پایگاه تحلیلی سدید

بی‌بی مریم، زنی روشنفکر و فعال بود و از معدود زنان زمان خودش که سواد خواندن و نوشتن داشت و حوادث عصر خویش را می‌نوشت. او در زمانی که اکثر زنان در «پرده‌نشینی» بودند و به اهمیت جایگاه زن به عنوان یک کنشگر مهم فرهنگی یا اجتماعی قائل نبوده و تنها زندگی مطلوب را در پستو و آشپزخانه رضایت داده بودند، به چنان جایگاهی دست یافت که نامش روی زبان همگان بود و حتی آوازه‌اش به دیگر سرزمین‌ها از جمله آلمان نیز رسید و پادشاه آلمان از وی تقدیر کرد.

نظارت‌های رسمی و غیررسمی اگر با هم همسان حرکت نکنند و یا به تنافی برسند هنجارشکنی با رویه مردمی و اجتماعی تبدیل به هنجار خواهد شد.

اساساً گفتمان توسعه‌گرایی، عقب‌ماندگی را می‌سازد. هم از منظر فکری و هم از منظر اقتصادی. شما ایران قبل از وارد شدن به نظم جهانی را نگاه کنید، همه چیز داشته است. اما از وقتی وارد ساختار اقتصاد جهانی می‌شود، آهسته‌آهسته تبدیل می‌شود به کشور تک‌محصولی. پس عقب‌ماندگی چه در ساحت نظری و چه در ساحت عینی، حاصل مشارکت در توسعه و ساختار جهانی سرمایه‌داری است.

ما دست‌کم دو بار به سطح قابل قبولی از خود آگاهی دست پیداکرده‌ایم. طبیعتاً منظور من از این خود آگاهی ، خود آگاهی جمعی از نخبگان فکری کشور است و نه خود آگاهی عمومی و اجتماعی که در دوره جدید رخ می‌دهد. هر دو خود آگاهی یادشده محصول نوع و شرایط حکمرانی صفویه است. حکومت صفویان در حقیقت بحران بزرگی را در عرصهٔ حیات داخلی و روابط خارجی جامعه ایران ایجاد کردند. از یک سو، بحرانی درونی و از سوی دیگری بحرانی خارجی که هر دو ایران را در وضعیت تنش داخلی و چالش خارجی با کشورهای همسایه قرار داد. در آن زمان هنوز غرب برای ما نه تبدیل به مساله و موضوع تفکر شده بود و نه اساساً شناختی از ماهیت و مبانی آن داشتیم.