درآمدی بر جستار نسبت دین و توسعه با قلم سیدمحمود نجاتی حسینی؛
«گفتمان پیشرفت از منظر قرآن» آن هم از نگاه هرمنوتیک دینی و الهیاتی و هم تراز با منطق فلسفه اجتماعی علوم اجتماعی مدرن [و نه مبتنی بر برداشت‌های تفسیری سنتی و فقهی موجود]؛ متوجه تغییروتحول و توسع کیفی در بنیان‌های وجودشناختی و اگزیستانسیالیستی - اخلاقی - الهیاتی و تصحیح و تکمیل یک انسان‌شناسی فلسفی - دینی و معنوی - اخلاقی برای مراقبت از سلامتی زیست معنوی - مادی انسان است.
بررسی سیره حکمرانی امیرالمومنین (ع) در نهج البلاغه در گفتگو با دکتر مجید معارف /بخش دوم؛
امیرالمومنین وقتی که به خلافت رسید، مطابق سنت پیامبر بیت المال را بین افراد مدینه بالسویه تقسیم کردند. وقتی که مورد اعتراض قرار گرفتند، فرمودند اگر این اموال، دارایی‌های شخصی من بود، به طور مساوی بین مردم تقسیم میکردم! حال آنکه این اموال داریی خداست! این‌ها جزو اقدام‌های ضرب الاجلی ایشان در جهت بهبود وضعیت معیشت مردم بود. مثلا زمانی که ایشان جنگ جمل را به پایان رساند، بیت المال بصره را بین افراد سپاه به مساوی تقسیم کردند
بررسی سیره حکمرانی امیرالمومنین(ع) در نهج البلاغه در گفتگو با مجید معارف/ بخش اول؛
از امام علی (ع) سؤال شد از عدل و جود، کدام ارزشمندتر است؟ امام فرمود عدل امور را در جای خود می‌نهد، اما جود امور را از جهت اصلی خود خارج می‌کند. امام علی (ع) حاکمان را به رعایت عدالت حتی در نگاه به زیردستان فرمان می‌داد. امیرالمؤمنین دراین‌باره به مالک اشتر می‌فرماید: اگر دو نفر پیش تو برای کاری آمدند حتی در نحوه نگاه کردن به آنها مساوات برقرار کن. اگر این‌طور باشد اشراف بر تو طمع نمی‌کنند و ضعفا نیز ناامید نمی‌شوند.
چگونه بدون فلسفه تاریخ و فهم جدید اراده و خیال، ایده پیشرفت اسلامی ناقص است؟
غرب توانست عنصر زمان را به خوبی در منطق پیشرفت ملاحظه و لحاظ کند. اما علی الاغلب خدا را از آن کنار گذاشت. در این سو، تمدن اسلامی دچار زمان پریشی شد و عنصر زمان را به خوبی درک نکرد. هرچند کسانی مانند میرداماد و صدرا و دیگران از عالم دهر و سرمد و زمان سخن گفتند، اما بحث آنها ناظر به جامعه و تمدن نبود و در عوض دنیا و تغییر را صرفاً هستی شناسانه و منتزع بحث کردند و سخن آنها از وجود و هستی چندان ارتباطی با زندگی و روزمرگی و اجتماع نداشت.
مروری بر آنچه نائینی برای ما به ارث گذاشت؛ به مناسبت رحلت این فقیه بزرگ
تنبیه‌الأمة، همه نوآوری است و به‌هیچ‌وجه تکرار در آن دیده نمی‌شود؛ بااین‌حال از دل دستگاه‌های سنتی و از درون ادبیات فقهی‌واصولی و از درون کتاب‌وسنت دست به استنباط زده و دولت مدرن را از نگاه فقه و اصول شیعه تشریح کرده؛ نائینی در شرایط خاص کتاب را نوشته که در تحلیل‌وبررسی آن باید به این شرایط عنایت داشت.
درباره جنگ‌هایی که اسلام می‌پذیرد؛
هوشیاری و زیرکی و دانایی در جنگ اصولاً یک اصل عقلایی و انسانی است و دین هم بر آن صحه می‌گذارد. در خصوص تقدس جنگ طبق این نظریه که اساسا دین جنگ را حداقلی میداند باید توجه داشته باشیم که اگر در مقام دفاع، جنگ رخ دهد، آن دفاع مقدس است پس ما دو چیز مقدس داریم، یکی اصل، و دیگری استثنا که دفاع است، هردو مقدس هستند.
حجت الاسلام کاظم قاضی‌زاده تشریح کرد؛
در فهم آیات قرآن کریم ما نیازمند فهم بستر و زمینة نزول و فرهنگ و عادتهای حاکم بر زمانه هستیم، اما باید به این نکته توجه کنیم که دوران مکه و مدینه و مخاطبهای مؤمن و مسلمانی که چند سالی در محضر پیامبر بودند و مخاطبان مشرک و کسانی که تازه اسلام آورده بودند نمیتوانند ضرورتاً یکسان باشند.
حجت الاسلام سیدجواد ورعی تشریح کرد؛
به یکی از فق‌های ما به نام «ابن جنید» نسبت داده شده که ایشان پوشاندن سر و گردن را برای کنیزان لازم نمیدانست. در روایات آمده که پوشاندن سر در نماز یا در برابر نامحرم برای کنیزان واجب نبوده است. در این مسأله حکم تکلیف کنیزان با زنان آزاد متفاوت بوده، اما آیا میشود از چنین فتوایی که اختصاص به ابن جنید ندارد و در کلمات سایر فق‌ها هم وجود دارد، نتیجه گرفت برای تمام بانوان پوشاندن سر و گردن استثنا هست؟
بررسی محمد سروش محلاتی از چالش‌های فقهی حجاب؛
سه نکته در رابطه با ماهیت حکم حجاب مطرح است؛ نکته اول اینکه ماهیت این حکم با توجه به قراینی که در آیه آمده است باید شناخته شود؛ و دوم اینکه با توجه به استثنا‌ها شناخت صورت گیرد و سوم اینکه این آیات حجاب در سوره نور و احزاب یک خصوصیت دارد و کمتر مورد توجه قرار گرفته و آن این است که هر دو دستور غیرمستقیم است.
لوازم مسأله شناسی و روش شناسی مطالعات دینی حجاب؛
به گمان من حج نماد رفع تبعیض جنسیتی است و باید در مطالعات دینی دیده شود. اینکه در طواف زن موظف است صورت خود را باز بگذارد. نمی‌توان احتمال داد جامعه آرمانی دینی به جایی برسد که صورت زن باز باشد ولی نگاه زنانه و مردانه به هم نداشته باشند و با شنیدن اسم زن تلقی جنسیتی پیدا نکنند. این‌ها قابل مطالعه است چه اثبات شود چه رد شود. پس مسأله حجاب را باید در مجموعة مسائل زنان در نظر گرفت.