۴۰ سالگی، به عنوان نمادی از بالندگی

به گزارش «سدید»؛ صفحه گام دوم انقلاب کوششی است رسانه‌ای جهت تبیین و شرح بیانیه رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) به مناسبت چله انقلاب اسلامی و در هر شماره، فرازی از بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

چرا ۴۰ سالگی انقلاب؟
با بررسی محتوای بیانیه موسوم به گام دوم، این سؤال به ذهن متبادر می‌شود که چرا ۴۰ سالگی انقلاب، مبدأ دومین مرحله اساسی پیشروی انقلاب اسلامی و به عبارت بهتر گام دوم آن است؟ رهبر انقلاب اسلامی در فراز ابتدایی بیانیه خود به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب‌اسلامی، می‌فرمایند: «انقلاب پرشکوه ملت ایران که بزرگ‌ترین و مردمی‌ترین انقلاب عصر جدید است، تنها انقلابی است که یک چله پرافتخار را بدون خیانت به آرمان‌هایش پشت‌سر نهاده و در برابر همه وسوسه‌هایی که غیرقابل مقاومت به‌نظر می‌رسیدند، از کرامت خود و اصالت شعارهایش صیانت کرده و اینک وارد دومین مرحله خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی شده است.» (۱) رهبر انقلاب‌اسلامی ضمن با افتخار خواندن ۴۰ سال اول انقلاب که در جای خود شرح و بسط داده شده است، انقلاب را در گام دوم پیشرفت به سمت اهداف والای خود می‌دانند. شاید بتوان گفت در گفتمان رهبر انقلاب اسلامی تا به حال هدفی بالاتر و عالی‌تر از شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی در حیطه جهانی ترسیم نشده باشد. (۲) می‌توان سایر اهداف را ذیل این هدف جا نمایی کرد، اما این سؤال پیش می‌آید که چرا ۴۰ سالگی به حسن مطلعی برای حرکت به این هدف عالی انتخاب شده است.

۴۰ سالگی، به عنوان نمادی از بالندگی
در ادبیات عرفانی و حتی دینی، چهل و سن چهل سالگی نماد بالندگی و شکوفایی است. در باب استفاده از عدد ۴۰ مصداق‌های زیادی در فقه، اعمال عبادی، آیات و روایات وجود دارد. «در احادیث بسیاری به ویژه در احادیث ناظر به توصیه‌ها یا نهی‌های عبادی و اخلاقی، عدد ۴۰ به سبب خاصیت افاده کثرت، عمدتاً جنبه تقویت‌کنندگی تشویقی یا تحذیری دارد: توصیه به ۴۰ بار ختم قرآن، حفظ ۴۰ حدیث، دعاکردن در حق ۴۰ مؤمن، حضور یافتن ۴۰ تن در تشییع جنازه مؤمن و گواهی دادن ایشان به نیکی و ایمان وی و اینکه چنین شهادتی موجب آمرزش مرده خواهد شد و اینکه حد همسایگی تا ۴۰ خانه از هر سو است.» (۳) در ادبیات عرفانی عدد ۱۰ و مصداقش یعنی ۴۰ سالگی کاربرد دارد. به طوری که در مصادیق زیادی به عنوان سن بالندگی و پختگی به شمار می‌آید. این تقارن عددی نه اصلی‌ترین دلیل، ولی یکی از تمثیل‌های جالب در انتخاب مقطع ۴۰ سالگی برای شروع گام دوم می‌باشد.

طمع دشمنان انقلاب اسلامی
کشور در حالی وارد سال ۱۳۹۷ می‌شد که به چند دلیل، تلاش دشمن برای سرنگونی انقلاب در این مقطع به حد قابل توجهی افزایش یافته بود، شاید مهم‌ترین دلیل، ناکارآمدی دولت برآمد از ایده شکست خورده دوستی با نظام سلطه و دشمن بود، این در حالی است که همه دلسوزان کشور و به خصوص رهبر معظم انقلاب‌اسلامی، بار‌ها بر ضرورت عدم اعتماد صرف به دشمن، عدم اتکا به بیرون و مذاکره با بیگانه و تکیه برتوان و ظرفیت داخلی تأکیده کرده بودند.

عدم توجه به توان داخل و اقتصاد مقاومتی، ایجاد حس رشد کاذب با تزریق نقدینگی به اقتصاد و نیز مؤسسات ضررده و ورشکسته شرایط اقتصادی کشور را در نظر هر کارشناس زبده و بدون غرض اقتصادی در انتهای سال ۹۶ و نیز سال ۹۷ در شرایط نامطلوبی نشان می‌داد. اغتشاشات دی ۱۳۹۶ به عنوان حرکت آزمایشی برای فتنه اقتصادی سال ۱۳۹۷ در نظر گرفته شده بود. جان بولتون، در لفاظی در اجتماع منافقین در شهر پاریس به همکاری امریکا با این گروهک تروریستی اعتراف کرده و برای براندازی جمهوری اسلامی اینچنین نسخه می‌پیچد: «نتیجه این بازبینی [در سیاست دولت ترامپ علیه ایران]و آنچه بسیاری از ما در ایالات متحده به سمت آن حرکت می‌کنیم، باید تشخیص این باشد که انقلاب سال ۱۹۷۹ آیت‌الله خمینی تا جشن ۴۰‌سالگی‌اش دوام نخواهد آورد.» (۴) وی بر سر سختی ایران بر اهداف انقلاب ۱۳۵۷ اعتراف می‌کند و عملاً این سخن رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم که انقلاب ایران «تن‌ها انقلابی است که یک چله پرافتخار را بدون خیانت به آرمان‌هایش پشت‌سر نهاده» را تأیید می‌کند و می‌گوید: «سیاست اعلام شده امریکا باید براندازی نظام حاکم در تهران باشد... رفتار‌ها و اهداف نظام ایران تغییر نخواهند کرد و تنها راه‌حل تغییر آن نظام است و به همین دلیل است که قبل از سال ۲۰۱۹ ما که در اینجا هستیم، این موضوع را جشن خواهیم گرفت.» (۵) رهبر انقلاب اسلامی با تمسخر این توهمات دشمن، در ابتدای سال ۱۳۹۸ و بعد از سپری کردن سالی آرام (از لحاظ امنیتی) برای کشور، وعده‌های پوچ دشمن را به رخشان می‌کشند: «یکی دیگر از همین حضرات احمق‌های درجه یک اظهارنظر کرد که در سال ۲۰۱۹ آقایان امریکایی کریسمس را در تهران خواهند گرفت. خب این‌ها حرف‌هایی است که زدند. من نمی‌دانم، یعنی دو نظر وجود دارد که آیا این‌ها واقعاً تحلیل‌شان نسبت به مسائل منطقه و کشور دور از واقعیت است که این حرف‌ها را جدی می‌زنند، یعنی واقعاً گفتن این حرف‌ها [از]حماقت است؟ یا نه، قصد جنگ روانی دارند و خباثت می‌کنند این حرف‌ها را پخش می‌کنند در فضای رسانه‌ای عالم به منظور جنگ روانی؟ این برای من روشن نیست؛ ممکن است هر دو باشد، هم حماقت هم خباثت.» (۶)

مشاهده و رصد تحرکات دشمنان انقلاب در داخل و خارج، فضای رسانه‌های متأثر از این جریان و... حاکی از خیز و امید دشمن به سرنگونی انقلاب در فتنه اقتصادی اجتماعی سال ۱۳۹۷ بود، اما به مدد بصیرت توأم با تحمل و صبر مردم نسبت به مشکلات، دلسوزی برخی مدیران و درایت رهبر انقلاب، این بار نیز دشمن از اهداف خود بازماند. رهبر انقلاب در این باره و در اوج همین اظهارات خصمانه درباره سال ۹۷ می‌فرمایند: «در طول ۳۸ سال گذشته، چه‌زمانی بوده که شما نمی‌خواستید نظام اسلامی را تغییر دهید، اما همواره سرتان به سنگ خورده و از این پس هم همین‌گونه خواهد بود.» (۷)

جایگاه تمدن نوین اسلامی در گفتمان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای
سابقه طرح چشم انداز راهبردی تشکیل و نیل به «تمدن نوین اسلامی» در گفتمان رهبر انقلاب، به سال ۶۸ و اولین سال رهبری ایشان باز می‌گردد. ایشان در بیاناتی در جمع تعدادی از ائمه جمعه کشور‌های اسلامی، به قدمت هدف شکل‌دهی تمدن اسلامی از زمان پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (ص) اشاره می‌کنند: «در صدر اسلام، رسول مکرم اسلام (ص) و صحابه و نیز جانشینان بزرگوار ایشان توانستند با اتکای به خدا، یک تمدن عظیم تاریخی را پایه‌گذاری کنند. آن‌ها هم در برابر قدرت‌های بزرگ زمان خود، علی‌الظاهر کوچک بودند، اما ایمان به آن‌ها قدرت بخشید و توانستند برای چندین قرن، عظمتی را در تاریخ ایجاد کنند. ما چرا نتوانیم؟ «ولا تهنوا و لاتحزنوا و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین.» شرطش ایمان است.» (۸)، اما در طول سال‌های بعد ایشان بار‌ها به این عبارت کلیدی اشاره کردند.

پیرامون این مسئله نکات مهمی خاطر نشان می‌شود:
۱- اشاره به هدف نیل به «تمدن نوین اسلامی» از اولین ماه‌های رهبری معظم‌له در بیانات ایشان شروع شد و در طول رهبری ایشان به کرات به آن اشاره شده، پیرامون آن راهبرد‌های میانی و کلان ترسیم شده ابعاد و جوانب، فرصت‌ها و تهدید‌های نیل به آن مورد بررسی قرار گرفته است.

در گفتمان مطرح شده از سوی رهبر انقلاب‌اسلامی، نیل به تمدن اسلامی دارای پنج مرحله است. این پنج مرحله «انقلاب‌اسلامی»، «نظام اسلامی»، «دولت اسلامی»، «جامعه اسلامی» (۹) و در نهایت «امت اسلامی» یا «تمدن نوین اسلامی» (۱۰) هستند. (۱۱) رهبر انقلاب در دیدار دانشجویان کرمانشاهی به این مسئله اشاره می‌کنند: «یک زنجیره منطقی وجود دارد؛ پیش‌ها این را گفتیم، بحث شده. حلقه اول، انقلاب‌اسلامی است، بعد تشکیل نظام اسلامی، بعد تشکیل دولت اسلامی، بعد تشکیل جامعه اسلامی و بعد تشکیل امت اسلامی؛ این یک زنجیره مستمری است که به هم مرتبط است.» (۱۲) ایشان در تبیین اولین مرحله که رخ داده و الان ما از نعمت و برکت آن بهره‌مند هستیم، می‌فرمایند: «منظور از انقلاب‌اسلامی - که حلقه اول است - حرکت انقلابی است؛ والا به یک معنا انقلاب شامل همه این مراحل می‌شود... یعنی همان حرکت انقلابی و جنبش انقلابی که نظام مرتجع را، نظام قدیمی را، نظام وابسته و فاسد را سرنگون و زمینه را برای ایجاد نظام جدید آماده می‌کند.» (۱۳) ایشان مرحله نظام‌سازی را نیز مرحله برگزیدن هویت نظام برآمده از انقلاب می‌دانند و و بر اینکه این هویت توسط مردم با عنوان «جمهوری اسلامی» انتخاب شده است، تأکید می‌ورزند تا مقبولیت این نظام و ساختار و به عبارتی پویایی آن را در کنار مشروعیت آن مورد اشاره قرار دهند: «حلقه بعد، نظام اسلامی است. منظور من در اینجا از نظام اسلامی، یعنی آن هویت کلی که تعریف مشخصی دارد که کشور، ملت و صاحبان انقلاب - که مردم هستند - آن را انتخاب می‌کنند. در مورد ما، مردم ما را انتخاب کردند: جمهوری اسلامی. جمهوری اسلامی یعنی نظامی که در آن، مردم‌سالاری از اسلام گرفته شده و با ارزش‌های اسلامی همراه است. ما از این حلقه هم عبور کردیم.» (۱۴)

مرحله دولت‌سازی در گفتمان رهبر انقلاب‌اسلامی، شامل شکل‌دهی ساختار، نهاد‌ها و قوانین حکومت پدید آمده از دل انقلاب و نظام منتخب و مشروع آن است: «منظور از دولت اسلامی این است که براساس آنچه در دوره تعیین نظام اسلامی به وجود آمد، یک قانون اساسی درست شد؛ نهاد‌ها و بنیان‌های اداره کشور و مدیریت کشور معین شد. در اینجا منظور از دولت، فقط قوه مجریه نیست؛ یعنی مجموع دستگاه‌های مدیریتی کشور که اداره یک کشور را برعهده دارند؛ نظامات گوناگون اداره کننده کشور.» (۱۵) رهبر انقلاب در سال‌های منتهی به انتهای دهه چهارم انقلاب‌اسلامی، انقلاب را در مرحله سوم یعنی همین مرحله «دولت اسلامی» می‌دانند و اکمال این مقطع حساس را برای ورود به مرحله مهم بعدی، یعنی جامعه اسلامی ضروری می‌دانند: «در مراحل پنج گانه اهداف انقلاب‌اسلامی، پس از مراحل «شکل‌گیری انقلاب» و «ایجاد نظام اسلامی»، اکنون در مرحله «تشکیل دولت اسلامی» هستیم... تا وقتی این مرحله به‌طور کامل محقق نشده است، نوبت به «تشکیل جامعه اسلامی» نمی‌رسد و در این صورت، موضوع سبک زندگی اسلامی نیز صرفاً در سطح گفتمان‌سازی در جامعه باقی خواهد ماند.» (۱۶)

رهبر انقلاب مرحله چهارم را مرحله تشکیل جامعه اسلامی توسط نظام اسلامی می‌دانند، اما سؤال این است این مرحله که هنوز به طور کامل محقق نشده، چه ویژگی‌هایی دارد؟ آیا جامعه کنونی ما اسلامی نیست؟ در پاسخ به این سؤالات، باید ابتدا توضیح رهبر انقلاب مطالعه شود: «[جامعه اسلامی]یعنی جامعه‌ای که در آن، آرمان‌های اسلامی، اهداف اسلامی، آرزو‌های بزرگی که اسلام برای بشر ترسیم کرده است، تحقق پیدا کند. جامعه عادل، برخوردار از عدالت، جامعه آزاد، جامعه‌ای که مردم در آن، در اداره کشور، در آینده خود در پیشرفت خود دارای نقش هستند، دارای تأثیرند. جامعه‌ای دارای عزت ملی و استغنای ملی، جامعه‌ای برخوردار از رفاه و مبرای از فقر و گرسنگی، جامعه‌ای دارای پیشرفت‌های همه‌جانبه - پیشرفت علمی، پیشرفت اقتصادی، پیشرفت سیاسی - و بالاخره جامعه‌ای بدون سکون، بدون رکود، بدون توقف و در حال پیشروی دائم؛ این آن جامعه‌ای است که ما دنبالش هستیم. البته این جامعه تحقق پیدا نکرده، ولی ما دنبال این هستیم که این جامعه تحقق پیدا کند. پس این شد هدف اصلی و مهم میانه ما.» (۱۷) طبق این فراز از سخنان رهبر انقلاب و نیز با نگاه به توصیفی که رهبر انقلاب‌اسلامی از وضعیت جامعه ایرانی از لحاظ دین‌داری، معنویت و اخلاق ارائه می‌دهند، (۱۸) به این نتیجه می‌رسیم محقق نشدن مرحله جامعه اسلامی به معنی اسلامی نبودن جامعه کنونی نیست، بلکه اگر این مراحل را به صورت متوالی بنگریم، به معنی عدم اکمال آن می‌باشد.

۲- ریل گذاری رهبر انقلاب برای اهداف غایی: یکی از وظایف مدیر عالی در علم مدیریت، برنامه‌ریزی است، به طوری که در علم مدیریت نیز یکی از ارکان اصلی مدیریت، برنامه‌ریزی است. (۱۹) مثلاً در تقسیم‌بندی پنج گانه معروف از اجزای علم مدیریت، برنامه‌ریزی اولین مرحله و بخش است. همچنین در تقسیم‌بندی هفت‌گانه (۲۰) از وظایف مدیر، باز هم برنامه‌ریزی به عنوان اولین گام و بخش به چشم می‌خورد. (۲۱) هر چه دستگاه تحت مدیریت عظیم‌تر و گستره بیشتری داشته باشد، مدیریت راهبردی‌تر و کلان‌تر خواهد بود.

از آنجا که مدیر با یک ساختار مرده مواجه نیست، بلکه با ساختار انسانی مواجه است، باید انعطاف مخصوصی نیز به خرج دهد. خصوصاً اگر با تعبیر رایج در مدیریت نیز تفاوت‌هایی داشته باشد، زیرا در مدیریت مدیر مسلط بر همه پرسنل و محیط تحت مدیریت خود بوده، زندگی شغلی ایشان به دست او بوده و اگر توانمند باشد می‌تواند هرگونه دستوری را در حد توان بدنه نیروی انسانی خود به اجرا در بیاورد، اما رهبر و امام امت هرچند قدرت عالی است و اختیارات فراوانی دارد، ولی با یک مدیر سازمان و شرکت تفاوت‌های زیادی دارد. اول و مهم‌ترین تفاوتی که به موضوع این نوشتار برمی‌گردد، در نوع رابطه رئیس و مرئوسی است که ایشان با بدنه تحت مدیریت خود دارد. بخش قابل توجهی از جامعه که مردم عادی و غیر شاغل در شغل‌های اداری هستند، هر چند از لحاظ شرعی موظف به تبعیت از رهبر و امام جامعه بوده و همچنین باید ملتزم به ولایت‌فقیه باشند، ولی از لحاظ مدیریتی تسلط مدیریتی روی ایشان نیست، یعنی مردم هر چند می‌توانند ملتزم به ولایت‌فقیه بوده و حتی توطئه‌ای علیه نظام ولایت‌فقیه نمی‌کنند، ولی ممکن است برخی افراد در عمل به توصیه‌های مدیریتی رهبر عمل نکنند. مثلاً رهبر انقلاب، «اصلاح الگوی مصرف» را به عنوان شعار محوری یکسال انتخاب می‌کنند، ولی ممکن است در همان سال بخش‌هایی از جامعه به‌رغم اعتقاد و التزام به ولایت‌فقیه، عملاً به دلیل داشتن سبک زندگی نادرست به سمت اسراف و تبذیر پیش بروند.

در اندیشه سیاسی رهبر انقلاب نیز دولت (حاکمیت سیاسی) حداکثری و دیکتاتوری هیچ جایی ندارد و دخالت دولت در امور شخصی و خصوصی (مگر موارد مصلحت و اقتضای مردم یا اسلام) مردم جایگاه نداشته و دولت باید نقش هدایتگری، نظارت و سیاستگذاری داشته باشد و چابک و در عین حال پویا هم باشد. (۲۲)

پرسنل اداری و کاری شاغل در نظام سیاسی اداری ما نیز علاوه بر اینکه شرعاً موظف به تبعیت از ولایت‌فقیه هستند، قانوناً نیز باید اینکار را انجام دهند؛ یعنی در نظام سلسله مراتبی مدیریتی، عدم تبعیت از، ولی فقیه که مدیر عالی هست، نوعی تمرد از دستور به حساب می‌آید، اما در همان نظام سلسله مراتبی مدیریتی، تقسیم وظیفه و تفویض وظایف نیز وجود دارد؛ لذا بسیاری از دستورات و سیاست‌های کلان تنظیم شده توسط رهبری، از آنجا که در سطوح مدیریتی بعدی باید به رشته دستورالعمل و قانون اجرایی درآید، بعضاً تا سطح کارشناسان و کارمندان ادارات و دستگاه‌ها، دچار نارسایی می‌شود. همچنین بعضاً مدیران عالی یا میانی، در زبان خود را پایبند به نصایح رهبری نشان می‌دهند، ولی به دلیل انحراف فکری و رفتاری و نیز مبانی نظری غلط، کاری مغایر انجام می‌دهند. در چنین شرایطی رهبری از شأن امام امت، به دنبال راهبری و هدایت امت خواهد بود. فرآیندی تربیتی که هر چند علم مدیریت نیز بعضاً آن را با نگاه آموزشی (نه تربیتی) به‌عنوان یکی از شئون و وظایف مدیریت قلمداد می‌کند، (۲۳)، اما به هیچ وجه از لحاظ دامنه تأثیرات، نگاه به معنویت و رشد اجتماعی، سیاسی و معنوی و نیز رابطه مبتنی بر ولایت، قابل مقایسه با رابطه مدیر- کارمند یا رئیس- مرئوس در روابط مادی و اقتصادی نیست. در اینجا با توجه به تفاوت این دو نگاه به اعمال مدیریت، دو نوع آموختن و هدایت نیز مطرح است. یک آموزش که با نگاه صرفاً مادی، ایجاد مهارت و توانایی برای کار در نیروی تحت مدیریت صورت می‌گیرد و در زبان فارسی آن را بیشتر با عنوان «آموزش» (۲۴) می‌شناسیم و دیگری که بیشتر به نوع رفتار آموزشی امام امت شبیه است، «تربیت» است و در آن افراد نیز به صورت فردی و در راستای معنویت و تعالی رشد می‌کنند. رهبر انقلاب‌اسلامی با توجه به نقش هدایتگری، با ابلاغ انواع دستورالعمل‌ها سعی در ریل‌گذاری جامعه به سمت جامعه اسلامی و نیز هدایت دولت به سمت دولت اسلامی دارند. گاهی در برخی ویژگی‌ها و جوانب از ریل فاصله ایجاد شود، ایشان با انواع ابلاغیه‌ها، برنامه‌های میان‌مدت و حتی متون راهبردی همچون بیانیه گام دوم، این ریل‌گذاری را با توجه به شرایط روز به سمت هدف واحد و غایی نیل به تمدن نوین اسلامی احیا و بازتعریف می‌کنند.

پی‌نوشت:
۱- بیانیه «گام دوم انقلاب» رهبر انقلاب اسلامی خطاب به ملت ایران، ۲۲/۱۱/۱۳۹۷،
۲ - رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دانشجویان کرمانشاهی در تاریخ ۲۴/۷/۱۳۹۰ هدف شکل‌گیری جامعه اسلامی و در ادامه آن نیل به تمدن اسلامی را «هدفی والا» برای نظام و امت اسلامی معرفی می‌کنند.
۳ - ابن‌خلدون، تاریخ ابن خلدون؛ و ابن‌سعد، الطبقات الکبری (لیدن). به نقل از دائره‌المعارف ویکی فقه
۴ - خبرگزاری تسنیم، ۱۲/۴/۱۳۹۶،
۵ - خبرگزاری تسنیم، ۱۲/۴/۱۳۹۶،
۶ - بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی، ۱/۱/۱۳۹۸،
۷ - دیدار خانواده‌های شهدای مرزبان و مدافع حرم با رهبر انقلاب، ۲۸/۳/۱۳۹۶،
۸ - بیانات رهبر انقلاب در دیدار جمعی از ائمه جمعه کشور‌های نامیبیا، موزامبیک، آفریقای جنوبی و لسوتو، ۳/۱۲/۱۳۶۸،
۹ - در برخی بیانات معظم له مثل بیانات کارگزاران نظام اسلامی در تاریخ ۶/۸/۱۳۸۳، از عبارت «کشور اسلامی» نیز برای این مرحله استفاده شده که منظور ایشان از دو عبارت واحد است.
۱۰ - در برخی بیانات معظم له از عبارت «تمدن بین‌المللی اسلامی» نیز استفاده شده است.
۱۱ - بیانات رهبر انقلاب در جمع دانشجویان کرمانشاه، ۲۴/۷/۱۳۹۰ و نیز دیدار کارگزاران نظام اسلامی در تاریخ ۶/۸/۱۳۸۳،
۱۲ - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دانشجویان کرمانشاه، ۲۴/۷/۱۳۹۰،
۱۳ - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دانشجویان کرمانشاه، ۲۴/۷/۱۳۹۰،
۱۴ - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دانشجویان کرمانشاه، ۲۴/۷/۱۳۹۰،
۱۵ - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دانشجویان کرمانشاه، ۲۴/۷/۱۳۹۰،
۱۶ - دیدار اعضای شورای عالی «مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» با رهبر انقلاب، ۶/۲/۱۳۹۷،
۱۷ - بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دانشجویان کرمانشاه، ۲۴/۷/۱۳۹۰،
۱۸ - ایران بدون شاه، جمعی از پژوهشگران اندیشکده برهان، انتشارات دیدمان، ۱۳۹۷،
۱۹ - planing
۲۰ - وظایف و مراحل مدیریت به این شرح است: برنامه‌ریزی، سازماندهی، به کارگماردن، هدایت، هماهنگ‌کردن، گزارش دادن، بودجه‌ریزی
۲۱ - اصول و مبانی برنامه‌ریزی، دو ماهنامه توسعه انسانی پلیس، سال سوم، شماره ۷، ۱۳۸۵، ص ۴۴،
۲۲ - نجف لکزایی و رقیه جاویدی، نظریه دولت در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه‌ای، مجله علوم سیاسی، شماره ۸۱، ص ۱۴۵- ۱۶۶، اردیبهشت ۱۳۹۷،
۲۳ - تحت عنوان «هدایت» و در بسیاری از منابع به عنوان یکی از وظایف مدیر، بر شمرده می‌گردد.
۲۴ - محمد آرمند، تحلیلی بر مفهوم تعلیم و تربیت، ماهنامه سوره، شماره ۵۲- ۵۳، ۱۳۹۰، ص ۶۳

 

انتهای پیام/