فراموش‌شان نکن، چه باشند یا رفته نباشند

به گزارش «سدید»؛ جایگاه و مقام پدر و مادر نزد خدای متعال آنقدر ارزشمند است که خدای متعال بعد از پرستش خود در چندین آیه از قرآن بلافاصله احترام و احسان به والدین را ذکر کرده‌اند. از این است که رعایت حقوق والدین می‌تواند زندگی انسان را متحول و خطا‌های بزرگ انسان را مورد بخشش قرار دهد. فردى نزد رسول الله (ص) آمده عرضه داشت: عمل زشتی نیست که انجام نداده باشم. آیا راه توبه‌‏اى برایم هست؟ حضرت فرمودند: «آیا از پدر و مادرت هیچ کدام باقى مانده‌‏اند؟» گفت: پدرم. حضرت فرمودند: «برو و به او نیکى کن.» منظور پیغمبر خدا، توجه ویژه به مقام پدر و مادر بود. پس باید نسبت به این دو گوهر ارزشمند و بی‌نظیر اهتمام ویژه و توجه بیشتری داشته باشیم. آنچه در ادامه می‌خوانید گوشه‌ای از مصادیق احترام به بزرگ‌تر‌ها و سالمندان بر حسب تجارب شخصی نگارنده است. امید آنکه مقبول افتد.

صدایت را از صداى آن‌ها بلندتر مکن!
یکی از آداب مهم در ارتباط با پدر و مادر نوع صحبت کردن است. گاهی اوقات به خاطر مسائلی که بعضاً مورد رضایت فرزند نیست، چه به حق باشد و چه باطل، فرزند از پدر یا مادر رنجور می‌شود و از جایگاه والدین خود غافل و زبانش با پدر و مادر از گفتار لطیف، سنجیده و بزرگوارانه خارج می‌شود و با یک جمله دل آنان را می‌رنجاند و این رنجش باعث تیرگی رابطه او با والدین می‌شود. فرزندان باید مواظب باشند به دل نگیرند و درصدد تلافی نباشند؛ چراکه پدر و مادر بیش از این‌ها بر ما حق دارند. پدر از روی دلسوزی ما را نصیحت می‌کند. شاید در نوع جملاتش از روی دلسوزی نصحیت بی‌پرده و حتی تندی کند. مواظب باشید وسط حرف آنان نپرید. حرفشان اگر اشتباه هم باشد، صبر کنید تمام شود و بعد با زبانی نرم آنان را توجیه کنید. با آنان بلند صحبت نکنید. گفتارتان را طوری تنظیم کنید که حتی تن صدایتان پایین‌تر از آنان باشد. آن‌ها را با احترام صدا بزنید و یاد کنید. امام صادق (ع) فرمودند: اگر یکى از ایشان یا هر دوى آن‌ها نزد تو به پیرى رسیدند به آن‌ها اف مگو و با آن‌ها تندى مکن؛ یعنى اگر تو را دلتنگ کردند به آن‌ها اف مگو و اگر تو را زدند به آن‌ها تندى مکن و منظور از قول خدای متعال که فرمود: به آن‌ها سخنى شریف و بزرگوار بگو. یعنى اگر تو را زدند، بگو: خدا شما را بیامرزد. این است سخن شریف تو؛ چراکه خدای بارک و تعالی تأکید کرده‌اند: بال و پرفروتنى و مهربانى را براى آنان فروکش، دیدگانت را به آن‌ها خیره مکن، بلکه با مهربانى و دلسوزى به آن‌ها بنگر، صدایت را از صداى آن‌ها بلندتر مکن، دستت را بالاى دست آن‌ها مگیر و بر آن‌ها پیشى مگیر.

احترام پدر و مادر با ادای حقوق آنان
از بارزترین صفات پدرم این بود که همیشه پدر و مادرش را در نماز و روزه و ادای قضای اعمال آنان یاری می‌کرد تا خدایی ناکرده در آخرت گرفتار نباشند. او مثل اینکه می‌دانست باید برای پدر و مادر در عمل کاری کرد و احساس می‌کرد که در برزخ و قیامت باید به کمک پدر و مادر شتافت. از این رو به انجام دادن اعمال برای پدر و مادر اهتمام ویژه‌ای داشت. متأسفانه بعضی فرزندان در زمان حیات پدر و مادر آنان را یاری نمی‌کنند. همین باعث می‌شود در وفات آنان نیز کوتاهی کرده و آنان به فراموشی سپرده شوند، اما گاهی اوقات همین فرزندی که از پدر یا مادر غافل بوده، بعد از وفات آنان بیدار شده و حقوق آن‌ها را ادا می‌کند. در این صورت مورد رحمت قرار گرفته و از عاق والدین نجات پیدا می‌کند. هرچند بعضی‌ها در زمان حیات آنان عاق نشده‌اند، اما بعد از رحلت‌شان عاق می‌شوند؛ چراکه بعد از رحلت او را فراموش می‌کنند. خوشا به حال کسانی که هم در حیات و هم در ممات آنان را فراموش نکند.

احتیاط در نوع نگاه کردن به پدر و مادر
فرزند وقتی در دامان پدر و مادر است، هر رفتاری از آنان صادر شود، در روح و روان کودک، هرچند شیرخوار باشد، اثر می‌گذارد. به طور مثال غم و غصه، شادی و نشاط و... در جسم او نیز اثر دارد. از این رو تغذیه فرزند در دوران شیرخوارگی را نیز که دوران حساسی است، تحت تاثیر قرار می‌دهد. از جمله این رفتار‌ها نگاه است. نگاه پدر و مادر به فرزندان می‌تواند بر آرامش یا اضطراب آنان اثر بگذارد. نگاه اگر از روی رحمت و عطوفت باشد، باعث تربیت صحیح می‌شود. اگر از روی غضب و خشم بی‌جا باشد، به دنبال آن اثرات بدی بر روح و روان فرزند می‌گذارد و همین باید از طرف فرزندان نیز نسبت به پدر و مادر رعایت شود. یکی از راه‌های مهمی که انسان می‌تواند به پدر و مادر خود خدمت کند، نگاه عطوفانه و مهربانانه است. خیلی باید مواظب بود که نگاهمان به پدر و مادر از روی خشم و غضب نباشد که این مهم قطعاً باعث از بین رفتن اعمال می‌شود.

خدا رحمت کند پدر را. نگاهش هم به انسان آرامش می‌داد. او به این حدیث عمل می‌کرد که، چون پدر به فرزندش نگاه کند و شادش کند، پدر را ثواب آزادکردن بنده‌‏اى باشد. ما باید مواظب نگاهمان در مقابل پدر و مادر باشیم. از جمله آزردن پدر و مادر این است که کسى به پدر و مادرش تند نگاه کند. در آیات و روایات داریم که هرکس به پدر و مادر خود نگاه دشمنانه کند، در صورتى هم که آن دو به او ستم کرده باشند، نمازش پذیرفته نشود. عجیب است که آنقدر مقام پدر و مادر مهم است که ائمه و معصومین (ع) فرموده‌اند: در صورتی که پدر و مادر در حق شما ظلم کردند، نباید نگاه تند به آنان کرد. اینجا ایمانی بسیار قوی می‌خواهد که به این حدیث عمل کند. واقعاً از خدا باید تحمل و طاقت و ایمان قوی برای عمل به این احادیث را طلب کنیم تا در صورت کم‌لطفی از طرف پدر و مادر، نگاه مهربانانه خود را از این سرمایه‌های معنوی دریغ نکنیم.

احترام به والدین احترام فرزندان به آدمی
یکی از اعمالی که در همین دنیا انسان نتیجه‌اش را خواهد دید، نیکی به پدر و مادر است. پدر طوری با ما برخورد می‌کرد که به خودمان اجازه نمی‌دادیم خدایی ناکرده در مقابل او و رفتار او موضعی از خود نشان دهیم. همیشه به خود می‌گفتیم باید حریمش را حفظ کنیم. این نوع رفتاری که از ما صادر می‌شد، فقط به خاطر رفتاری بود که خودش با مادرش داشت. او همیشه نسبت به مادرش همین روحیه را داشت. طبیعتاً باید ما هم مواظبت کنیم تا نتیجه رفتارش را ببیند. البته ما مثل او نتوانستیم قدردان زحمات پدر و مادر باشیم. پدر در زبان و رفتارش رضایتش را ابراز می‌کرد. با همه نواقصی که بنده داشتم و این مایه فخر و سربلندی ما بود که پدر از دست فرزند رضایت دارد، بالاخره او داشت نتیجه رفتار خود با مادر را می‌دید. از همین روست که امام صادق (ع) می‌فرمایند: «احسان کنید به پدران تان تا احسان کنند به شما پسران‌تان.»
هر چه به پدر و مادر احسان کنی، همان را از فرزند خود دریافت می‌کنی. اگر هم تا به حال کوتاهی کرده‌ای و یکی از آنان یا هر دو را از دست داده‌ای، برای رضایت خدا و رضایت پدر و مادر، عبادت و بندگی خدا را در پیش بگیر و با ادای حقوق پدر و مادر باز سر سفره لطف و رحمت آنان بنشین.

سپر عذاب فرزند در قبر و قیامت
پدر چقدر عاقبت بخیری و نجات از سختی‌های مرگ و کسب توشه برای آخرت از خدا تقاضا می‌کرد. حتی به دیگران نیز سفارش عاقبت بخیری می‌کرد. یکی از عزیزانی که با ایشان در مسجد در کنار هم می‌نشستند بعد از رحلت پدر به بنده می‌گفت: او به من سفارش عاقبت بخیری و دعا برای عاقبت بخیری خود را تقاضا می‌کرد. با قدری تفکر در این عالم فانی و تمام شدنی و عمر کوتاه به خوبی متوجه می‌شویم که ما برای این دنیا خلق نشده‌ایم. آمده‌ایم که توشه‌ای برای زندگی جاوید برداشته و سفر کنیم. انسان با همین سرمایه‌های دنیایی خود در آخرت زندگی می‌کند. نمی‌توان در دنیا توشه‌ای غیر از توشه آخرتی برداشت و انتظار داشت زندگی طیب در آخرت داشته باشیم. هر کسی بخواهد از سختی‌های مرگ و گرفتاری‌های بعد از مرگ رهایی یابد و برای آرامش ابدی آینده عمر خود را تضمین کند، راهی ندارد مگر اینکه از مسیر خدمت به پدر و مادر به خوبی بگذرد.

پدر و مادر مایه برکت رزق و روزی
نیاز پدر و مادر به فرزندان در دوران پیری بیشتر است و فرزندان باید در برابر نیاز‌های آنان بدون هیچ منتی بلکه با افتخار خود را وقفشان کنند، چراکه آنان در زمان کودکی ما خود را وقف ما کردند. از همه چیز خود گذشتند تا ما بزرگ شدیم. الان نوبت ماست. از این رو خدایی ناکرده نباید این تفکر در ذهن‌ها باشد که پدر و مادر در زندگی هزینه بر دوش فرزندان می‌گذارند. متأسفانه در بعضی‌ها این بی‌مهری‌ها را مشاهده می‌کنیم و چقدر دردناک است پدر یا مادری فکر کنند سربار فرزندان هستند و فرزندان در رفتارهایشان آنان را زجر دهند. از این رو برای جلوگیری از این تفکر امام صادق (ع) فرموده‌اند: نیکی به پدر و مادر رزق را زیاد می‌کند. یا در روایتی دیگر پیامبر (ص) می‌فرمایند: هر کسی دوست دارد خداوند عمرش را برکت دهد و رزقش را وسعت دهد با پدر و مادرش ارتباط خوبی داشته باشد، چراکه ارتباط شایسته با آنان در واقع یکی از عبادات و اطاعت خداست.

بهشتیان، احترام‌کنندگان به پدر و مادرند
پدر واقعاً تا آخر عمر خود نسبت به مادرش هرچه می‌توانست احترام قائل بود و بعد از مرگشان نیز برایشان خیرات و عبادات می‌فرستاد. او مثل اینکه بعد از مرگشان با آنان زندگی می‌کرد و با آن‌ها نفس می‌کشید. آنچه باید مورد توجه قرار بگیرد احسان و نیکوکاری به پدر و مادر در طول حیات خودمان است. تا وقتی ما زنده هستیم حتی اگر به پیری رسیدیم باید از لطف و عنایت خود به پدر و مادر غافل نشویم و بعد از زندگی‌شان نیز باز این احترام در قالب‌های دیگر ادامه پیدا کند، چراکه احترام به والدین یک غذای معنوی است که جان و روح انسان به آن نیاز و بر توشه آخرتی انسان نیز تأثیر بسیار زیادی دارد. متأسفانه بعضی بعد از رحلت پدر و مادر آنان را در زندگی روزمره به فراموشی سپرده و دچار غفلت می‌شوند. از این رو در روز قیامت خدای متعال به افرادی که در دنیا نسبت به والدین خود بعد از مرگشان احسان بیشتری کرده‌اند، عنایت و توجه ویژه‌ای می‌کنند.

احترام به پدر و مادر با یادآوری گذشته و کودکی خود
بی‌شک احترام‌کنندگان به پدر و مادر در عرش سیر می‌کنند. اگر بخواهیم مورد توجه خدای متعال و رحمت خاصه او در آینده عمرمان و بعد از مرگمان باشیم، باید در اکرام و حفظ جایگاه والدین تلاش و در زندگی برای این امر برنامه‌ریزی کنیم. گاهی اوقات انسان در زندگی دنیا و حوادث گوناگون آن غرق شده و خود دارای زندگی و اهل و عیال می‌شود و اینکه زمانی کودکی بیش نبوده و در آغوش پدر و مادر روزگاری را طی کرده را به فراموش می‌سپارد، در حالی که اگر ما گاهی اوقات دفتر گذشته عمر و کودکی خود را ورق بزنیم، به خوبی به ضعف خود و لطف و عنایت پدر و مادر پی می‌بریم. آنان که ما را در دامان خود بزرگ کردند. ما هیچ دغدغه‌ای نداشتیم، اما آنان ما را‌تر و خشک می‌کردند و... فراموش نمی‌کنم که مادر از مریضی ما در شرایط سخت و طی کردن مسیر طولانی برای درمان با پدرم داستان‌هایی می‌گفت. پدر از سختی‌هایی که کشیده بود، حکایت‌هایی می‌گفت و چقدر خوب است انسان از پدر و مادر خود بخواهد برایش از دوران کودکی بگویند تا فراموش نکنیم باید قدردان آنان باشیم. از این رو یکی از دعا‌هایی که در قنوت نماز و بعد از نماز‌ها و هر وقتی که دل انسان متصل به درگاه ربوبی شد، بخواند این است که: ‏خداوندا من و پدر و مادرم را بیامرز و به ایشان ترحم فرما همان طورى که ایشان در طفولیت و کودکى به من ترحم کرده و تربیتم نمودند و از طرف من به ایشان پاداش نیک عطا فرما، خداوندا به واسطه احسانشان به من تو نیز به ایشان پاداش بده و به آن‌ها احسان نما در مقابل بدى‏هایشان آن‌ها را بیامرز، خداوندا به واسطه رحمت واسعه‏ات ایشان را به بهشت داخل کن.

 

انتهای پیام/