به گزارش «سدید»؛ مراسم افتتاح مرکز رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی ایران، امروز یکشنبه ۴ دی‌ماه ۱۴۰۱ در مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی در این مراسم به سخنرانی پرداخت.
گزیده‌ای از سخنان وی را می‌‌خوانید؛
از آنجایی که هنوز فاصله چندانی از هفته پژوهش نگرفته‌ایم مایلم چند نکته را در این‌باره مورد اشاره قرار دهم. مطلب اول اینکه تقریباً پژوهشگر برجسته و تحول‌آفرینی را در دنیا نمی‌شود پیدا کرد که برای رسیدن به اهداف بزرگ خود متحمل زحمات طاقت‌فرسا نشده باشد. حداقل بنده در گشت‌وگذاری که در منابع تاریخ علم داشته‌ام چیزی غیر از این نیافتم. یعنی با راحت طلبی و تن آسایی، رسیدن به قله‌های مرتفع علمی میسر نیست.
مسیر پر پیچ و خم نوآوری علمی
مطلب دیگری که باید عرض کنم این است که نه تنها پژوهشگر باید برای رسیدن به اهداف خود زحمتکش و صبور باشد بلکه باید بردبار هم باشد چون مسیر علم و نوآوری علمی، مسیری هموار نیست که در اختیار ما گذاشته باشند بلکه پیچ و خم‌ها و گردنه‌های فراوانی دارد و شرط عبور از این مسیر ناهموار و پر پیچ و خم و مغلوب شرایط زمانه نشدن، صبر و بردباری است. نکته سوم این است که واقع‌بینی، شرط پژوهشگری است. گاهی برخی از پژوهشگران برجسته که خودشان در باب واقع‌گرایی کتاب‌ها نوشته‌اند در زندگی شخصی‌شان و در مواجهه با حوادث اجتماعی، واقع‌بینی را کنار گذاشته و همانند یک فرد کم‌سواد درباره مسائل قضاوت و داوری می‌کنند بنابراین درست این است که بگوییم پژوهشگر برتر کسی است که چه در زندگی علمی و چه زندگی شخصی، فردی واقع‌بین باشد.
مطلب چهارم اینکه پژوهشگر باید صداقت داشته باشد و به هیچ عنوان صداقت را برای رسیدن به اهداف خود قربانی نکند. حرفم فراتر از این است که در ارجاعات تقلب نکند چون این امر از مسائل روشن است بلکه منظور من فراتر از این است چون آنچه که به کار پژوهشگر رونق می‌دهد و باعث جلب اعتماد مردم به یک عالِم میشود صداقت وی است و نبودِ صداقت بدون اغراق مساوی سقوط دانشمند است و ما این حقیقت را به وفور در تاریخ عصر خودمان تجربه کرده‌ایم و افراد بسیاری به دلیل کم‌صداقتی سقوط کرده‌‌اند.
پژوهشگر اسیر خرافات نمی‌شود
پنجمین نکته اینکه مهمترین ویژگی یک پژوهشگر واقعی آزاداندیشی وی است. پژوهشگر اسیر خرافات و موهومات، تحت سیطره تابوها و اسطوره‌ها، اسیر عادات و رسوم نامعقول و تحت سلطه ارباب قدرت نیست و به چیزی غیر از حقیقت و مسیر عقلانی برای تقرب به حقیقت متعهد نیست بلکه مسیری عقلانی برای رسیدن به حقیقت طی میکند. برخی از ما از آزاداندیشی برخوردار و برخی کم‌برخوردار هستیم و برخی در این زمینه مشکلاتی دارند. ششم اینکه پژوهشگر همواره اهل آموختن است و هیچ وقت خودش را در آخر خط نمی‌داند. استاد عزیزم جناب آقای دکتر کریم مجتهدی وقتی در کسوت استادی در دانشگاه تهران بوده‌اند یک دور دیگر به فرانسه بازگشته و پای درس برخی اساتید می‌نشیند و وقتی به او می‌گویند شما دیگر چرا آمده‌اید پای کلاس این آقایان نشسته‌اید، می‌گوید برای اینکه آخرین دگرگونی‌های علمی را بیاموزم. وی همواره به ما تأکید می‌‌کرد که هیچ وقت از طلب علم خسته نشوید و این عناوین اعتباری شما را فریب ندهد که دکتر یا استاد شده‌اید بلکه همیشه به طلب علم نیاز داریم.
نوآوری از دل نقدها بیرون می‌آید
هفتم اینکه پژوهشگر برتر اهل تقلید نیست بلکه اهل نقد است و با نظریات، متعلق به هرکسی باشد مواجهه انتقادی البته از نوع عالمانه، منصفانه و روش‌مند دارد و رشد خودش و جامعه علمی را در گروه نقد عالمانه می‌داند. بسیاری از نوآوری‌ها هم از دل نقدها بیرون می‌آید. نکته هشتم اینکه پژوهشگر، قدر دیگری را در جامعه علمی می‌داند و ابایی از همزیستی علمی با وی ندارد و دیگری برای وی مایه خصم نیست بلکه مواجهه معقول با دیگری برای یک پژوهشگر مایه رشد و تعالی است لذا اگر جبهه‌بندی با دیگران داشته باشیم در درجه اول به ضرر خودمان و در درجه دوم به ضرر علم و دانش است. نهم اینکه پژوهشگر دغدغه نوآوری دارد و اهل حرکت مستمر در یک چرخه محدود و تکراری و گیر کردن در بن بست‌ها نیست بلکه دائماً در مسیر نوآوری و جابه جایی مرزهای علمی تلاش میکند و در این راه سر از پا نمی‌شناسد.
جایگاه اخلاق و ادب نزد پژوهشگر
دهمین نکته این است که پژوهشگر برتر مجسمه اخلاق و ادب است و هیچ عاملی وی را از این عوامل دور نمی‌‌کند؛ چه در مواجهه با منتقد و مخالف و چه در مواجهه با همکاران علمی یا توده مردم در هر پایگاه و موقعیتی که هستند این نکته را در نظر دارد و بخش زیادی از احترام مردم برای دانشمندان نیز ناشی از این خلق آنهاست.
امروز می‌توانیم ادعا کنیم مرکزی تحت عنوان رصد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی داریم که قبلاً جایش خالی بود. این کاری ملی است و منفعت آن برای همه دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور است و امیدوارم اقدامی مبارک باشد. همچنین امروز از شش عنوان کتاب جدید که در مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی تدوین شده‌اند رونمایی میشود لذا لازم است از دست‌اندرکاران این امر هم تقدیر کنم.
ارائه خدمات مبتنی بر داده به پژوهشگران
سالار کاشانی، پژوهشگر مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی نیز در این مراسم به معرفی مرکز رصد فرهنگی آموزش عالی پرداخت و گفت: ما سعی می‌کنیم به فواید سیاستگذاری کشور در آموزش عالی و در مرحله بعد به ابعاد فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی کمک کنیم لذا کار این مرکز مبتنی بر داده‌های پیمایشی است. پژوهش‌های پیمایشی معمولا هزینه‌‌بر و زمان بر هستند و اجرای چنین پژوهش‌هایی برای پژوهشگران دشوار است اما دیتاهای این پیمایش‌ها در سیاستگذاری و پژوهش به اندازه کافی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و یکی از دلایل این است که این دیتاها پراکنده هستند و دسترسی پژوهشگران به آنها دشوار است لذا آنچنان که شایسته است مورد توجه قرار نمی‌گیرند.
وی ادامه داد: بنابراین مرکز رصد فرهنگی آموزش عالی این خلا را جبران میکند. ما سعی می‌کنیم این دیتاها را گردآوری و متناسب با نیازهای فرهنگی آموزش عالی، چنین دیتاهایی را تولید و به صورت مداوم تحلیل کنیم و یکی از کارهای مهم ما ارائه خدمات مبتنی بر داده به پژوهشگران حوزه آموزش عالی است.
منبع: ایکنا
