پایگاه تحلیلی سدید

مانوئل کاستلز در کتاب «شبکه‌های خشم و امید، جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت» بر این موضوع تأکید می‌کند که فرایند تولید معنا و شکل گیری ایدئولوژی در عصر شبکه‌های مجازی و اینترنت، نه در جایی پیش از کنش جمعی، بلکه در دل ارتباط و خود کنش است که معنا خلق می‌شود. پیش از کاستلز و در میان جامعه شناسان متقدم نیز کسانی چنین سخنی را طرح کرده بودند. در جامعه شناسی متقدم، مکتب کنش نمادین شیکاگو نخستین بار مطلبی شبیه به این سخن را طرح کرد.

تجربه نشان داده، قدرت رسمی هیچ‌گاه یارای مقابله با جنبش‌های اجتماعی را نداشته و همواره تحت تأثیر آن قرارگرفته است. اما نکته مهمی که جنبش‌های اجتماعی را به‌عنوان یکی از عناصر محدودکننده قدرت دولت‌های ملی به شمار می‌آورد، گسترش روزافزون این جنبش‌ها و پیوند جنبش واره‌ها به این میدان است.