عصر یک روز جمع می‌شوند و «گل‌خندانی» به راه می‌اندازند. در این آیین قزوینی‌ها به‌رسم پیشینیان به گردش و تفریح در باغ و دشت و تفرجگاه می‌روند. همچنین در ایام قدیم، مردمان شهرستان تاکستان از توابع قزوین صبح روز بیست‌ویکم ماه رمضان با افراشتن علم و پرچم‌های عزا در کنار تپه‌ها و نیز راه‌اندازی کاروان کجاوه امام علی (ع) برای مولای متقیان عزاداری می‌کردند. همچنین شخصی با دستان بسته در نقش ابن‌ملجم حاضر می‌شد و دست‌بسته در پی کجاوه به راه می‌افتاد.
استمداد برای روزی
یکی از این آداب و رسوم مردم قم «کلوخ‌اندازون» نام دارد، طبق این رسم، در شب آخر ماه شعبان، مردم در جوی آب که کنار امامزاده شاه محمدقاسم (ع) وجود داشت و به «خندق» معروف بود، کلوخ‌هایی پرت می‌کردند و از خداوند برای روزی گسترده و کمک در ماه مبارک رمضان مدد می‌گرفتند.
مرحبا‌گویی به ماه
با مشاهده هلال ماه و رسمی شدن آغاز ماه مبارک رمضان، نوای «مرحبا» رمضان در استان کردستان طنین‌انداز می‌شود و مردم با شنیدن این نوای عرفانی و قرآنی خود را برای استقبال از این ماه آماده می‌کنند. زنان کرد طبق آیین دیرینه‌شان نوعی نان ویژه و محلی برای شب بیست‌وهفتم ماه مبارک رمضان می‌پزند که به آن «کولیره» می‌گویند و بعد از پخت، آن را بین همسایگان و اهالی محل تقسیم می‌کنند که البته هنوز این آیین در بخشی از مناطق استان وجود دارد.
نوجوانان و الله‌رمضانی
مهم‌ترین رسم مردم کرمان در این ایام آیینی خاطره‌انگیز برای اکثر مردم کرمان است که هنوز هم توسط نوجوانان شهر اجرا می‌شود که از آن به‌عنوان «الله‌رمضانی» یاد می‌شود. در این آیین پسران نوجوان کرمانی دسته‌جمعی در خانه‌های اهل محله رفته و سرودی مذهبی و عامیانه می‌خوانند و بر پیامبر اسلام (ص) و خاندان او صلوات می‌فرستند. صاحبخانه نیز به مقدار توانایی خود هدایایی ازقبیل پول، خرما، بادام، نخود و کشمش و دیگر خوراکی‌ها به آن‌ها می‌دهد. مراسم «کلیدزنی» یکی دیگر از مراسم سنتی کرمان در ماه مبارک رمضان است که توسط زنان و دختران اجرا می‌شود.
بفرمایید آش عباسعلی
سفره رمضانی در استان کرمانشاه از متنوع‌ترین سفره‌هاست که با غذاهایی، چون آش عباسعلی، حلیم با روغن کرمانشاهی، آش ترخینه، خورشت خلال، سیب‌پلو، هریسه (غذایی با ترکیب گوشت و حبوبات)، خوراک چنگال (نان محلی، روغن کرمانشاهی و شکر)، شیربرنج، کوفته و شله‌زرد رنگین می‌شود. «آش عباسعلی» دیگر خوراک معروف کرمانشاهیان بوده که این آش بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد و داستان آن از این قرار است که در آن زمان آشپز متدین و ماهری به نام عباسعلی نذر می‌کند که هر شب در مسجد به مردم آشی ویژه بدهد تا آن‌ها روزه خود را با آن افطار کنند.
کاسه بهره با همسایه‌ها
رمضان در کهگیلویه و بویراحمد با صله‌رحم و سفره‌های ساده، اما صمیمی عشایر و سنت خوب «کاسه‌بهره» دادن گره خورده است. اینجا زندگی با حال و هوای سنت‌های عشایری گذشته ادامه دارد و همسایه‌ها در زمان افطار و یا سحر هرچه برای خوردن داشته باشند، با همسایه خود شریک می‌شوند.
نان‌های بی‌نظیر رمضانی
«تَرَک» و «فِرِنی» خاص مردم گلستان در ماه رمضان است و در مراسم افطار خانوادگی معمولا انواع غذا‌های رایج مانند مسقطی، کتلت، آبگوشت، فرنی، خرما، سبزی، حلوا، آش، سوپ، نان‌روغنی و شیرینی‌هایی مثل گوش‌فیل و نان پنجه‌ای، نان کنجدی و قطاب و زولبیا و بامیه بر سر سفره وجود دارد که به سلیقه خانواده استفاده می‌شود. نان‌روغنی یکی از طعام‌های پرمصرف در ماه مبارک است که با افزوده شدن روغن، کنجد و سیاه‌دانه به نان‌های بربری درست می‌شود. جگرخوری بعد از افطار نیز برای گرگانی‌ها سنت دیرینه‌ای است که براساس نسخه‌ای خطی قدمت آن به قاجار مربوط می‌شود. یکی از اقوامی که حضوری پررنگ در گلستان داشته و رسوم آن‌ها با سنت‌های مردم این منطقه گره خورده، قوم سیستانی است. خوراک مردم سیستانی در ایام ماه مبارک رمضان غذا‌های آب‌دار منطقه ازجمله آبگوشت محلی و کشک‌زرد سیستانی است که در وقت افطار رمضان پخت شده و مصرف این غذا به اوج خود می‌رسد.
«رشته‌خشکار» محبوب
جشن برای قصاص ابن‌ملجم
در استان اردبیل روزه‌داری در سه روز آخر ماه شعبان، رسمی است که به‌عنوان «قاباغا گتمخ» یا پیشواز رفتن هنوز توسط برخی شهروندان به‌ویژه کهنسالان به‌جا آورده می‌شود. همچنین شهروندان اردبیلی معتقدند بیدار کردن مسلمان برای سحری خوردن اجر و ثواب دارد. درگذشته جوانان شب‌زنده‌دار نیز در پاسخ به مناجات‌گو دسته‌جمعی تکرار می‌کردند: «هان دورون، اوباشدان‌دی»، بیدار شوید؛ سحری است. به گفته موسی اصغرزاده، پژوهشگر فرهنگ عامیانه اردبیل شب ۲۷ ماه رمضان که به روایتی شب قتل ابن‌ملجم مرادی است، در برخی خانه‌ها جشن می‌گیرند و در قدیم مرد‌ها هم از این مجالس جشن داشتند، اما اخیرا اختصاص به خانم‌ها داده شده است.
ماه و آینه
در آذربایجان‌غربی نیز «قاباخلاما» سنتی است که حتما باید پیش از ماه رمضان اجرا شود. در این دیار بزرگ‌تر‌ها بعد از رویت هلال ماه رمضان، به چهره یک کودک معصوم یا یک فرد مومن و نمازخوان نگاه می‌کردند. پیرمردان برای این منظور همواره آینه کوچکی در درون جیب خود داشتند و بعد از اینکه خود به رویت آینه می‌پرداختند، با فرستادن صلوات چندین‌بار آینه را به دور خود و اهل خانواده می‌چرخاندند. همچنین در گذشته‌های نه‌چندان دور در مناطق روستایی وقت سحر و اذان صبح از روی حرکت ستاره‌هایی که اصطلاحا به آن‌ها «اولکرلر» می‌گفتند، تعیین می‌شد.
خانم‌ها دست به‌کار می‌شوند
در آذربایجان‌شرقی این غذا‌های اصیل است که سفره‌ها را رونق می‌دهد؛ «زنجفیلی‌کوکه» نان مخصوص رمضان در آذربایجان‌شرقی بوده که زینت‌بخش سفره افطار روزه‌داران است. یپراق‌دولماسی، آش شیر، کوکوی لوبیاسبز تبریز، آش گوجه‌فرنگی، آش ماست، قایقاناق، کوفته‌تبریزی، آش شیله عدس و آش اوماج غذا‌های سفره‌های افطار ماه رمضان در آذربایجان‌شرقی هستند. «قایقاناق» شیرینی قدیمی خانم‌های آذربایجان‌شرقی است که در بیشتر سفره‌های افطاری وجود دارد. این شیرینی مخصوص برای افزایش قند خون بدن مفید بوده و شیره آن نیز از انگور مخصوص تهیه می‌شود و برای افرادی که قند خون بالایی دارند، ضرر ندارد.
«نخل‌گردانی» و «جیرجیرونی»
در استان اصفهان دو رسم «هومبابایی» و «نخل‌گردانی» ماه رمضان کاشان به‌تازگی در فهرست میراث ناملموس میراث فرهنگی نیز به ثبت رسیده است. آیین نخل‌گردانی در شب ۲۱ رمضان از دیگر آداب این ماه است که به نشانه عزاداری در برخی روستا‌های اطراف کاشان برگزار می‌شود. همچنین مشهور است شب ۲۷ ماه مبارک رمضان ابن‌ملجم به قصاص رسیده است و براین اساس کاشمری‌ها در این شب جشن مفصل و حنابندان داشته‌اند. آیین «جیرجیرونی» نیز رسمی است که در شب ۲۷ رمضان در دستجرد جرقویه برگزار می‌شود. مطابق این رسم مردان پس از اذان مغرب در دسته‌های ۵ تا ۱۰ تایی به در خانه‌هایی می‌روند که پسر مجرد دارند و با خواندن اشعاری برای آن‌ها ازدواج با زنی نیکوسرشت را آرزو و مشتلقی نیز از طرف صاحبخانه دریافت می‌کنند.
حلیم‌های بی‌نظیر
اگر در رمضان، ایلام به شهر حلیم (هریسه) ایران لقب داده شود، سخنی به‌گزاف نیست، ایلامی‌ها که در پختن حلیم بسیار تبحر و مهارت دارند، در ماه مبارک رمضان سفره‌های افطاری خود را با این غذای خوشمزه در کنار دیگر غذا‌های ساده رنگین می‌کنند. «بژی‌برساق» نیز از شیرینی‌های معروف محلی و سنتی استان ایلام است که با آرد، شکر، روغن‌دان، تخم‌مرغ، شیر، زیره، رازیانه و زردچوبه درست می‌شود و همه مواد را با هم مخلوط کرده و در روغن سرخ و روی آن را با شکر تزیین می‌کنند.
استانی با کلی رسوم فراموش‌شده
در استان تهران نیز از قدیم از زمانی که برای بیدار شدن مردم در سحر و اعلام زمان افطار «توپ» درمی‌کردند تا چاووشی‌خوانی در وقت سحر، آیین‌هایی به سبک و سیاق مردم این دیار رواج داشته است. برگزاری تعزیه در ایام سوگواری ماه رمضان، نظافت خانه و مسجد و زورخانه پیش از آغاز این ماه مبارک و پخت انواع نذری‌ها به‌ویژه آش و حلوا از دیگر آیینهای رایج در این استان بوده است. مساجد تهران بعد از افطار و به‌خصوص در شب‌های احیا مملو از جمعیت شده و اهالی گود و زورخانه نیز بعد از اقامه نماز و شنیدن وعظ واعظ، راهی زورخانه می‌شدند، جایی که در برخی شب‌ها میزبان گلریزان برای گرفتن دست نیازمندان می‌شد. اغلب این مراسم به‌مرور، اما فراموش شده و کمتر برپا هستند. بخش عمده باقی‌مانده این آیین‌ها در مساجد انجام می‌شد که متاسفانه در ایام شیوع کرونا کمرنگ شده‌اند.
مراسم ۳۰ روزه میان همسایگان
استان البرز نیز آیینهای خاص خود را در رمضان دارد، «هَمچه‌کاسه» بیشتر در ماه رمضان برگزار می‌شود و ممکن است در ۳۰ روز ماه رمضان برگزار شود. در این مراسم، همسایگان معمولا شیربرنج، فرنی، حلوا و آش را به یکدیگر تقدیم می‌کنند که این امر سبب نزدیکی دل‌ها می‌شود. قبل از ماه رمضان در البرز معمول بود اگر خانواده‌هایی اختلاف دارند قبل از رویت ماه رمضان با یک آش‌پزان با یکدیگر آشتی کنند، این مراسم را «آش و آشتی» می‌نامیدند که البته این رسم درحال فراموشی است. مراسم «سحرخوانی» و «رمضان‌خوانی» نیز در آیینهای کهن معنوی استان البرز ازجمله شهرستان طالقان همچنان پابرجاست.
ماه متفاوت برای عروس و داماد‌ها
«اوماج» یکی از مهم‌ترین آش‌هایی است که در چهارمحال و بختیاری در ماه مبارک رمضان توسط زنان پخته می‌شود. «اوماج» از اسفناج و نخود خیس و خردشده و پیازداغ به‌همراه آرد و تخم‌مرغ و ادویه‌های محلی تهیه می‌شود. «کاردین» دیگر آشی است که در ماه مبارک رمضان پختن آن بیشتر از ماه‌های دیگر سال انجام می‌شود و اختصاص به ماه مبارک رمضان دارد. «کالاجوش» نیز یک نوع غذاست که بیشتر در ماه مبارک رمضان توسط چهارمحالی‌ها پخته می‌شود. ماده اصلی این غذا کشک، گردو، نعنا‌داغ، پیازداغ و کشمش است. جشن «سر روزه‌ای» یکی دیگر از آداب مهم چهارمحالی‌ها در ماه مبارک رمضان است. در مراسم جشن سر روزه‌ای هدیه به‌همراه نان کاکولی، آش و... برای تازه‌عروس توسط خانواده داماد برده می‌شود و این جشن به مناسبت اولین ماه رمضان عروس و داماد گرفته می‌شود.
بیست‌وهفتمو!
مناجات و شب‌خوانی یا به‌اصطلاح مردم استان «شوخوانی» از مراسم ویژه اکثر شهر‌های خراسان‌جنوبی است؛ در این مراسم از نخستین شب ماه رمضان هر شب، برخی مردان خوش‌صدا پس از نیمه‌شب سه نوبت که هرکدام نمودار وقتی از سحرگاهان بود، به بالای بام خانه خود می‌رفتند و با صدای بلند به خواندن ادعیه و اشعاری نیایشی می‌پرداختند. این مراسم در برخی روستا‌ها ازجمله روستای «چنشت» شهرستان سربیشه به‌وسیله طبل انجام می‌گرفت. در شب بیست‌وهفتم ماه رمضان نیز مردم خراسان‌جنوبی به یمن مرگ ابن‌ملجم مرادی مراسم خاصی به نام «بیست‌وهفتمو» را انجام می‌دهند. در این مراسم برخی خانم‌ها و دختران جوان با پوشاندن صورت خود و گرفتن سبد با طبقی در دست که آیینهای روی آن قرار دارد و ملاقه به‌دست به در خانه همسایگان رفته و طلب هدیه می‌کنند.
شله‌مشهدی؛ آشنا و پرطرفدار
بازار طبخ شله‌مشهدی، شله‌زرد، آش رشته، سوپ و پخش آن بین اهالی محل و نیازمندان در ماه مبارک رمضان در خراسان‌رضوی داغ است، در این میان، اما شاید شله‌مشهدی برای مردم در سایر نقاط ایران جذاب‌تر باشد. روزه‌داران سبزواری در ماه مبارک رمضان غذای اصلی خود را در سحر می‌خوردند، زیرا بعد از سحر کار و فعالیت اقتصادی روزمره مردم شروع می‌شود. سبزواری‌ها علاقه خاصی به اشکنه دارند و در این شهر بیش از ۹۰ نوع اشکنه تهیه می‌شود که مشهورترین آن‌ها «اشکنه قورمه» است.
طبل اول، طبل دوم و سوم
در بجنورد در زمان سحری سه نوع طبل نواخته می‌شد که هرکدام مفهوم خاصی داشت. آهنگ طبل اول با عنوان «قره‌خاتون تو پلو بیشر»، برای بیدار کردن خانم خانه بود تا با برخاستن بساط سحری را آماده کند. آهنگ طبل دوم، یعنـی خانم خانه دیـگ غـذا را پـایین بیـار «قره‌خاتون قازانه دیشر»، درواقع با آهنگ این طبل تمام افراد خانواده برای خوردن سحری بیدار می‌شدند. آهنگ طبل سوم نیز به معنای موعد اذان بود که پس از آن موذن اذان را می‌گفت.
روزگار شیرین خوزستانی‌ها
در ماه رمضان بانوان با تهیه انواع شیرینی‌های محلی که اهالی خوزستان آن را به نام‌های «لگیمات» یا «ماقوطه»، «شعریه»، «شعث»، «رنگینک»، «مسقطی» و «معسل»، «فرنی»، «حلیم» و «آش سفره» می‌شناسند، سفره افطار را برای اهل خانواده آماده می‌کنند. خوراک «مفطح» یکی از غذا‌های مردم خوزستان است که بین بیشتر خانواده‌ها خصوصا مردان عرب استان اقبال بسیار زیادی دارد. این غذای لذیذ از گوشت راسته گوسفند به‌همراه ادویه‌جات محلی طبخ می‌شود و برای روزه‌داری و تحمل گرسنگی‌های طولانی بسیار مفید است.
برکت سال با کیسه پول رمضانی
مردم زنجان دوختن کیسه برات یا «برات‌کیسه‌سی» به زبان ترکی در آخر ماه رمضان را دارند. این رسم به‌گونه‌ای است که مادر خانواده این کیسه را در مسجد و بین دو نماز ظهر و عصر و دعا‌های تعقیبات نماز، با پارچه تازه و مناسبی می‌دوخت. برای بریدن نخ و پارچه این کیسه به‌جای چاقو و قیچی از دندان‌ها استفاده کرده و یک سکه «پول» نیز در قسمت پایین آن، طوری قرار داده می‌شد که دیگر پول‌هایی که در طول یک سال در آن می‌گذاشتند با سکه اولیه که چند قرانی بیش نبود، قاتی نشود.
حنابندان و آش‌پزان
در شهر مجن استان سمنان مرسوم است در آخرین پنجشنبه ماه شعبان آیین حنابندان در استقبال از ماه رمضان برگزار شود؛ به این صورت که خانم‌ها در خانه‌ای دورهم جمع می‌شوند، حنا را همراه با ذکر صلوات استفاده می‌کنند. یکی از آداب و رسوم ویژه ماه رمضان، طبخ «جوش‌بره» در میامی و صرف آن همراه با خانواده و یا توزیع آن بین افراد به‌خصوص در نخستین افطار ماه میهمانی خداست. جوش‌بره در اصل شبیه آشی است که به‌جای رشته آشی، خمیر‌های شکم‌پر در آن به‌کار می‌رود و غذایی بسیار کامل، سنگین و مقوی به شمار می‌آید، البته باید توجه داشت که پخت این غذا به‌دلیل تهیه خمیر و نیاز استراحت دادن آن برای تخمیر، بسیار زمان‌بر و سخت است.
یک ماه بیسفر
یکی از رسم‌های مردم شیراز «کلوک‌اندازون» است که البته طی چندین سال گذشته در کلان‌شهر شیراز کمتر به یاد مردم مانده، اما در گذشته آخرین جمعه قبل از ماه رمضان مردم به مکان‌های خوش‌آب‌وهوا می‌رفتند و تا شب به تفریح مشغول می‌شدند، زیرا اعتقاد داشته و دارند که در این ماه باید به دعا و نیایش در تمام ساعات روز مشغول بود و دیگر زمان سفر نیست. اعتقادات و نگاه مردم شیراز از گذشته به مساجد و امامزادگان بوده و تاکنون نیز ادامه دارد، به‌گونه‌ای‌که در برخی کتاب‌های قدیمی جمعه الوداعی را یکی از رسومات مردم شیراز در آخرین جمعه ماه رمضان عنوان کرده‌اند.
ابن‌ملجم‌کشان
مردم قزوین چند روز باقی‌مانده تا آغاز ماه میهمانی خدا، قرار می‌گذارند و عصر یک روز جمع می‌شوند و «گل‌خندانی» به راه می‌اندازند. در این آیین قزوینی‌ها به‌رسم پیشینیان به گردش و تفریح در باغ و دشت و تفرجگاه می‌روند. همچنین در ایام قدیم، مردمان شهرستان تاکستان از توابع قزوین صبح روز بیست‌ویکم ماه رمضان با افراشتن علم و پرچم‌های عزا در کنار تپه‌ها و نیز راه‌اندازی کاروان کجاوه امام علی (ع) برای مولای متقیان عزاداری می‌کردند. همچنین شخصی با دستان بسته در نقش ابن‌ملجم حاضر می‌شد و دست‌بسته در پی کجاوه به راه می‌افتاد.
استمداد برای روزی
یکی از این آداب و رسوم مردم قم «کلوخ‌اندازون» نام دارد، طبق این رسم، در شب آخر ماه شعبان، مردم در جوی آب که کنار امامزاده شاه محمدقاسم (ع) وجود داشت و به «خندق» معروف بود، کلوخ‌هایی پرت می‌کردند و از خداوند برای روزی گسترده و کمک در ماه مبارک رمضان مدد می‌گرفتند.
مرحبا‌گویی به ماه
با مشاهده هلال ماه و رسمی شدن آغاز ماه مبارک رمضان، نوای «مرحبا» رمضان در استان کردستان طنین‌انداز می‌شود و مردم با شنیدن این نوای عرفانی و قرآنی خود را برای استقبال از این ماه آماده می‌کنند. زنان کرد طبق آیین دیرینه‌شان نوعی نان ویژه و محلی برای شب بیست‌وهفتم ماه مبارک رمضان می‌پزند که به آن «کولیره» می‌گویند و بعد از پخت، آن را بین همسایگان و اهالی محل تقسیم می‌کنند که البته هنوز این آیین در بخشی از مناطق استان وجود دارد.
نوجوانان و الله‌رمضانی
مهم‌ترین رسم مردم کرمان در این ایام آیینی خاطره‌انگیز برای اکثر مردم کرمان است که هنوز هم توسط نوجوانان شهر اجرا می‌شود که از آن به‌عنوان «الله‌رمضانی» یاد می‌شود. در این آیین پسران نوجوان کرمانی دسته‌جمعی در خانه‌های اهل محله رفته و سرودی مذهبی و عامیانه می‌خوانند و بر پیامبر اسلام (ص) و خاندان او صلوات می‌فرستند. صاحبخانه نیز به مقدار توانایی خود هدایایی ازقبیل پول، خرما، بادام، نخود و کشمش و دیگر خوراکی‌ها به آن‌ها می‌دهد. مراسم «کلیدزنی» یکی دیگر از مراسم سنتی کرمان در ماه مبارک رمضان است که توسط زنان و دختران اجرا می‌شود.
بفرمایید آش عباسعلی
سفره رمضانی در استان کرمانشاه از متنوع‌ترین سفره‌هاست که با غذاهایی، چون آش عباسعلی، حلیم با روغن کرمانشاهی، آش ترخینه، خورشت خلال، سیب‌پلو، هریسه (غذایی با ترکیب گوشت و حبوبات)، خوراک چنگال (نان محلی، روغن کرمانشاهی و شکر)، شیربرنج، کوفته و شله‌زرد رنگین می‌شود. «آش عباسعلی» دیگر خوراک معروف کرمانشاهیان بوده که این آش بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد و داستان آن از این قرار است که در آن زمان آشپز متدین و ماهری به نام عباسعلی نذر می‌کند که هر شب در مسجد به مردم آشی ویژه بدهد تا آن‌ها روزه خود را با آن افطار کنند.
کاسه بهره با همسایه‌ها
رمضان در کهگیلویه و بویراحمد با صله‌رحم و سفره‌های ساده، اما صمیمی عشایر و سنت خوب «کاسه‌بهره» دادن گره خورده است. اینجا زندگی با حال و هوای سنت‌های عشایری گذشته ادامه دارد و همسایه‌ها در زمان افطار و یا سحر هرچه برای خوردن داشته باشند، با همسایه خود شریک می‌شوند.
نان‌های بی‌نظیر رمضانی
«تَرَک» و «فِرِنی» خاص مردم گلستان در ماه رمضان است و در مراسم افطار خانوادگی معمولا انواع غذا‌های رایج مانند مسقطی، کتلت، آبگوشت، فرنی، خرما، سبزی، حلوا، آش، سوپ، نان‌روغنی و شیرینی‌هایی مثل گوش‌فیل و نان پنجه‌ای، نان کنجدی و قطاب و زولبیا و بامیه بر سر سفره وجود دارد که به سلیقه خانواده استفاده می‌شود. نان‌روغنی یکی از طعام‌های پرمصرف در ماه مبارک است که با افزوده شدن روغن، کنجد و سیاه‌دانه به نان‌های بربری درست می‌شود. جگرخوری بعد از افطار نیز برای گرگانی‌ها سنت دیرینه‌ای است که براساس نسخه‌ای خطی قدمت آن به قاجار مربوط می‌شود. یکی از اقوامی که حضوری پررنگ در گلستان داشته و رسوم آن‌ها با سنت‌های مردم این منطقه گره خورده، قوم سیستانی است. خوراک مردم سیستانی در ایام ماه مبارک رمضان غذا‌های آب‌دار منطقه ازجمله آبگوشت محلی و کشک‌زرد سیستانی است که در وقت افطار رمضان پخت شده و مصرف این غذا به اوج خود می‌رسد.
«رشته‌خشکار» محبوب
در ماه مبارک رمضان نیز «رشته‌خشکار»، «شامی» و «شله‌قلمکار» سه جزء جدایی‌ناپذیر از سفره‌های افطار گیلانی‌هاست که تهیه هرکدام سبک و سیاقی خاص خود دارد. رشته‌خشکار از دو محصول رشته و خشکار تشکیل شده که معمولا به‌صورت پیوسته نام برده می‌شود. «رشته» همان ترکیب آرد و برنج و آب و شیر به‌تن‌هایی است که روی سینی مسی ریخته می‌شود و «خشکار» به رشته میان‌پر می‌گویند. آش «شله‌قلمکار» که در برخی مناطق گیلان به‌ویژه شرق استان به نام آش «فاطمه‌زهرا» نامیده می‌شود نیز یکی دیگر از خوراکی‌های محبوب گیلان در ماه مبارک رمضان است.
حلوای شب بیست‌ویکم
از آداب و رسوم معمول در سراسر لرستان در ماه مبارک رمضان پختن حلوای شب بیست‌ویکم است که معمولا در همه شهرستان‌های استان پخته و در مراسم احیا و دیگر مراسم مختص به ۲۱ رمضان در میان مردم توزیع می‌شود. در شب ۲۱ ماه رمضان در بروجرد نیز انواع حلوا اعم از حلوا ارده، ارده شیره، حلوامغزی، حلواشکری و ترحلوا پخته می‌شود. حلوای پخته‌شده در شهرستان بروجرد که به «ترحلوا» موسوم است از آداب و رسومی است که هنوز پابرجاست. یکی از آداب کهن لرستان که هنوز در برخی نقاط استان اجرا می‌شود سنت «کاسمسا» است، مطابق این سنت هر خانواده‌ای مقداری از غذای افطار خود را برای همسایگان می‌برد.
سفره‌های مهربانی و تعزیه
قدیم در مازندران رسم بود افرادی که فرزند پسر می‌خواستند، نذر می‌کردند در طول ماه مبارک رمضان مردم را برای خوردن سحری بیدار کنند، به این صورت که یک پیت حلبی خالی به گردن خود می‌آویختند و با چوب به آن ضربه می‌زدند تا مردم برای سحری بیدار شوند؛ البته این رسم‌ها هم‌اکنون از بین رفته و برپایی سفره‌های مهربانی و تعزیه‌خوانی از آیینهای رمضانی مردمان بخش کجور مازندران در دامنه‌های البرز بلند است که همزمان با ماه مبارک رمضان در روستا‌های مختلف برگزار می‌شود. شیر آش، راغون‌دشو، شکرپلا، اوحلوا، آش ساک، کوکو، شامی‌سبزی، تخم‌مرغ و برنج و در قدیم نیز قرقناق از غذا‌های محلی مازندران در ماه رمضان بود که اعتقاد داشتند خوردن این غذا‌ها در طول روز مانع گرسنگی و ضعف می‌شود.
«الم‌ترانی» و آیینهای خاص زنده‌مانده
در برخی شهر‌های استان مرکزی هنوز هم آیینهای قدیمی و جالبی زنده مانده اند. سنت دیرینه «اهو اهو» یکی دیگر از آداب متداول در استان مرکزی است که شامگاه چهاردهم ماه رمضان؛ شب تولد امام حسن (ع) در روستای خورهه از توابع شهرستان محلات برگزار می‌شود. آیین الم‌ترانی ازجمله مراسم سنتی و مذهبی کهنی است که در ماه مبارک رمضان در شهرستان ساوه برگزار می‌شود. این مراسم در شب‌های پایانی ماه مبارک رمضان به‌ویژه آخرین چهارشنبه این ماه بعد از اقامه نماز مغرب و عشا توسط عده‌ای از جوانان و نوجوانان ساوجی برگزار می‌شود.
روضه برای قنبر
روضه قنبر در ایام ماه مبارک رمضان از روز نوزدهم تا شب بیست‌وهفتم ماه رمضان، خوانده می‌شود. این روضه بیشتر ویژه زنان بوده و نذری دادن و طلب حاجت در این چند روز مرسوم است. این مراسم اغلب در خانه‌ها برگزار می‌شود. برگزاری روضه قنبر، نماد ضربت خوردن مولای متقیان است و با آداب خاصی توسط زنان برگزار می‌شده و هنوز هم در محله‌های قدیمی یزد این آیین برگزار می‌شود.
جوشن کبیر و صد تار نخ
مردم شهرستان میناب نیز علاوه‌بر هشتم و نهم ذی‌حجه، شب‌های ۲۶ و ۲۷ ماه مبارک رمضان را عید مردگان می‌گویند. شب‌های ۲۶ رمضان و هشتم ذی‌حجه را برای کسانی که در سال‌های گذشته فوت شده‌اند و شب‌های ۲۷ رمضان و نهم ذی‌حجه را برای تازه‌درگذشتگان غذا تهیه کرده و خیرات می‌کنند. در شب‌های قدر، مردم اعمال وارد و تاکیدشده را انجام می‌دهند و مخصوصا دعای «جوشن کبیر» را که به «دعای ۱۰۰ بند» معروف است، می‌خوانند. آنان با خود نخی همراه دارند که با خواندن هر بند از دعای جوشن کبیر یک گره به آن می‌زنند و در مکانی نگهداری می‌کنند. هرمزگانی‌ها معتقدند اگر این نخ ۱۰۰ بند را همراه داشته باشند یا در خانه خود نگهداری کنند، آن سال با مشکلی مواجه نخواهند شد.
روزه قلاغی
مردم همدان به روزه نیمه‌روز و روزه‌ای که در آن بچه‌ها از هنگام سحر تا اذان ظهر روزه خود را نخورند، روزه قلاغی می‌گویند که ازجمله آیینهای پابرجای مردم این استان است. مطابق سنت دیرینه در ماه رمضان جوان دارای نامزد، باید افطاری نامزدش را به خانه پدر عروس ببرد که این افطاری شامل چند قرص نان، گرده دوزرده، برنج، روغن حیوانی، یک عدد مرغ و یا ماهی، سیب سرخ، شیرینی، انگشت‌پیچ و میوه‌های فصل است و پس از اینکه افطاری از سوی داماد به خانه عروس برده شد، خانواده عروس نیز در شب‌های آینده، خانواده داماد را برای صرف افطاری به منزل خود دعوت می‌کنند.
حلوای شب بیست‌ویکم
از آداب و رسوم معمول در سراسر لرستان در ماه مبارک رمضان پختن حلوای شب بیست‌ویکم است که معمولا در همه شهرستان‌های استان پخته و در مراسم احیا و دیگر مراسم مختص به ۲۱ رمضان در میان مردم توزیع می‌شود. در شب ۲۱ ماه رمضان در بروجرد نیز انواع حلوا اعم از حلوا ارده، ارده شیره، حلوامغزی، حلواشکری و ترحلوا پخته می‌شود. حلوای پخته‌شده در شهرستان بروجرد که به «ترحلوا» موسوم است از آداب و رسومی است که هنوز پابرجاست. یکی از آداب کهن لرستان که هنوز در برخی نقاط استان اجرا می‌شود سنت «کاسمسا» است، مطابق این سنت هر خانواده‌ای مقداری از غذای افطار خود را برای همسایگان می‌برد.
سفره‌های مهربانی و تعزیه
قدیم در مازندران رسم بود افرادی که فرزند پسر می‌خواستند، نذر می‌کردند در طول ماه مبارک رمضان مردم را برای خوردن سحری بیدار کنند، به این صورت که یک پیت حلبی خالی به گردن خود می‌آویختند و با چوب به آن ضربه می‌زدند تا مردم برای سحری بیدار شوند؛ البته این رسم‌ها هم‌اکنون از بین رفته و برپایی سفره‌های مهربانی و تعزیه‌خوانی از آیینهای رمضانی مردمان بخش کجور مازندران در دامنه‌های البرز بلند است که همزمان با ماه مبارک رمضان در روستا‌های مختلف برگزار می‌شود. شیر آش، راغون‌دشو، شکرپلا، اوحلوا، آش ساک، کوکو، شامی‌سبزی، تخم‌مرغ و برنج و در قدیم نیز قرقناق از غذا‌های محلی مازندران در ماه رمضان بود که اعتقاد داشتند خوردن این غذا‌ها در طول روز مانع گرسنگی و ضعف می‌شود.
«الم‌ترانی» و آیینهای خاص زنده‌مانده
در برخی شهر‌های استان مرکزی هنوز هم آیینهای قدیمی و جالبی زنده مانده اند. سنت دیرینه «اهو اهو» یکی دیگر از آداب متداول در استان مرکزی است که شامگاه چهاردهم ماه رمضان؛ شب تولد امام حسن (ع) در روستای خورهه از توابع شهرستان محلات برگزار می‌شود. آیین الم‌ترانی ازجمله مراسم سنتی و مذهبی کهنی است که در ماه مبارک رمضان در شهرستان ساوه برگزار می‌شود. این مراسم در شب‌های پایانی ماه مبارک رمضان به‌ویژه آخرین چهارشنبه این ماه بعد از اقامه نماز مغرب و عشا توسط عده‌ای از جوانان و نوجوانان ساوجی برگزار می‌شود.
روضه برای قنبر
روضه قنبر در ایام ماه مبارک رمضان از روز نوزدهم تا شب بیست‌وهفتم ماه رمضان، خوانده می‌شود. این روضه بیشتر ویژه زنان بوده و نذری دادن و طلب حاجت در این چند روز مرسوم است. این مراسم اغلب در خانه‌ها برگزار می‌شود. برگزاری روضه قنبر، نماد ضربت خوردن مولای متقیان است و با آداب خاصی توسط زنان برگزار می‌شده و هنوز هم در محله‌های قدیمی یزد این آیین برگزار می‌شود.
جوشن کبیر و صد تار نخ
مردم شهرستان میناب نیز علاوه‌بر هشتم و نهم ذی‌حجه، شب‌های ۲۶ و ۲۷ ماه مبارک رمضان را عید مردگان می‌گویند. شب‌های ۲۶ رمضان و هشتم ذی‌حجه را برای کسانی که در سال‌های گذشته فوت شده‌اند و شب‌های ۲۷ رمضان و نهم ذی‌حجه را برای تازه‌درگذشتگان غذا تهیه کرده و خیرات می‌کنند. در شب‌های قدر، مردم اعمال وارد و تاکیدشده را انجام می‌دهند و مخصوصا دعای «جوشن کبیر» را که به «دعای ۱۰۰ بند» معروف است، می‌خوانند. آنان با خود نخی همراه دارند که با خواندن هر بند از دعای جوشن کبیر یک گره به آن می‌زنند و در مکانی نگهداری می‌کنند. هرمزگانی‌ها معتقدند اگر این نخ ۱۰۰ بند را همراه داشته باشند یا در خانه خود نگهداری کنند، آن سال با مشکلی مواجه نخواهند شد.
روزه قلاغی
مردم همدان به روزه نیمه‌روز و روزه‌ای که در آن بچه‌ها از هنگام سحر تا اذان ظهر روزه خود را نخورند، روزه قلاغی می‌گویند که ازجمله آیینهای پابرجای مردم این استان است. مطابق سنت دیرینه در ماه رمضان جوان دارای نامزد، باید افطاری نامزدش را به خانه پدر عروس ببرد که این افطاری شامل چند قرص نان، گرده دوزرده، برنج، روغن حیوانی، یک عدد مرغ و یا ماهی، سیب سرخ، شیرینی، انگشت‌پیچ و میوه‌های فصل است و پس از اینکه افطاری از سوی داماد به خانه عروس برده شد، خانواده عروس نیز در شب‌های آینده، خانواده داماد را برای صرف افطاری به منزل خود دعوت می‌کنند.
انتهای پیام/
منبع: فرهیختگان
اخبار مرتبط
ارسال نظر
