محتوای نامناسب برای کودکان در پیام‌رسان‌های ایرانی

گروه فرهنگ و جامعه «سدید»؛ از زمانی که پلتفرم‌های ایرانی در کشور رخ نمایی کردند، برخی خانواده‌ها با این ذهنیت که چنین پلتفرمی از بافت فرهنگی بومی کشور بهره می‌برد، کودک خود را در آن رها می‌کنند. این موضوع در حالی اتفاق می‌افتد که بسیاری از محتوا‌های غیراخلاقی موجود در سایر شبکه‌های اجتماعی در پلتفرم‌هایی همچون روبیکا کپی شده است. در همین راستا فاطمه سادات بکایی مدیر نشانک و دبیرفرهنگی تبیان معتقد است که مسئولین روبیکا و سایر پلتفرم‌های ایرانی نسبت به ارائه محتوای نامناسب در پلتفرم خود واقفندولی به دلیل رقابت پذیری با شبکه‌های اجتماعی خارجی و کسب درآمددر راستای پالایش محتوای نامناسب برای کودکان قدم بر نمی‌دارند و حتی نظام رده بندی سنی در این پلتفرم رعایت نمی‌شود.

روبیکا به دلیل اینکه در هیچ یک از محیط‌های طراحی شده آن رده بندی سنی نداشته، قطعا محیط امنی برای کودکان و حتی در بخشی نوجوانان نبوده است. همان طور که می‌دانید محیط روبیکا چند وجهی بوده و بخشی از آن کپی شده اینستاگرام است و بخش دیگر از تلگرام الهام گرفته وحتی شاهد حضور مدل VOD‌ها در بخشی‌های نمایش فیلم و سریال هستیم. اگر فقط به بخشی کپی شده آن از اینستاگرام اشاره کنیم متوجه خواهیم شد که همان محتوای شبکه اجتماعی خارجی در روبیکا کپی شده و کودک محدودیت خاصی در دسترسی‌ها به محتوای نامناسب یا حتی غیراخلاقی ندارد.

گزاف نگفتیم اگر عنوان کنیم که پلتفرم‌های ایرانی صرفا و صرفا هویت سازندگانش ایرانی است و محتوای آن هیچ همخوانی مناسبی با فرهنگ ایرانی ندارد. به عنوان مثال در روبیکا چندوجهی بودن خدمات در این پلتفرم فضا را برای کودکان ترسناک‌تر می‌کند چرا که والدین در نگاه اول فکر می‌کند محتوای یک پلتفرم ایرانی با حذف یا سانسور محتوای غیراخلاقی همراه بوده در حالی که اصلا اینطور نیست و حتی موسیقی‌های مبتذل برخی از خوانندگان همچون ساسی مانکن به راحتی در روبیکا در دسترس کودکان قرار می‌گیرد. نکته دیگری که باید بدان اشاره کنم این است که فرآیند ریپورت به عنوان یک فرآیند ممیزی برای جلوگیری از انتشار محتوای نامناسب در روبیکا بسیار سخت و کند اتفاق می‌افتد. براساس تجربه انگاری‌های صورت گرفته این فرآیند تا به امروز برای جلوگیری از دسترسی کودکان به محتوای نامناسب، موفقیت آمیز نبوده است. البته این مساله بار‌ها به مسئولین این پلتفرم‌ها گفته شده و مطالبه گری رخ داده است.

اول از همه باید بگویم که مسئولین فنی روبیکا به این مساله اشراف و آگاهی کامل دارند و به مشکلات محتوایی آن واقف هستند، ولی نوع نگاه آن‌ها به مساله پلتفرم ایرانی کاملا تجاری وبیزنسی است. در واقع آن‌ها معتقدند که با ایجاد محدودیت در روبیکا بخش اعظمی از مخاطب خود را از دست می‌دهند و در رقابت با سایر پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی شکست خواهند خورد. جلب و جذب مخاطب و نگاه اقتصادی تنها عامل سهل انگاری مسئولین این پلتفرم بوده است.

اجازه بدهید کمی ساختاری به این موضوع مهجور واقع شده در نظام فرهنگی و رسانه‌ای کشور بپردازیم. به طول کلی برنامه ریزی تدقیقی در راستای بهره مندی کودکان و نوجوانان در فضای مجازی به صورت ساختارمند در کشور شکل نگرفته است. ما قبل از هرچیزی به اینترنت کودک احتیاج داریم، ولی نباید این اینترنت لزوما محدود به سیم کارت کودک باشد بلکه باید فرآیندی در کشور شکل گیرد که در بخش اینترنت خانگی و دیتا، امکان درج رده بندی سنی کودک و همچنین محدودیت استفاده وجود داشته باشد. در واقع اگر کودک در فرآیند رشد خود سنش افزایش پیدا کرد متناسب با آن سطح دسترسی‌ها چه از طریق اپراتور و چه والدین تغییر کند. بر این مساله نیز تاکید می‌کنم که این محدودیت به عنوان ارائه اینترنت کم سرعت به کودکان نیست چرا که در گذشته تحت عنوان ایجاد محدودیت برای کودکان اینترنت کم سرعت در اختیارشان قرار می‌گرفت که به دلیل کندی نت بسیاری از مطالب را باز نمی‌کرد. وزارت ارتباطات در گذشته با ایجاد کندی سرعت می‌خواست در واقع محدودیت‌های دسترسی کودک را ایجاد نماید که طرحی اشتباه بود. نکته دیگر این است که ما به یک چرخه و شبکه از محتوای کودک احتیاج داریم. در این محیط کودک می‌تواند همه نیاز‌های خود را در بستر مجازی برطرف سازد، نیاز‌هایی از قبیل دانشنامه، دسترسی به فیلم و سریال، دسترسی به کتاب و بازی‌های آنلاین؛ این‌ها نکاتی هستند که اگر برطرف شوند می‌توانند به ارتقای سطح برنامه ریزی حوزه کودک در فضای مجازی کمک کنند.

همان طور که گفتم در خیلی از کشور‌های جهان اینترنت کودک وجود داشته و دسترسی‌ها به منابع اینترنتی برای کودکان ممنوع است. حتی پیام رسان‌های ویژه کودک به خانواده‌های ارائه می‌شود. از نظر فرمی و فنی با توجه به پرس و جویی که از متخصصین کرده ایم، ارائه محتوای مناسب در روبیکا برای کودکان به هیچ وجه پیچیده نبوده و حتی کمتر از یک ماه می‌توان تغییرات لازم را انجام داد، ولی نیازمند همتی از سوی مسئولان این پلتفرم است تا با کمرنگ‌تر کردن نگاه بیزنسی به فرهنگ سازی در این پلتفرم کمک کنند. ببینیددر ایران همان تیمی که روبیکا را ساخته برنامه شاد را هم ساخته است که ذیل آموزش و پرورش کشور فعالیت می‌کند. برای همین است که ایرادات وارد شده به روبیکا در شاد نیز وجود دارد و حتی در برنامه شاد نیز شاهد کانال‌هایی هستیم که لزوما محتوای مناسب ندارند، ولی خانواده‌ها با خیال راحت بچه هارا برای تحصیل در بستر شاد رها می‌کنند.

ما هیچ بستر مناسبی در روبیکا برای ارائه خدمات آموزشی نداریم. روم ها، خدمات تدریس آنلاین و تصویری و حتی مساله تعاملی بودن آموزش‌ها و مثلا ارائه پاورپوینت توسط معلم‌ها همه و همه بخشی از نواقصی است که نشان می‌دهد روبیکا به هیچ وجه بستر مناسبی برای خلق نظام آموزش مجازی نخواهد بود. متاسفانه روبیکا می‌خواهد همه چیز را با هم در خود داشته باشد و این ضعف بزرگی است. کودک در موقع تحصیل یا یادگیری باید تمام حواسش معطوف به مطالعه یا آموزش باشد، ولی وجود شبکه‌های اجتماعی آن هم به حالت افسارگسیخته در پلتفرم روبیکا باعث بازیگوشی کودک و عدم تمرکز حواس برای مطالعه خواهد شد. پیشنهاد بنده این است که به جای تجمیع همه خدمات در یک پلتفرم تمرکز روبیکا بر چند حوزه خاص باشد تا این گونه بتواند نقاط ضعف خود را پوشش داده و خدمات بهتری و مفیدتری به کاربران خود اختصاص دهد.

 

/انتهای پیام/