چگونه نور و رنگ در زندگی انسان مدرن جان گرفت؟
حدود پنج سال بعد از اینکه برادران لومیر دستگاهی را به نام سینماتوگراف به نام خود ثبت اختراع کردند، در سال ۱۳۷۹ و در چهارمین جشن بزرگ سینمای ایران و همزمان با بزرگداشت صدمین سال ورود سینما به ایران ۲۱ شهریورماه به‌عنوان «روز ملی سینما» به‌عنوان یک روز نمادین وارد تقویم شد.
به گزارش «سدید»؛ بانى ورود نخستین دوربین فیلمبردارى و نمایش فیلم به ایران، در سال ۱۲۷۹ شمسی برابر با ۱۹۰۰ میلادی مظفرالدین‌شاه بوده است و نخستین فیلمبردار ایرانى نیز ابراهیم خان عکاس‌باشى محسوب مى‌شود. یعنی حدود پنج سال بعد از اینکه برادران لومیر دستگاهی را به نام سینماتوگراف به نام خود ثبت اختراع کردند، در سال ۱۳۷۹ و در چهارمین جشن بزرگ سینمای ایران و همزمان با بزرگداشت صدمین سال ورود سینما به ایران ۲۱ شهریورماه به‌عنوان «روز ملی سینما» به‌عنوان یک روز نمادین وارد تقویم شد. به‌مناسبت این روز در گزارش پیش‌رو سیر تاریخی دستگاه‌ها و سالن‌های نمایش سینمای جهان را بررسی کردیم.
کینتوسکوپ
برای یافتن تاریخچه‌ای از ساخت سالن سینما ابتدا به تلاش‌هایی که برای نمایش فیلم صورت گرفته می‌پردازیم. یکی از همین نقاط عطف، دستگاه کینتوسکوپ است. دستگاهی که یک دریچه نمایش در بالای آن طراحی شده بود و افراد با نگاه کردن به این دریچه، تصاویر متحرک کوتاه و ساده را مشاهده می‌کردند. این دستگاه توسط کارمند ادیسون، ویلیام دیکسون در سال ۱۸۸۸ ساخته شد. هرچند در برخی منابع این اختراع به نام ادیسون شناخته می‌شود، اما درحقیقت ادیسون مخترع کینتوگراف (دستگاه فیلمبرداری) و دیکسون مخترع کینتوسکوپ (دستگاه نمایش فیلم) بود. اولین سالن نمایش کینتوسکوپ در سال ۱۸۹۴ در خیابان برادوی نیویورک با قرارگیری پنج کینتوسکوپ کنار هم با نمایش فیلم‌های متفاوت در هرکدام راه‌اندازی شد. کینتوسکوپ قابلیت پخش تصاویر متحرک را برای عموم نداشت، چیزی شبیه شهر فرنگ خودمان، همین دستگاه‌ها و نمایش آن‌ها بعد‌ها الهام‌بخش برادران لومیر، در ساخت سینماتوگراف بودند.
سینماتوگراف
اوگوست و لویی لومیِر فرانسوی در سال ۱۸۹۵ در پاریس برای نخستین‌بار تصویر متحرک «کارگران درحال خروج از کارخانه لومیر» را با سینماتوگراف روی پرده به نمایش عموم گذاشتند. دستگاه سینماتوگراف برخلاف اختراعات ادیسون و دیکسون که دستگاه‌های جداگانه‌ای بودند، هم فیلم می‌گرفت و هم فیلم را برای تعداد زیادی مخاطب روی پرده نمایش می‌داد. هدف لویی و آگوست چیره شدن بر محدودیت‌ها و مشکلات دوربین ادیسون بود. کینتوسکوپ دو مشکل اساسی داشت؛ نخست اینکه بزرگ بود و وزن و ابعاد آن باعث می‌شد فقط در استودیو بتوان از آن استفاده کرد. دوم اینکه هربار فقط یک تماشاگر می‌توانست به کمک آن فیلم تماشا کند. جالب اینجاست که پدر آن‌ها اصلا به موفقیت و ابتکار این دو برادر ایمان نداشت و به ژرژ ملی‌یس که می‌خواست دستگاه آنان را با قیمت هنگفتی بخرد، گفته بود: «مردم به‌زودی از آن خسته خواهند شد»، اما اینچنین نشد و به‌زودی این اختراع توجه تمامی مردم جهان را به خود جلب کرد.
نیکلودئون
یکی از موانع ایجاد محل دائمی برای نمایش فیلم‌ها، فروش فیلم‌ها به جای اجاره آن‌ها بود. اجراکننده‌های سیار تماشاگران خود را از نمایشی به نمایش دیگر تغییر می‌دادند و این به نفع آن‌ها بود. از طرف دیگر اجبار به خرید تعداد زیادی فیلم هزینه سرسام‌آوری داشت. پس شیوه جدید مبادله فیلم‌ها حدود سال ۱۹۰۳ باب شد، که مشکل را با خرید فیلم‌ها از سازندگان، اجاره دادن آن‌ها به نمایش‌دهندگان و ایجاد محل‌های دائمی نمایش فیلم حل کرد. بهتر کردن عملکرد پروژکتور‌ها نیز موجب تسهیل این امر و ایجاد تماشاخانه‌های (پنج سنتی) که نیکلودئون نامیده می‌شدند، شد. این نامگذاری ترکیبی از هزینه پذیرش، ۵ سنت معادل یک نیکل و odeon، کلمه یونانی «تئاتر» بود. دیگر نمایش‌دهندگان مجبور نبودند برای تامین اپراتور (آپاراتچی) به شرکت‌های تولیدکننده فیلم متکی باشند. اولین سینما نیکلودئون در سال ۱۹۰۵ با تبدیل یک فروشگاه به سینما با ۹۶ صندلی ایجاد شد. استقبال از نیکلودئون‌ها آنچنان زیاد بود که تا سال ۱۹۰۸ تعداد آن‌ها بالغ بر هشت‌هزار مورد گزارش شد و همانند قارچ در همه شهر‌های آمریکا سر برآوردند.
سینما قصر
به مرور سالن‌های خاص نمایش فیلم اندکی پس از ایالات‌متحده در کشور‌های اروپایی نیز تأسیس شدند. اوایل دهه ۱۹۱۰ بود که تحولی عظیم در ابعاد سینماها رخ داد، دیگر سالن‌های کوچک نمایش فیلم مانند نیکلودئون‌ها در اروپا و آمریکا مورد استقبال عموم نبودند و جای خود را به سالن‌های بزرگ‌تر و راحت‌تر دادند، سالن‌هایی در تالار‌های مجلل و اشرافی که ظرفیت پذیرش تعداد زیادی تماشاگر را در خود داشتند. به‌طوری‌که در عصر طلایی سینما در دهه‌های ۱۹۲۰تا۱۹۴۰ قصر‌هایی بالغ بر گنجایش چهارهزار نفر برای نمایش فیلم ساخته شدند. یکی‌دیگر از دلایلی که باعث شد سالن‌های نمایش فیلم تغییر کنند آن بود که نیکلودئون‌ها معمولا نمای بیرونی پرزرق و برق و زیبایی برای جذب مشتری داشتند، اما در داخل سالن، دیوار‌های لخت و صندلی‌های سفت منتظر مشتریان بود. پس همزمان با بزرگ‌شدن اندازه سینماها، صندلی‌های استادیومی هم وارد صنعت سینما شدند، حدود سال ۱۹۲۰ تا راحتی را برای مخاطبان به ارمغان آورند.
سینما و تم‌پارک
ادغام پارک‌های تفریحی و سینما سابقه‌ای طولانی دارد. شاید بتوان گفت تور‌های Hale’s، قدیمی‌ترین نمونه آن هستند. در اوایل قرن بیستم پارک‌های تفریحی و مکان‌های مشابه جاذبه خاصی داشتند بنابراین فضا‌هایی ساخته شده بودند که برای شبیه‌سازی یک سفر طراحی می‌شدند. تور‌های Hale’s که بعد‌ها به‌عنوان راه‌آهن‌های تفریحی شناخته شدند، شبیه واگن‌های قطار بودند که هرکدام ۷۲ مسافر را در خود جای می‌دادند و یک فیلم ۷-۱۰ دقیقه‌ای که از جلوی قطار متحرک گرفته شده بود، در آن نمایش داده می‌شد. اولین حضور تور‌های هیل در نمایشگاه سنت‌لوئیس در سال ۱۹۰۴ بود. هیل یک مهندس مکانیک بود که بیشتر دوران حرفه‌ای خود را به‌عنوان آتش‌نشان گذرانده بود. سپس این ایده در نیویورک و شیکاگو ظاهر شد و در سراسر ایالات متحده و کانادا گسترش یافت و تخمین زده شده حدود ۵۰۰ تور هیل بین سال‌های ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۱ در سراسر دنیا ساخته شدند.
سینما سه‌بعدی
شاید برای یافتن ردپای سینما سه‌بعدی باید به سال ۱۹۲۰ برویم، جایی که همزمان با ورود اولین فیلم سه‌بعدی با نام «قدرت عشق» با استفاده از سیستمی که توسط فیلمبردار روبرت اف الدر توسعه یافت، برای مخاطبان تجاری در لس‌آنجلس نمایش داده شد. تماشاچیان از طریق شیشه‌های قرمز و سبز به دو نوار فیلم، ضبط و طرح‌شده در هر رنگ، نگاه می‌کردند که وقتی روی هم قرار می‌گرفتند توهم عمق ایجاد می‌کرد. در سال ۱۹۲۲ نیز «The Man from M.A.R.S.» در تئاتر سلوین شهر نیویورک نمایش داده شد. لورنز هاموند و ویلیام کسیدی با استفاده از فرآیند سه‌بعدی به نام teleview، مشابه سیستم‌های سه‌بعدی فریم متناوب امروزی، با استفاده از دو پروژکتور هماهنگ با هدست‌های استریو، فیلم را نمایش دادند. این‌ها تلاش‌های اولیه‌ای بود که برای ساخت سینما‌های سه بعدی صورت گرفت، اما نمایش این فیلم‌ها بار هزینه‌ای تجهیزاتی زیادی را برای سینماها در پی داشت.
پاپ‌کورن
پاپ‌کورن؛ به‌عنوان یک پدیده غذایی جذاب، از نیمه سال‌های ۱۸۰۰ محبوب شد، اولین دستگاه تجاری تولید پاپ‌کورن توسط چارلز کرتون در سال ۱۸۸۵ در شیکاگو اختراع و اولین نوع بسته‌بندی‌شده آن در همان سال عرضه شد. با این‌حال، سینمادار‌ها چندان از این پدیده خوش‌شان نمی‌آمد و دوست داشتند مشتریانی موقر و تمیز قدم به سالن‌های سینما بگذارند که کف سالن‌ها را کثیف نکنند. ضمن آنکه خوردن ذرت بوداده حین تماشای فیلم، سروصدا ایجاد می‌کرد و، چون آن زمان فیلم‌ها فاقد صدا بودند، این خو‌شایند تماشاگران حاضر در سالن نبود. بعد‌ها که صدا به یک عنصر اساسی در صنعت سینما تبدیل شد، همه‌چیز عوض شد. پاپ‌کورن ابتدا در واگن‌های پارک شده در خارج از سینماها فروخته می‌شدند. سرانجام صاحبان تئاتر متوجه شدند خودشان می‌توانند از سود پاپ‌کورن استفاده کنند. چارلز تی مانلی، مخترع اهل مونتانا، به اپراتور‌های تئاتر این فرصت را داد تا این کار را انجام دهند. او در سال ۱۹۲۵، اولین دستگاه پاپ‌کورن برقی را کامل و فروش آن را به اپراتور‌های سینما آغاز کرد. وقتی در سال ۱۹۲۷، صدا به سینما اضافه شد، سالن‌های تاریک آغوش خود را برای جمعیت علاقه‌مند بیشتری گشودند؛ تا جایی‌که تا سال ۱۹۳۰، میزان مخاطبان فیلم‌های سینمایی به حدود ۹۰ میلیون نفر در هفته رسید! اینجا بود که بحث اجازه ورود تنقلات به سالن‌های نمایش‌دهنده فیلم هم مطرح شد و ذرت بوداده یکی از ارزان‌ترین اسنک‌های پرطرفدار که همه می‌توانستند راحت‌تر آن را نسبت به سایر تنقلات به‌ویژه شیرینی‌جات تهیه کنند سر از سالن‌های تاریک سینما درآورد. بوی غیرقابل مقاومت پاپ‌کورن تازه به سرعت تبدیل به میان‌وعده انتخابی فیلم شد و مشارکت کامل بین پاپ‌کورن و فیلم‌ها متولد شد.
مالتی‌پلکس، مگاپلکس، سینما در مرکز خرید
مالتی‌پلکس مجموعه‌ای از سینما با چندین نمایشگر در یک مجموعه واحد است. اولین مالتی‌پلکس جهان، دوقلو‌های رگال، در سال ۱۹۳۰ در منچستر ساخته شد. هرچند در حدود سال ۱۹۱۵ هم دو تئاتر مجاور در مونکتون، نیوبرانزویک، تحت‌مالکیت یکسان، تبدیل به یک ورودی واحد در خیابان اصلی شدند که پس از ورود، غرفه‌های جداگانه بلیت برای هر سالن وجود داشت و برنامه‌های متفاوتی نمایش داده می‌شد. اما به‌طور رسمی در سال ۱۹۳۰، در منچستر، انگلستان اولین مولتی‌پلکس جهان افتتاح و یک سال پس از آن، استودیو ۱ و ۲ در خیابان آکسفورد لندن ساخته شدند. تفاوت بین مولتی‌پلکس و مگاپلکس در تعداد صفحات نمایش است، برخی ۱۴ صفحه نمایش، برخی دیگر حداقل ۲۰ صفحه نمایش را برای شناخت یک مجموعه به‌عنوان مگاپلکس می‌شناسند. اولین مگاپلکس جهان هم در نوامبر ۱۹۸۸، در Kinepolis Brussels بلژیک با ۲۵ صفحه نمایش ایجاد شد.
و، اما حضور سینما در مراکز خرید به تلاش‌های نات تیلور مخترع و تهیه‌کننده کانادایی بر می‌گردد، کسی که به همراه گارت درابینسکی Cineplex را تاسیس کرد. در سال ۱۹۳۴، وارد تجارت شد و تئاتر‌های قرن بیستم (تواینکس) را تاسیس کرد. تا سال ۱۹۴۱، تواینکس دارای ۱۷ سالن بود. او به‌عنوان رئیس تئاتر‌های قرن بیستم، شعبه انتاریو، یکی از اولین سینما‌های جهان را در اتاوا، انتاریو در تئاتر الگین ساخت. دومین صفحه نمایش الگین در دسامبر ۱۹۴۷ در قسمتی از زمین مجاور تئاتر اصلی افتتاح شد. در ابتدا، برنامه مشابهی در هر دو سالن پخش می‌شد، اما چند سال بعد حدود سال ۱۹۵۷ تیلور به فکر فروش بلیت فیلم‌های مختلف در گیشه‌های مشابه افتاد و ادعا کرد اولین کسی است که این کار را انجام داده است. او همچنین یکی از اولین سالن‌های سینما را در سال ۱۹۶۴ در یک مرکز خرید به نام place Ville Marie ایجاد کرد.
سینماماشین
ورود تلویزیون و پس از آن شروع جنگ جهانی در سال ۱۹۳۹، باعث شد تا دوران طلایی هالیوود کم‌کم نزول کند، پس از تلویزیون دیگر سینماها در قصر‌های مجلل به‌صرفه نبودند و سالن‌های سینما به سمت کوچک‌تر شدن پیش رفتند. داستان فیلم دیدن از داخل ماشین هم عمری طولانی دارد. در سال‌های پس از ۱۹۱۰ بار‌ها تجربه فیلم دیدن از درون ماشین در نقاط گوناگون ثبت شده است، اما هیچ‌کدام به رویدادی ادامه‌دار و استاندارد تبدیل نشدند. تا اینکه فردی به نام ریچارد هالینگزهد در سال ۱۹۳۳ نخستین سینمای «درایو این» را ثبت و تاسیس کرد.
ایده ساخت درایو-این در آمریکا، برای استفاده آن دسته از تماشاگرانی شکل گرفت که نمی‌توانستند خودشان را منضبط کنند که بر صندلی تنگ سالن سینما و نزدیک به شخص دیگری بنشینند. جنگ جهانی اول در دوره‌ای رخ داد که سینما هنوز آن‌طور که باید قوام پیدا نکرده و راه خود را نیافته بود. چندین سال پس از ثبت ابتکار هالینگزهد زمان لازم بود تا سینماماشین رونق بگیرد. یکی از کلید‌های موفقیت این پدیده چند سال بعد در دهه ۴۰ به دنیا آمد. در سال ۱۹۴۰ با به بازار آمدن بلندگو‌های داخل خودرو، «درایو-این سینما»ها در آمریکا قدرت گرفتند و رشدشان تا دو دهه با سرعت ادامه پیدا کرد.
دیجیتالی شدن
سیستم ویدئوی خانگی از دهه ۱۹۵۰ معرفی شد، در آن زمان، این دستگاه‌های گرانقیمت فقط در محیط‌های حرفه‌ای مانند استودیو‌های تلویزیونی و مراکز تصویربرداری پزشکی استفاده می‌شدند. در دهه ۱۹۷۰، نوار ضبط ویدئویی وارد کاربری خانگی شد و صنعت فیلمبرداری خانگی را ایجاد و اقتصاد مشاغل سینمایی و تلویزیونی را تغییر داد. این صنایع ورود VHSها را مخل صنعت خود می‌دانستند.
تلاش‌های مداومی برای دیجیتال شدن، مهاجرت از آنالوگ به دیجیتال صورت گرفت، هرچند این انقلاب را از سال ۱۹۸۰ می‌شناسند، اما درحقیقت تکنولوژی ضبط‌کننده نوار ویدئویی به‌طور مستقیم بخشی از پیشینه تصویربرداری و عکاسی محسوب می‌شود که توسعه این تکنولوژی توسط «جانی. تی. مولین» در سال ۱۹۵۰ آغاز شد.
اولین نمایش عمومی فیلم سینمای دیجیتال در سال ۱۹۹۲ بود که فقط در یک سینما به شکل محدودی پخش شد. در سال ۱۹۹۹ برای اولین‌بار چهار سینما مجهز به تجهیزات سینمای دیجیتال شدند و اولین فیلم دیجیتال را به نمایش گذاشتند. در سال‌های بعد و پس از ظهور اینترنت، سینمای دیجیتال درحال توسعه بود تا اینکه در سال ۲۰۰۲، سازمان جهانی DCI تاسیس شده و سند کامل خود را در سال ۲۰۰۵ ارائه کرد. به‌دنبال آن سند انجمن مالکان سینمای ملی آمریکا (NATO) برای سیستم مدیریتی سینماها ارائه شد و کلید سینما‌های استاندارد دیجیتال زده شد. اولین فیلم کاملا دیجیتالی با مشخصههای DCI در سال ۲۰۰۵ ساخته شد و طبق استاندارد‌های آن به صورت تجاری، برای اولین بار در ۲۰ سینمای دیجیتالی آمریکا ارائه شد. در سینمای دیجیتال، برای توزیع یا نمایش تصاویر متحرک از روش‌های جایگزین استفاده می‌شد، در روش‌های سنتی باید قرقره‌های فیلم به سینماها ارسال می‌شدند، اما در اینجا از بستر‌های اینترنت، پیوند‌های ماهواره‌ای اختصاصی یا هارددیسک‌ها برای انتقال فیلم استفاده می‌کردند.
کینتوسکوپ
برای یافتن تاریخچه‌ای از ساخت سالن سینما ابتدا به تلاش‌هایی که برای نمایش فیلم صورت گرفته می‌پردازیم. یکی از همین نقاط عطف، دستگاه کینتوسکوپ است. دستگاهی که یک دریچه نمایش در بالای آن طراحی شده بود و افراد با نگاه کردن به این دریچه، تصاویر متحرک کوتاه و ساده را مشاهده می‌کردند. این دستگاه توسط کارمند ادیسون، ویلیام دیکسون در سال ۱۸۸۸ ساخته شد. هرچند در برخی منابع این اختراع به نام ادیسون شناخته می‌شود، اما درحقیقت ادیسون مخترع کینتوگراف (دستگاه فیلمبرداری) و دیکسون مخترع کینتوسکوپ (دستگاه نمایش فیلم) بود. اولین سالن نمایش کینتوسکوپ در سال ۱۸۹۴ در خیابان برادوی نیویورک با قرارگیری پنج کینتوسکوپ کنار هم با نمایش فیلم‌های متفاوت در هرکدام راه‌اندازی شد. کینتوسکوپ قابلیت پخش تصاویر متحرک را برای عموم نداشت، چیزی شبیه شهر فرنگ خودمان، همین دستگاه‌ها و نمایش آن‌ها بعد‌ها الهام‌بخش برادران لومیر، در ساخت سینماتوگراف بودند.
سینماتوگراف
اوگوست و لویی لومیِر فرانسوی در سال ۱۸۹۵ در پاریس برای نخستین‌بار تصویر متحرک «کارگران درحال خروج از کارخانه لومیر» را با سینماتوگراف روی پرده به نمایش عموم گذاشتند. دستگاه سینماتوگراف برخلاف اختراعات ادیسون و دیکسون که دستگاه‌های جداگانه‌ای بودند، هم فیلم می‌گرفت و هم فیلم را برای تعداد زیادی مخاطب روی پرده نمایش می‌داد. هدف لویی و آگوست چیره شدن بر محدودیت‌ها و مشکلات دوربین ادیسون بود. کینتوسکوپ دو مشکل اساسی داشت؛ نخست اینکه بزرگ بود و وزن و ابعاد آن باعث می‌شد فقط در استودیو بتوان از آن استفاده کرد. دوم اینکه هربار فقط یک تماشاگر می‌توانست به کمک آن فیلم تماشا کند. جالب اینجاست که پدر آن‌ها اصلا به موفقیت و ابتکار این دو برادر ایمان نداشت و به ژرژ ملی‌یس که می‌خواست دستگاه آنان را با قیمت هنگفتی بخرد، گفته بود: «مردم به‌زودی از آن خسته خواهند شد»، اما اینچنین نشد و به‌زودی این اختراع توجه تمامی مردم جهان را به خود جلب کرد.
نیکلودئون
یکی از موانع ایجاد محل دائمی برای نمایش فیلم‌ها، فروش فیلم‌ها به جای اجاره آن‌ها بود. اجراکننده‌های سیار تماشاگران خود را از نمایشی به نمایش دیگر تغییر می‌دادند و این به نفع آن‌ها بود. از طرف دیگر اجبار به خرید تعداد زیادی فیلم هزینه سرسام‌آوری داشت. پس شیوه جدید مبادله فیلم‌ها حدود سال ۱۹۰۳ باب شد، که مشکل را با خرید فیلم‌ها از سازندگان، اجاره دادن آن‌ها به نمایش‌دهندگان و ایجاد محل‌های دائمی نمایش فیلم حل کرد. بهتر کردن عملکرد پروژکتور‌ها نیز موجب تسهیل این امر و ایجاد تماشاخانه‌های (پنج سنتی) که نیکلودئون نامیده می‌شدند، شد. این نامگذاری ترکیبی از هزینه پذیرش، ۵ سنت معادل یک نیکل و odeon، کلمه یونانی «تئاتر» بود. دیگر نمایش‌دهندگان مجبور نبودند برای تامین اپراتور (آپاراتچی) به شرکت‌های تولیدکننده فیلم متکی باشند. اولین سینما نیکلودئون در سال ۱۹۰۵ با تبدیل یک فروشگاه به سینما با ۹۶ صندلی ایجاد شد. استقبال از نیکلودئون‌ها آنچنان زیاد بود که تا سال ۱۹۰۸ تعداد آن‌ها بالغ بر هشت‌هزار مورد گزارش شد و همانند قارچ در همه شهر‌های آمریکا سر برآوردند.
سینما قصر
به مرور سالن‌های خاص نمایش فیلم اندکی پس از ایالات‌متحده در کشور‌های اروپایی نیز تأسیس شدند. اوایل دهه ۱۹۱۰ بود که تحولی عظیم در ابعاد سینماها رخ داد، دیگر سالن‌های کوچک نمایش فیلم مانند نیکلودئون‌ها در اروپا و آمریکا مورد استقبال عموم نبودند و جای خود را به سالن‌های بزرگ‌تر و راحت‌تر دادند، سالن‌هایی در تالار‌های مجلل و اشرافی که ظرفیت پذیرش تعداد زیادی تماشاگر را در خود داشتند. به‌طوری‌که در عصر طلایی سینما در دهه‌های ۱۹۲۰تا۱۹۴۰ قصر‌هایی بالغ بر گنجایش چهارهزار نفر برای نمایش فیلم ساخته شدند. یکی‌دیگر از دلایلی که باعث شد سالن‌های نمایش فیلم تغییر کنند آن بود که نیکلودئون‌ها معمولا نمای بیرونی پرزرق و برق و زیبایی برای جذب مشتری داشتند، اما در داخل سالن، دیوار‌های لخت و صندلی‌های سفت منتظر مشتریان بود. پس همزمان با بزرگ‌شدن اندازه سینماها، صندلی‌های استادیومی هم وارد صنعت سینما شدند، حدود سال ۱۹۲۰ تا راحتی را برای مخاطبان به ارمغان آورند.
سینما و تم‌پارک
ادغام پارک‌های تفریحی و سینما سابقه‌ای طولانی دارد. شاید بتوان گفت تور‌های Hale’s، قدیمی‌ترین نمونه آن هستند. در اوایل قرن بیستم پارک‌های تفریحی و مکان‌های مشابه جاذبه خاصی داشتند بنابراین فضا‌هایی ساخته شده بودند که برای شبیه‌سازی یک سفر طراحی می‌شدند. تور‌های Hale’s که بعد‌ها به‌عنوان راه‌آهن‌های تفریحی شناخته شدند، شبیه واگن‌های قطار بودند که هرکدام ۷۲ مسافر را در خود جای می‌دادند و یک فیلم ۷-۱۰ دقیقه‌ای که از جلوی قطار متحرک گرفته شده بود، در آن نمایش داده می‌شد. اولین حضور تور‌های هیل در نمایشگاه سنت‌لوئیس در سال ۱۹۰۴ بود. هیل یک مهندس مکانیک بود که بیشتر دوران حرفه‌ای خود را به‌عنوان آتش‌نشان گذرانده بود. سپس این ایده در نیویورک و شیکاگو ظاهر شد و در سراسر ایالات متحده و کانادا گسترش یافت و تخمین زده شده حدود ۵۰۰ تور هیل بین سال‌های ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۱ در سراسر دنیا ساخته شدند.
سینما سه‌بعدی
شاید برای یافتن ردپای سینما سه‌بعدی باید به سال ۱۹۲۰ برویم، جایی که همزمان با ورود اولین فیلم سه‌بعدی با نام «قدرت عشق» با استفاده از سیستمی که توسط فیلمبردار روبرت اف الدر توسعه یافت، برای مخاطبان تجاری در لس‌آنجلس نمایش داده شد. تماشاچیان از طریق شیشه‌های قرمز و سبز به دو نوار فیلم، ضبط و طرح‌شده در هر رنگ، نگاه می‌کردند که وقتی روی هم قرار می‌گرفتند توهم عمق ایجاد می‌کرد. در سال ۱۹۲۲ نیز «The Man from M.A.R.S.» در تئاتر سلوین شهر نیویورک نمایش داده شد. لورنز هاموند و ویلیام کسیدی با استفاده از فرآیند سه‌بعدی به نام teleview، مشابه سیستم‌های سه‌بعدی فریم متناوب امروزی، با استفاده از دو پروژکتور هماهنگ با هدست‌های استریو، فیلم را نمایش دادند. این‌ها تلاش‌های اولیه‌ای بود که برای ساخت سینما‌های سه بعدی صورت گرفت، اما نمایش این فیلم‌ها بار هزینه‌ای تجهیزاتی زیادی را برای سینماها در پی داشت.
پاپ‌کورن
پاپ‌کورن؛ به‌عنوان یک پدیده غذایی جذاب، از نیمه سال‌های ۱۸۰۰ محبوب شد، اولین دستگاه تجاری تولید پاپ‌کورن توسط چارلز کرتون در سال ۱۸۸۵ در شیکاگو اختراع و اولین نوع بسته‌بندی‌شده آن در همان سال عرضه شد. با این‌حال، سینمادار‌ها چندان از این پدیده خوش‌شان نمی‌آمد و دوست داشتند مشتریانی موقر و تمیز قدم به سالن‌های سینما بگذارند که کف سالن‌ها را کثیف نکنند. ضمن آنکه خوردن ذرت بوداده حین تماشای فیلم، سروصدا ایجاد می‌کرد و، چون آن زمان فیلم‌ها فاقد صدا بودند، این خو‌شایند تماشاگران حاضر در سالن نبود. بعد‌ها که صدا به یک عنصر اساسی در صنعت سینما تبدیل شد، همه‌چیز عوض شد. پاپ‌کورن ابتدا در واگن‌های پارک شده در خارج از سینماها فروخته می‌شدند. سرانجام صاحبان تئاتر متوجه شدند خودشان می‌توانند از سود پاپ‌کورن استفاده کنند. چارلز تی مانلی، مخترع اهل مونتانا، به اپراتور‌های تئاتر این فرصت را داد تا این کار را انجام دهند. او در سال ۱۹۲۵، اولین دستگاه پاپ‌کورن برقی را کامل و فروش آن را به اپراتور‌های سینما آغاز کرد. وقتی در سال ۱۹۲۷، صدا به سینما اضافه شد، سالن‌های تاریک آغوش خود را برای جمعیت علاقه‌مند بیشتری گشودند؛ تا جایی‌که تا سال ۱۹۳۰، میزان مخاطبان فیلم‌های سینمایی به حدود ۹۰ میلیون نفر در هفته رسید! اینجا بود که بحث اجازه ورود تنقلات به سالن‌های نمایش‌دهنده فیلم هم مطرح شد و ذرت بوداده یکی از ارزان‌ترین اسنک‌های پرطرفدار که همه می‌توانستند راحت‌تر آن را نسبت به سایر تنقلات به‌ویژه شیرینی‌جات تهیه کنند سر از سالن‌های تاریک سینما درآورد. بوی غیرقابل مقاومت پاپ‌کورن تازه به سرعت تبدیل به میان‌وعده انتخابی فیلم شد و مشارکت کامل بین پاپ‌کورن و فیلم‌ها متولد شد.
مالتی‌پلکس، مگاپلکس، سینما در مرکز خرید
مالتی‌پلکس مجموعه‌ای از سینما با چندین نمایشگر در یک مجموعه واحد است. اولین مالتی‌پلکس جهان، دوقلو‌های رگال، در سال ۱۹۳۰ در منچستر ساخته شد. هرچند در حدود سال ۱۹۱۵ هم دو تئاتر مجاور در مونکتون، نیوبرانزویک، تحت‌مالکیت یکسان، تبدیل به یک ورودی واحد در خیابان اصلی شدند که پس از ورود، غرفه‌های جداگانه بلیت برای هر سالن وجود داشت و برنامه‌های متفاوتی نمایش داده می‌شد. اما به‌طور رسمی در سال ۱۹۳۰، در منچستر، انگلستان اولین مولتی‌پلکس جهان افتتاح و یک سال پس از آن، استودیو ۱ و ۲ در خیابان آکسفورد لندن ساخته شدند. تفاوت بین مولتی‌پلکس و مگاپلکس در تعداد صفحات نمایش است، برخی ۱۴ صفحه نمایش، برخی دیگر حداقل ۲۰ صفحه نمایش را برای شناخت یک مجموعه به‌عنوان مگاپلکس می‌شناسند. اولین مگاپلکس جهان هم در نوامبر ۱۹۸۸، در Kinepolis Brussels بلژیک با ۲۵ صفحه نمایش ایجاد شد.
و، اما حضور سینما در مراکز خرید به تلاش‌های نات تیلور مخترع و تهیه‌کننده کانادایی بر می‌گردد، کسی که به همراه گارت درابینسکی Cineplex را تاسیس کرد. در سال ۱۹۳۴، وارد تجارت شد و تئاتر‌های قرن بیستم (تواینکس) را تاسیس کرد. تا سال ۱۹۴۱، تواینکس دارای ۱۷ سالن بود. او به‌عنوان رئیس تئاتر‌های قرن بیستم، شعبه انتاریو، یکی از اولین سینما‌های جهان را در اتاوا، انتاریو در تئاتر الگین ساخت. دومین صفحه نمایش الگین در دسامبر ۱۹۴۷ در قسمتی از زمین مجاور تئاتر اصلی افتتاح شد. در ابتدا، برنامه مشابهی در هر دو سالن پخش می‌شد، اما چند سال بعد حدود سال ۱۹۵۷ تیلور به فکر فروش بلیت فیلم‌های مختلف در گیشه‌های مشابه افتاد و ادعا کرد اولین کسی است که این کار را انجام داده است. او همچنین یکی از اولین سالن‌های سینما را در سال ۱۹۶۴ در یک مرکز خرید به نام place Ville Marie ایجاد کرد.
سینماماشین
ورود تلویزیون و پس از آن شروع جنگ جهانی در سال ۱۹۳۹، باعث شد تا دوران طلایی هالیوود کم‌کم نزول کند، پس از تلویزیون دیگر سینماها در قصر‌های مجلل به‌صرفه نبودند و سالن‌های سینما به سمت کوچک‌تر شدن پیش رفتند. داستان فیلم دیدن از داخل ماشین هم عمری طولانی دارد. در سال‌های پس از ۱۹۱۰ بار‌ها تجربه فیلم دیدن از درون ماشین در نقاط گوناگون ثبت شده است، اما هیچ‌کدام به رویدادی ادامه‌دار و استاندارد تبدیل نشدند. تا اینکه فردی به نام ریچارد هالینگزهد در سال ۱۹۳۳ نخستین سینمای «درایو این» را ثبت و تاسیس کرد.
ایده ساخت درایو-این در آمریکا، برای استفاده آن دسته از تماشاگرانی شکل گرفت که نمی‌توانستند خودشان را منضبط کنند که بر صندلی تنگ سالن سینما و نزدیک به شخص دیگری بنشینند. جنگ جهانی اول در دوره‌ای رخ داد که سینما هنوز آن‌طور که باید قوام پیدا نکرده و راه خود را نیافته بود. چندین سال پس از ثبت ابتکار هالینگزهد زمان لازم بود تا سینماماشین رونق بگیرد. یکی از کلید‌های موفقیت این پدیده چند سال بعد در دهه ۴۰ به دنیا آمد. در سال ۱۹۴۰ با به بازار آمدن بلندگو‌های داخل خودرو، «درایو-این سینما»ها در آمریکا قدرت گرفتند و رشدشان تا دو دهه با سرعت ادامه پیدا کرد.
دیجیتالی شدن
سیستم ویدئوی خانگی از دهه ۱۹۵۰ معرفی شد، در آن زمان، این دستگاه‌های گرانقیمت فقط در محیط‌های حرفه‌ای مانند استودیو‌های تلویزیونی و مراکز تصویربرداری پزشکی استفاده می‌شدند. در دهه ۱۹۷۰، نوار ضبط ویدئویی وارد کاربری خانگی شد و صنعت فیلمبرداری خانگی را ایجاد و اقتصاد مشاغل سینمایی و تلویزیونی را تغییر داد. این صنایع ورود VHSها را مخل صنعت خود می‌دانستند.
تلاش‌های مداومی برای دیجیتال شدن، مهاجرت از آنالوگ به دیجیتال صورت گرفت، هرچند این انقلاب را از سال ۱۹۸۰ می‌شناسند، اما درحقیقت تکنولوژی ضبط‌کننده نوار ویدئویی به‌طور مستقیم بخشی از پیشینه تصویربرداری و عکاسی محسوب می‌شود که توسعه این تکنولوژی توسط «جانی. تی. مولین» در سال ۱۹۵۰ آغاز شد.
اولین نمایش عمومی فیلم سینمای دیجیتال در سال ۱۹۹۲ بود که فقط در یک سینما به شکل محدودی پخش شد. در سال ۱۹۹۹ برای اولین‌بار چهار سینما مجهز به تجهیزات سینمای دیجیتال شدند و اولین فیلم دیجیتال را به نمایش گذاشتند. در سال‌های بعد و پس از ظهور اینترنت، سینمای دیجیتال درحال توسعه بود تا اینکه در سال ۲۰۰۲، سازمان جهانی DCI تاسیس شده و سند کامل خود را در سال ۲۰۰۵ ارائه کرد. به‌دنبال آن سند انجمن مالکان سینمای ملی آمریکا (NATO) برای سیستم مدیریتی سینماها ارائه شد و کلید سینما‌های استاندارد دیجیتال زده شد. اولین فیلم کاملا دیجیتالی با مشخصههای DCI در سال ۲۰۰۵ ساخته شد و طبق استاندارد‌های آن به صورت تجاری، برای اولین بار در ۲۰ سینمای دیجیتالی آمریکا ارائه شد. در سینمای دیجیتال، برای توزیع یا نمایش تصاویر متحرک از روش‌های جایگزین استفاده می‌شد، در روش‌های سنتی باید قرقره‌های فیلم به سینماها ارسال می‌شدند، اما در اینجا از بستر‌های اینترنت، پیوند‌های ماهواره‌ای اختصاصی یا هارددیسک‌ها برای انتقال فیلم استفاده می‌کردند.
انتهای پیام/
منبع: فرهیختگان
ارسال نظر
