عضو هیئت علمی دانشگاه تهران مطرح کرد؛
جوادی یگانه گفت: انقلاب با امام و مردم پیوند خورده است، اما تقریر درست موضوع اهمیت دارد و اگر درست موضوع را بفهمیم علت فراموشی خاطره انقلاب یا کمرنگ شدن آن را متوجه می‌شویم.
به گزارش «سدید»؛ اولین قسمت از ویژه برنامه دهه فجر «زاویه» در گفتگو با محمدرضا جوادی‌یگانه، جامعه شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران به موضوع «نسبت مردم و انقلاب» پرداخت.
نخستین قسمت از این برنامه با سوالاتی همچون «وقتی میگوییم «مردم» چه معنایی از آن متبادر می‌شود؟»، «آیا می‌شود معانی گوناگونی از مردم در ذهن داشته باشیم یا یک تعبیر واحد از آن وجود دارد؟»، «معنای مردم در تاریخ انقلاب آیا یک مفهوم ثابت بوده است یا تحول تاریخی کرده است؟ منشاء این تحول تاریخی در معنا و - به تبع آن- در مصداق مردم چه بوده؟»، «نتایج این تحول معنایی چه بوده؟»، «رابطه مردم و انقلاب از چه نوعی است؟»، «مردم برای انقلاب یا انقلاب برای مردم؟»، «انقلاب یا مردم؟ کدامیک در ترازو مهمترند؟ کدام باید به نفع دیگری نادیده رفته شود؟»، «چه طرز تلقی نسبت به مردم و انقلاب و نسبت میان آنها، میتواند آینده مردم و انقلاب را تضمین کند؟» شب گذشته به صورت زنده از شبکه چهار سیما پخش شد.
جوادی‌یگانه در ابتدای این نشست گفت: انقلاب با امام و مردم پیوند خورده است، اما تقریر درست موضوع اهمیت دارد و اگر درست موضوع را بفهمیم علت فراموشی خاطره انقلاب یا کمرنگ شدن آن را متوجه می‌شویم.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه درک نادرست از انقلاب موجب جابجایی مسائل اصلی و فرعی می‌شود، افزود: مسئله اصلی ایران در دویست سال گذشته عقب ماندگی بوده است. اولین بار این عقب ماندگی را اولین بار در جنگ‌های ایران و روس و با غرب متوجه شدیم. به عنوان مثال در دوران قاجار تلاش کردیم تا در ایران راه آهن ساخته شود، اما به‌دلیل توافق روسیه و انگلیس داشتند که ایران نباید تقویت شود. به هر حال ما در شکست جنگ‌های ایران و روس و در تمامی شکست‌های بعدی به دنبال پیروزی و توسعه بودیم چرا که قسمتی از خاک ما را گرفته بودند و مجبور بودیم برای بقای خود توسعه داشته باشیم. به این ترتیب راه‌های مختلفی از جمله اصلاحات دوره قاجار و همچنین انقلاب‌ها و شورش‌ها و اعتراض‌های متعدد را امتحان کردیم.
جوادی یگانه ادامه داد: آن چیزی که مانع اصلی در دوره پهلوی تلقی می‌شود استقلال و آزادی است. درست است که در دوران پهلوی توسعه داشتیم، اما کاملاً وابسته بودیم. فقدان استقلال و آزادی و وجود شاه مستبد از عوامل اصلی انقلاب است. در چنین شرایطی هر کسی از جمله سیاسیون در اعتراض به چنین وضعی تلاش‌هایی کردند که به نتیجه نرسید، اما امام خمینی از سال ۴۰ راه متفاوتی را آغاز کرد که به تدریج همه مردم در راه گام برداشتند و سیاسیون هم به ناچار با آن همراه شدند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه امام طراحی درستی برای مبارزه با نظام وابسته شاهشناهی پهلوی داشت، گفت: راهی که امام آغاز کرد اعتراضات را کم هزینه، اما پر تکرار و گسترده انجام می‌داد به همین دلیل هم مردم بسیاری این راه را پذیرفتند. همچنین امام به هیچ وجه اهل مماشات نبود و هیچگونه همراهی با شاه و سیاسیون نمیکرد و راه و روش خودش را داشت. نکته مهم این است که امام رهبری را با کسی قسمت نکرد. امام دارای مجموعه ویژگی‌هایی بود که مورد قبول عموم جامعه آن زمان قرار می‌گیرد و همین ویژگی مردم را به سوی پرچمی که امام افراشته است هدایت می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ هیچکس نیست که رهبری امام را نپذیرفته باشد. چرا که امام در این روز‌ها می‌گوید که مشکل عقب ماندگی ایران و توسعه نیافتن ما فقدان استقلال و آزادی است و راه حل آن تشکیل نظام جمهوری اسلامی است.
جوادی‌یگانه در ادامه با اظهار اینکه امام، رهبری را با هیچکس تقسیم نمی‌کند، اما مدلی را پیاده سازی می‌کند معقول و عقلانی است که همه مردم و همه سیاسیون حتی ارتش را به شوق می‌آورد تا انقلاب را همراهی کنند، گفت: انقلاب اسلامی ایران یک انقلاب بی طبقه است که در آن همه اقشار جامعه ایرانی از همه طبقات در تمامی شهر‌ها و روستا‌ها به انقلاب می‌پیوندند.
وی افزود: هیچ ایده نوشته شده‌ای برای انقلاب اسلامی ایران نداریم، اما مهمترین متن سخنرانی در این مورد را می‌توان سخنرانی امام در ۱۲ بهمن سال ۱۳۵۷ در بهشت زهرا دانست. چرا که امام در این سخنرانی به عقب ماندگی ایران بر پایه مجموعه مشکلات ناشی از عدم استقلال و آزادی تاکید می‌کند و در ادامه بسته‌ای از اهداف و برنامه‌های عقلانی و آرمانی را مطرح و ارائه می‌کند که مردم با آن بیعت می‌کنند.
این جامعه شناس ادامه داد: ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به بعد تازه مشکلات انقلاب آغاز می‌شود چرا که برخی از گروه‌های سیاسی از مسیر اصلی خارج و برخی دست به اسلحه می‌برند. امروز هم پس از چهل سال تنوع صدا‌های موافق جمهوری اسلامی ایران کم شده است. چرا که بسته ارائه شده امام در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ در ادامه تحت تاثیر شرایط گوناگون دچار تغییراتی شده است و باید چنین موضوعاتی را مورد آسیب شناسی قرار دهیم.
جوادی‌یگانه افزود: فراموشیدن و فراموشانیدن از چالش‌های روز انقلاب اسلامی ایران است که در آن سعی می‌شود تا عده‌ای خود را از انقلاب جدا کنند و در مردمی بودن و یا اسلامی بودن آن شک و تردید ایجاد کنند و به سوی انکار می‌روند که ما جزئی از آن جمعیت همه جانبه حاضر در انقلاب اسلامی ایران با رهبری امام خمینی نبودیم.
وی در ادامه با اشاره به اینکه روانشناسی امام خمینی و روانشناسی جمعی مردم در انقلاب اسلامی ایران آن چیزی است که تا کنون مورد توجه قرار نگرفته است، افزود: مبارزه انقلابی امام مبارزه‌ای پاک و شیوه‌ای مورد پسند همه بوده است که از نمونه‌های آن می‌توان به مخالفت با ترور اشاره کرد و حتی دستور جهاد نداد و تنها تهدید به دستور جهاد می‌داد. همچنین تلاش امام برای جذب حداکثری مردمی که خود قدرتمندترین سلاح برای مبارزه بود.
جوادی‌یگانه ادامه داد: فراموشی انقلاب آن است که همه مردم نقش خود را در آن انکار کنند و انقلاب را منتسب به غیر مردم بدانند. در حالی که اسناد تاریخی و حقیقت آن کاملاً مشهود است که مردمی بود. شاه پهلوی اول و دوم با استبداد‌های خود و عدم استقلال و آزادی مردم، راهی به جز انقلاب برای مردم نگذاشته بود در چنین حقیقتی چگونه می‌توانیم مردمی بودن انقلاب را انکار کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه گفت: جمهوری اسلامی ایران خود را به گونه‌ای معرفی کرده است که مردم به آن مشروعیت می‌دهد. اهمیت مردم در جمهوری اسلامی آنچنان است که مشروعیت خود را به میزان مشارکت مردمی در انتخابات ریاست جمهوری گره می‌زند به این ترتیب مردم در جمهوری اسلامی هم میتواند نقطه قوت باشد و هم میتواند نقطه ضعف آن باشد.
جوادی‌یگانه با تاکید بر اینکه ما انقلاب نکردیم برای انقلاب، بلکه انقلاب ما ناشی از وابستگی نظام پهلوی به دیگران و عقب ماندگی بود، افزود: جمهوری اسلامی باید همواره خود را با انقلاب اسلامی بسنجد به این ترتیب معیار ما آرمان انقلاب باشد و آرمان انقلاب هم همان سخنرانی امام در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ است. آنچه انقلاب را بی‌نظیر کرد و انقلابی متفاوت کرد حضور همه مردم در آن بود در نتیجه باید یکی از معیار‌های ما مردم باشد.
جوادی‌یگانه در ادامه با اشاره به کتاب «سیاست‌های خیابانی» نوشته آصف بیات گفت: شواهد نشان می‌دهد که عمده جمعیت مردمی در انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ قشر متوسط بودند. چرا که مردم ضعیف دیرتر به انقلاب پیوستند و دلیل آن درگیری‌ها و نگرانی‌های آن قشر فقیر از امرار معاش است. اما در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ همه مردم به جز خانواده سلطنتی حضور داشتند.
جوادی‌یگانه افزود: اگر مردم را عنصر محوری قرار دهیم و مفهوم آن را به خوبی درک کنیم به قدرت و عظمت آن پی می‌بریم که هم میتواند مایه قدرت انقلاب و جمهوری اسلامی ایران باشد و هم میتواند عامل ضعف و مخرب آن شود پس باید ارتباط و فاصله خود با مردم را کم کنیم. عدم توسعه و عقب ماندگی ایران در دوره پهلوی در همه امور بود نه فقط در حوزه اقتصادی و امام خمینی دست روی همین نقطه ضعف می‌گذارد و ما هم امروز اگر از آن توسعه‌ای که باید داشته باشیم غافل شویم با مشکلات گوناگونی مواجه می‌شویم. انقلاب اسلامی ایران به منظور دستیابی به استقلال و آزادی با هدف توسعه و جبران عقب ماندگی نسبت به خودش و دیگر جوامع بین‌الملل شکل گرفت که امام خمینی دستیابی به آن را با ایجاد جمهوری اسلامی ایران میسر دانست و اینگونه مردم را با خود همراه کرد.
وی در پایان با تاکید بر اینکه هر سال باید آرمان‌های اصلی انقلاب را مرور کنیم، گفت: اولین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که واقعیت انقلاب را بازگو کنیم و از فراموشی و انکار آن جلوگیری کنیم. یکی از دلایل دوری و فرار از این کار این است که انقلاب اسلامی ایران آنچنان بزرگ بود که عموم جامعه تفاهم دارد تا از زیر فشار بزرگی آن شانه خالی کند. نه در ۵۷ ماندن و نه انکار آن بلکه بازسازی خاطره انقلاب اسلامی همانگونه که بوده است به انقلاب و ادامه راه درست آن کمک خواهد کرد.
نخستین قسمت از این برنامه با سوالاتی همچون «وقتی میگوییم «مردم» چه معنایی از آن متبادر می‌شود؟»، «آیا می‌شود معانی گوناگونی از مردم در ذهن داشته باشیم یا یک تعبیر واحد از آن وجود دارد؟»، «معنای مردم در تاریخ انقلاب آیا یک مفهوم ثابت بوده است یا تحول تاریخی کرده است؟ منشاء این تحول تاریخی در معنا و - به تبع آن- در مصداق مردم چه بوده؟»، «نتایج این تحول معنایی چه بوده؟»، «رابطه مردم و انقلاب از چه نوعی است؟»، «مردم برای انقلاب یا انقلاب برای مردم؟»، «انقلاب یا مردم؟ کدامیک در ترازو مهمترند؟ کدام باید به نفع دیگری نادیده رفته شود؟»، «چه طرز تلقی نسبت به مردم و انقلاب و نسبت میان آنها، میتواند آینده مردم و انقلاب را تضمین کند؟» شب گذشته به صورت زنده از شبکه چهار سیما پخش شد.
جوادی‌یگانه در ابتدای این نشست گفت: انقلاب با امام و مردم پیوند خورده است، اما تقریر درست موضوع اهمیت دارد و اگر درست موضوع را بفهمیم علت فراموشی خاطره انقلاب یا کمرنگ شدن آن را متوجه می‌شویم.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه درک نادرست از انقلاب موجب جابجایی مسائل اصلی و فرعی می‌شود، افزود: مسئله اصلی ایران در دویست سال گذشته عقب ماندگی بوده است. اولین بار این عقب ماندگی را اولین بار در جنگ‌های ایران و روس و با غرب متوجه شدیم. به عنوان مثال در دوران قاجار تلاش کردیم تا در ایران راه آهن ساخته شود، اما به‌دلیل توافق روسیه و انگلیس داشتند که ایران نباید تقویت شود. به هر حال ما در شکست جنگ‌های ایران و روس و در تمامی شکست‌های بعدی به دنبال پیروزی و توسعه بودیم چرا که قسمتی از خاک ما را گرفته بودند و مجبور بودیم برای بقای خود توسعه داشته باشیم. به این ترتیب راه‌های مختلفی از جمله اصلاحات دوره قاجار و همچنین انقلاب‌ها و شورش‌ها و اعتراض‌های متعدد را امتحان کردیم.
جوادی یگانه ادامه داد: آن چیزی که مانع اصلی در دوره پهلوی تلقی می‌شود استقلال و آزادی است. درست است که در دوران پهلوی توسعه داشتیم، اما کاملاً وابسته بودیم. فقدان استقلال و آزادی و وجود شاه مستبد از عوامل اصلی انقلاب است. در چنین شرایطی هر کسی از جمله سیاسیون در اعتراض به چنین وضعی تلاش‌هایی کردند که به نتیجه نرسید، اما امام خمینی از سال ۴۰ راه متفاوتی را آغاز کرد که به تدریج همه مردم در راه گام برداشتند و سیاسیون هم به ناچار با آن همراه شدند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه امام طراحی درستی برای مبارزه با نظام وابسته شاهشناهی پهلوی داشت، گفت: راهی که امام آغاز کرد اعتراضات را کم هزینه، اما پر تکرار و گسترده انجام می‌داد به همین دلیل هم مردم بسیاری این راه را پذیرفتند. همچنین امام به هیچ وجه اهل مماشات نبود و هیچگونه همراهی با شاه و سیاسیون نمیکرد و راه و روش خودش را داشت. نکته مهم این است که امام رهبری را با کسی قسمت نکرد. امام دارای مجموعه ویژگی‌هایی بود که مورد قبول عموم جامعه آن زمان قرار می‌گیرد و همین ویژگی مردم را به سوی پرچمی که امام افراشته است هدایت می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ هیچکس نیست که رهبری امام را نپذیرفته باشد. چرا که امام در این روز‌ها می‌گوید که مشکل عقب ماندگی ایران و توسعه نیافتن ما فقدان استقلال و آزادی است و راه حل آن تشکیل نظام جمهوری اسلامی است.
جوادی‌یگانه در ادامه با اظهار اینکه امام، رهبری را با هیچکس تقسیم نمی‌کند، اما مدلی را پیاده سازی می‌کند معقول و عقلانی است که همه مردم و همه سیاسیون حتی ارتش را به شوق می‌آورد تا انقلاب را همراهی کنند، گفت: انقلاب اسلامی ایران یک انقلاب بی طبقه است که در آن همه اقشار جامعه ایرانی از همه طبقات در تمامی شهر‌ها و روستا‌ها به انقلاب می‌پیوندند.
وی افزود: هیچ ایده نوشته شده‌ای برای انقلاب اسلامی ایران نداریم، اما مهمترین متن سخنرانی در این مورد را می‌توان سخنرانی امام در ۱۲ بهمن سال ۱۳۵۷ در بهشت زهرا دانست. چرا که امام در این سخنرانی به عقب ماندگی ایران بر پایه مجموعه مشکلات ناشی از عدم استقلال و آزادی تاکید می‌کند و در ادامه بسته‌ای از اهداف و برنامه‌های عقلانی و آرمانی را مطرح و ارائه می‌کند که مردم با آن بیعت می‌کنند.
این جامعه شناس ادامه داد: ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به بعد تازه مشکلات انقلاب آغاز می‌شود چرا که برخی از گروه‌های سیاسی از مسیر اصلی خارج و برخی دست به اسلحه می‌برند. امروز هم پس از چهل سال تنوع صدا‌های موافق جمهوری اسلامی ایران کم شده است. چرا که بسته ارائه شده امام در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ در ادامه تحت تاثیر شرایط گوناگون دچار تغییراتی شده است و باید چنین موضوعاتی را مورد آسیب شناسی قرار دهیم.
جوادی‌یگانه افزود: فراموشیدن و فراموشانیدن از چالش‌های روز انقلاب اسلامی ایران است که در آن سعی می‌شود تا عده‌ای خود را از انقلاب جدا کنند و در مردمی بودن و یا اسلامی بودن آن شک و تردید ایجاد کنند و به سوی انکار می‌روند که ما جزئی از آن جمعیت همه جانبه حاضر در انقلاب اسلامی ایران با رهبری امام خمینی نبودیم.
وی در ادامه با اشاره به اینکه روانشناسی امام خمینی و روانشناسی جمعی مردم در انقلاب اسلامی ایران آن چیزی است که تا کنون مورد توجه قرار نگرفته است، افزود: مبارزه انقلابی امام مبارزه‌ای پاک و شیوه‌ای مورد پسند همه بوده است که از نمونه‌های آن می‌توان به مخالفت با ترور اشاره کرد و حتی دستور جهاد نداد و تنها تهدید به دستور جهاد می‌داد. همچنین تلاش امام برای جذب حداکثری مردمی که خود قدرتمندترین سلاح برای مبارزه بود.
جوادی‌یگانه ادامه داد: فراموشی انقلاب آن است که همه مردم نقش خود را در آن انکار کنند و انقلاب را منتسب به غیر مردم بدانند. در حالی که اسناد تاریخی و حقیقت آن کاملاً مشهود است که مردمی بود. شاه پهلوی اول و دوم با استبداد‌های خود و عدم استقلال و آزادی مردم، راهی به جز انقلاب برای مردم نگذاشته بود در چنین حقیقتی چگونه می‌توانیم مردمی بودن انقلاب را انکار کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه گفت: جمهوری اسلامی ایران خود را به گونه‌ای معرفی کرده است که مردم به آن مشروعیت می‌دهد. اهمیت مردم در جمهوری اسلامی آنچنان است که مشروعیت خود را به میزان مشارکت مردمی در انتخابات ریاست جمهوری گره می‌زند به این ترتیب مردم در جمهوری اسلامی هم میتواند نقطه قوت باشد و هم میتواند نقطه ضعف آن باشد.
جوادی‌یگانه با تاکید بر اینکه ما انقلاب نکردیم برای انقلاب، بلکه انقلاب ما ناشی از وابستگی نظام پهلوی به دیگران و عقب ماندگی بود، افزود: جمهوری اسلامی باید همواره خود را با انقلاب اسلامی بسنجد به این ترتیب معیار ما آرمان انقلاب باشد و آرمان انقلاب هم همان سخنرانی امام در ۱۲ بهمن ۱۳۵۷ است. آنچه انقلاب را بی‌نظیر کرد و انقلابی متفاوت کرد حضور همه مردم در آن بود در نتیجه باید یکی از معیار‌های ما مردم باشد.
جوادی‌یگانه در ادامه با اشاره به کتاب «سیاست‌های خیابانی» نوشته آصف بیات گفت: شواهد نشان می‌دهد که عمده جمعیت مردمی در انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ قشر متوسط بودند. چرا که مردم ضعیف دیرتر به انقلاب پیوستند و دلیل آن درگیری‌ها و نگرانی‌های آن قشر فقیر از امرار معاش است. اما در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ همه مردم به جز خانواده سلطنتی حضور داشتند.
جوادی‌یگانه افزود: اگر مردم را عنصر محوری قرار دهیم و مفهوم آن را به خوبی درک کنیم به قدرت و عظمت آن پی می‌بریم که هم میتواند مایه قدرت انقلاب و جمهوری اسلامی ایران باشد و هم میتواند عامل ضعف و مخرب آن شود پس باید ارتباط و فاصله خود با مردم را کم کنیم. عدم توسعه و عقب ماندگی ایران در دوره پهلوی در همه امور بود نه فقط در حوزه اقتصادی و امام خمینی دست روی همین نقطه ضعف می‌گذارد و ما هم امروز اگر از آن توسعه‌ای که باید داشته باشیم غافل شویم با مشکلات گوناگونی مواجه می‌شویم. انقلاب اسلامی ایران به منظور دستیابی به استقلال و آزادی با هدف توسعه و جبران عقب ماندگی نسبت به خودش و دیگر جوامع بین‌الملل شکل گرفت که امام خمینی دستیابی به آن را با ایجاد جمهوری اسلامی ایران میسر دانست و اینگونه مردم را با خود همراه کرد.
وی در پایان با تاکید بر اینکه هر سال باید آرمان‌های اصلی انقلاب را مرور کنیم، گفت: اولین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که واقعیت انقلاب را بازگو کنیم و از فراموشی و انکار آن جلوگیری کنیم. یکی از دلایل دوری و فرار از این کار این است که انقلاب اسلامی ایران آنچنان بزرگ بود که عموم جامعه تفاهم دارد تا از زیر فشار بزرگی آن شانه خالی کند. نه در ۵۷ ماندن و نه انکار آن بلکه بازسازی خاطره انقلاب اسلامی همانگونه که بوده است به انقلاب و ادامه راه درست آن کمک خواهد کرد.
انتهای پیام/
منبع: خبرگزاری مهر
ارسال نظر
