نهاد مسجد از دیروز تا امروز
تعداد اخبار:۸

نهاد مسجد از دیروز تا امروز

از دیرباز و در قرون متمادی مساجد اصلی‌ترین پایگاه اجتماعی مسلمانان بوده که همواره محل رجوع مردم بوده است. نقش اجتماعی مساجد در یکصد سال اخیر به‌ویژه در پیروزی انقلاب اسلامی پررنگ است به‌طوری‌که برخی از کارشناس‌ها بر این باورند که اگر این نهاد اجتماعی وجود نداشت، انقلاب اسلامی نمی‌توانست به پیروزی برسد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی مساجد بیش از گذشته توانستند فعالیت‌های خود را به‌طور آزادانه ادامه دهند اما با این وجود به نظر می‌رسد که سیر فعالیت مساجد و جایگاه آنها در جامعه از چندان سیر صعودی برخوردار نبوده و در مقاطع گوناگون با فراز و نشیب‌هایی مواجه شده است. برخی معتقدند امروزه مساجد از رونق گذشته، برخوردار نیستند و علت‌های متفاوتی برای این موضوع عنوان می‌شود که از جمله آنها نارضایتی اجتماعی از برخی مسائل سیاسی، مانع از رشد نهاد مسجد شده است. به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی اگرچه از نظر بسترهای فیزیکی و سازه توانسته زمینه آبادانی مساجد را فراهم کند و از نظر کمیت نیز تعداد آن‌ها را افزایش دهد، اما از نظر کیفیت هنوز این موضوع جای کار دارد و به‌ویژه اینکه در طول دو دهه اخیر، کیفیت تأثیرگذاری مساجد بر رفتار جامعه افت محسوسی داشته است. این موضوع نیاز به مطالعه عمیق دارد و باید از جنبه‌های مختلف موردبررسی قرار گیرد و پرونده حاضر سعی دارد به ابعاد این موضوع بپردازد.
سهم «حوزه» در تضعیف نهاد مسجد چیست؟
بررسی نقش و کارکرد اجتماعی مسجد در گفتگو با رضا امینی هرندی و صابر اکبری/ بخش اول؛

سهم «حوزه» در تضعیف نهاد مسجد چیست؟

گلوگاه اصلی کارکردهای مسجد در زمانه ما، امام‌جماعت است. امامی که واقعاً زندگی‌اش را وقف مسجد کند یا حداقل محور فعالیت‌هایش را مسجد بگذارد. ما این سبک آدم‌ها و روحانیون را متأسفانه در ده‌های اخیر و بعد از انقلاب عملاً از دست دادیم.
مسجد و انسان مدرن ایرانی
آسیب‌شناسی شرایط اجتماعی نهاد مسجد؛

مسجد و انسان مدرن ایرانی

اساسا کارکرد مساجد چیست؟ برخی تحلیلگران معتقدند مساجد از همان نخست صرفا محل عبادت بوده و سایر ساختارها و کارکردها بعدا به آن اضافه شده است. بر اساس این دیدگاه نباید هدف دیگری برای مسجد جز عبادت قائل شد، چرا که پیوست برخی کارکردها مسجد را از حالت قدسی خود دور می‌کند. در این نوع نگاه، مساله این می‌شود که چرا مسجد از معنویت تهی شده است اما طرف دیگر، جایگاه‌های سازمان‌دهنده برای مسجد قائل است و آن را نهاد اجتماعی می‌داند که در کنار محیط معنوی و عبادی دارای ظرفیت‌های مختلف جامعه‌سازی است. برای حامیان این باور سوال این است: چرا فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی مسجد به نسبت گذشته دچار کاهش شده است؟
مسجدمحوری بدون زیرساخت اجتماعی ممکن نیست
بررسی نقش و کارکرد اجتماعی مسجد در گفتگو با رضا امینی هرندی و صابر اکبری/ بخش دوم؛

مسجدمحوری بدون زیرساخت اجتماعی ممکن نیست

توجه به مسجد و کارکردهای اجتماعی آن در قالب برنامه‌هایی همچون مسجدمحوری و محله‌محوری، بدون توجه به زیرساخت‌های اجتماعی، امکان‌پذیر نیست. داشتن نگاه انفکاکی به مسجد، بدون توجه به سایر نهادها و نظام‌های اجتماعی در توصیف و تبیین و همین‌طور تجویز و ارائه راهکار، از مهم‌ترین مسائل در حوزه سیاست‌گذاری مسجد است.
مسجد را در بوستان‌ها بسازیم؟
نگاهی به برنامه شهرداری تهران برای مسجدسازی در بوستان‌های تهران؛

مسجد را در بوستان‌ها بسازیم؟

اگر مساجد فرضی در بوستان‌ها دارای نهادهای فرهنگی فعال باشند، کمک شایانی به کاهش مفاسد و مظاهر ضد فرهنگی در بوستان‌ها و تفرجگاه‌ها خواهد کرد، اما از آنجا که بوستان‌ها، به‌خودی‌خود دارای جمعیت نیستند، نمی‌توانند از برخی نهادها برخوردار باشند.
بقای انقلاب به نهاد مسجد است اما امور را به سازمان‌ها سپردیم!
بررسی جایگاه و کارکردهای مسجد در گفتگو با مهدی ناظمی اردکانی/ بخش اول؛

بقای انقلاب به نهاد مسجد است اما امور را به سازمان‌ها سپردیم!

بنده این ادعا را دارم که تمایز جدی تمدن نوین اسلامی و تمدن غرب، در نهاد مقدسی به اسم مسجد است وگرنه ممکن است این تمدن‌ها در بسیاری موارد مانند ساخت وسایل زندگی، جاده، راه، موشک و نیروگاه، وجه تشابه داشته باشند.
بساط سازمان‌های خراب‌کار در کف جامعه!
بررسی جایگاه و کارکردهای مسجد در گفتگو با مهدی ناظمی اردکانی/ بخش دوم؛

بساط سازمان‌های خراب‌کار در کف جامعه!

سازمان‌ها آسیب‌زا هستند و آسیب‌زدایی نمی‌کنند. آن‌ها مدام بودجه می‌گیرند و کار را بدتر می‌کنند. نهاد مسجد همه آسیب‌های اجتماعی را حل می‌کند. حالا ممکن است که شما بگویید آیا ما اول باید همه آسیب‌های اجتماعی را حل کنیم و بعد به سراغ نهاد مسجد برویم؟ من می‌گویم خیر.
مسجد می‌تواند ایمان را به پیشرفت تبدیل کند؟
بررسی نقش و کارکردهای مسجد در گفتگو با شهلا باقری؛

مسجد می‌تواند ایمان را به پیشرفت تبدیل کند؟

ما عنصر مسجد را داریم، اما نتوانسته‌ایم در جامعه طوری نظم‌بخشی کنیم که فرد منظم به جامعه متصل شود و جامعه را منظم کند. اگر بنیان‌های مسجد به‌درستی تقویت شود و هسته مرکزی آن، دانش‌بنیان و با حضور انسان‌های فهیمی که توجیه شده‌اند باشد، می‌تواند نظم را در جامعه برقرار کند.
امتداد مسجد و عبودیت تا عرصه سیاست
وضعیت‌سنجی ابعاد سیاسی و اجتماعی مسجد در گفت‌و‌گو با محسن الویری/ بخش اول؛

امتداد مسجد و عبودیت تا عرصه سیاست

این را نمی‌شود انکار کرد که بخشی از علت گریز مردم از مساجد، اصرار بر این است که در مساجد فقط یک صدای سیاسی شنیده شود. کسانی که وارد مسجد می‌شوند، می‌بینند که امام‌جماعت یک سلیقه خاص سیاسی دارد که تنها بر آن تکیه می‌کند و به تنوع سلایق سیاسی احتمالی در میان نمازگزاران توجهی ندارد.