با بررسی پلتفرم‌های نشر دیجیتال مشخص شد؛
آمار و ارقام گزارش مركز ملی فضای مجازی از صنعت نشر كتاب‌های دیجیتال با وجود افزایش مخاطبان و رونق نسبی، هنوز ناامیدكننده است.
به گزارش «سدید»؛ این روز‌ها و با توجه به کسادی بازار کتاب و خبر‌های مرتبط با آن، جغرافیای مخابره خبر‌های صنعت نشر نیز عوض شده‌است؛ دست‌کم از ابتدای شهریورماه ما خبرنگار‌های حوزه کتاب، خبر‌ها را بیش از این‌که از راهرو‌های معاونت‌فرهنگی وزارت‌فرهنگ در بهارستان یا از اتاق‌های خانه‌کتاب در چهارراه، ولی عصر (عج) دریافت کنیم، از جایی کمی بالاتر و دقیق‌تر اگر بخواهیم بگوییم از پلاک ۲۰ در خیابان شانزدهم‌غربی خیابان بیهقی در میدان آرژانتین به‌دست‌می‌آوریم؛ ساختمانی که متعلق به مرکز ملی فضای‌مجازی است. حالا مدتی است خبر‌های صنعت نشر و به‌ویژه آمار‌های مرتبط با آن، در این ساختمان تنظیم و مخابره می‌شود. البته همان‌طور که از رسته کاری دوستان این مرکز معلوم است، آمار‌های مرتبط با کتاب مجازی... یا آن‌طور که خودشان می‌گویند کتاب دیجیتال.
در وهله اول، منطقی هم به‌نظرمی‌رسد که حالا آن‌ها با توجه به گسترش شیوع ویروس کرونا و روی‌آوردن بیش از پیش کتابخوانها به پلتفرم‌های مجازی مطالعه به‌جای خرید نسخه‌های کاغذی، سکاندار جمع‌آوری و طبقه‌بندی اطلاعات و انتشار آن‌ها شده‌باشند. اخیرا معاون فرهنگی، اجتماعی و امور محتوایی مرکز ملی فضای مجازی، چندبار با رسانه‌ها گفتگو کرده و همچنین گزارش مبسوطی از وضع صنعت نشر دیجیتال تهیه و منتشر کرده‌است. امیر خوراکیان در این گزارش مبسوط، خوراک مناسبی از انواع آمار و ارقام در این حوزه به‌دست‌داده که حالا با گذشت چند ماه از استقرار و سلطنت کرونا در جهان، قابل تحلیل و بررسی است. این آمار را در چند دسته تفکیک و بررسی کرده‌ایم. راستی پیش از آغاز گزارش این را هم بگوییم که دقیق‌ترین تعریفی که می‌شود از کتاب دیجیتال ارائه کرد این است: کتابی است که محتوای موردنظر نویسنده به شکل پرونده‌های دیجیتال، تولید و با ابزار‌های دیجیتال خوانده می‌شوند. کتاب دیجیتال حول محور هدف مشخص‌شده نویسنده، مطالب را به مخاطب انتقال می‌دهد. در این تعریف، کتاب دیجیتال علاوه‌بر نسخه‌های دیجیتال مطالب مکتوب، شامل متن و تصویر، فیلم، صوت و پویانمایی و... می‌شود و این‌طور می‌شود فهرست‌شان کرد: کتاب‌های دیجیتال صرفا دارای متن، کتاب‌های دیجیتال شامل متن و تصویر، کتاب‌های دیجیتال همراه تصاویر متحرک، کتاب‌های دیجیتال با امکانات صوتی و دیجیتال، کتاب‌های ویدئویی شامل صوت، تصویر و متن در قالب فیلم، کتاب‌های دیجیتال دارای محتوای چندرسانه‌ای و کتاب‌های تعاملی.
یاری کرونا به رونق کتاب دیجیتال
می‌دانیم که گسترش روزافزون صنایع فرهنگی دیجیتال باعث شده تا بستر‌های انتقال محتوا و نیز ترکیب سنتی ذی‌نفعان بخش خصوصی و ذی‌ربطان بخش دولتی و حاکمیتی حوزه محتوا تغییر یابد. از این رو، گسترش کتاب‌های الکترونیکی و افزایش کتابخوان‌های دیجیتال، حوزه چاپ و نشر کتاب کاغذی در ایران را مانند دیگر کشور‌های جهان دستخوش تحول کرده‌است. حالا این قاعده را بگذارید کنار این‌که در شرایط وقوع بحران‌ها و بلایای طبیعی نظیر همین شیوع ویروس کرونا ما با افزایش حضور افراد در فضای مجازی و استفاده بیشتر از پلتفرم‌های آن نظیر پلتفرم‌های نشر دیجیتال هم بوده‌ایم. به‌طورمثال، در ابتدای شیوع ویروس کرونا، برخی از پلتفرم‌های بزرگ نظیر فیدیبو، تمرکز خود را بر فروش کتاب دیجیتال با قیمت بسیار پایین و تامین مالی خود از طریق درآمد‌های ناشی از تبلیغات گذاشته بودند.
کسب و کار‌های مرتبط با کتاب دیجیتال
کسب‌وکار در حوزه صنعت کتاب دیجیتال در جهان و ایران مدل‌های مختلفی دارد که فراگیرترین آن‌ها فروش اشتراک است. در این مدل، با پرداخت حق عضویت ثابت مشتری، استفاده از محتوای ارائه شده روی یک بستر معین امکان‌پذیر می‌شود. دیگر روش‌های فروش یا عرضه کتاب دیجیتال عبارتند از: تک‌فروشی، اجاره محتوا، ارائه محتوای رایگان و کسب‌درآمد از حوزه تبلیغات، دریافت هدیه نقدی از مردم یا اعانه‌های دولتی و به‌امانت سپردن کتاب دیجیتال و همکاری با کتابخانه‌ها. این آخری البته هنوز در ایران مورد استفاده قرار نگرفته‌است.
ماجرای ۱۰۰هزار شغل چه بود؟
بخشی از گزارش مرکز ملی فضای مجازی درباره کتاب‌های دیجیتال که مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت و اینجا و آنجا تیتر شد، ایجاد ۱۰۰ هزار فرصت شغل جدید با گسترش شیوه‌های نوین کتابخوانی بود. البته کج‌فهمی‌هایی نیز از این ادعا صورت گرفت و عده‌ای تصور کردند با شیوع کرونا در ایران و روی آوردن کتابخوانها به کتاب‌های دیجیتال، این تعداد فرصت شغلی در کشور ایجاد شده است. اگر قرار بود با بلای عالمگیر کرونا چنین فرصتی برای اشتغال‌زایی در کشور ایجاد شود، تردید نکنید خود مسؤولان تاکنون به فکر ایجاد و گسترش چنین ویروسی می‌افتادند!
ماجرای تیتر ایجاد ۱۰۰ هزار شغل جدید در بازار نشر، مربوط به گسترش شیوع کرونا و این شش ماه اخیر نیست. آنچنان‌که آمار‌های سایت آمازون از زمان عرضه اولین دستگاه کتابخوان الکترونیک کیندل نشان می‌دهد، از سال ۲۰۰۷ تاکنون به دلیل گسترش شیوه‌های نو، ۱۰۰ هزار شغل جدید در جهان ایجاد شده؛ اصل ماجرا این است.
سرنوشت دیجیتالیسم آقای کاووسی!
یکی از تکیه‌کلام‌های کیومرث کاووسی [با بازی فتحعلی اوویسی]به عنوان مدیر نشریه «شهر قشنگ» در مجموعه تلویزیونی «بدون شرح»، همین سوالی بود که در تیتر این گزارش آورده‌ایم. هر گاه فرید سپهری [با بازی امیر جعفری]که سردبیر هفته‌نامه بود از او می‌خواست تسهیلات و امکاناتی دیجیتال به تحریریه افزوده شود، آقای مدیر همین را می‌گفت: «دیجیتالم کجا بود؟» این تکیه‌کلام، حالا یکی از هویت‌نما‌های دهه ۸۰ شمسی است؛ دهه‌ای که دیجیتالیسم در آن بیش از پیش پا گرفت، اما امروز با گذشت دو دهه، وضع بازار نشر کتاب‌های دیجیتال می‌تواند یکی از سرنوشت‌نما‌های این نهضت در ایران باشد.
چند عدد و رقم
در سال ۱۳۹۷ بازار کتاب چاپی در ایران ۲۶۰۰ میلیارد تومان بوده و این رقم با رشد بسیار کم تا پایان فروردین ماه ۱۳۹۹ حدود ۳۰۰۰ میلیارد تومان بوده است.
تعداد کتاب‌های دیجیتال منتشر شده تا سال ۱۳۹۷ در ایران ۹۰ هزار عنوان برآورد شده است؛ بنابراین نسبت کتاب کاغذی به کتاب دیجیتال در ایران حدود ۹۴ درصد است.
سال ۱۳۹۷ در کشور حدود ۹۰ هزار کتاب دیجیتال در بخش خصوصی و دولتی منتشر شده بود که طبق برآورد‌های انجام شده، ۳۳ هزار عنوان کتاب دیجیتال منتشر شده در بخش خصوصی در سال ۱۳۹۷ حدود ۲ برابر شده است.
حجم بازار کتاب دیجیتال با رشد حدود ۳برابری از حدود رقم ۲۰ میلیارد تومان در سال ۹۷ به حدود ۶۰ میلیارد تومان رسیده است.
در سال ۲۰۱۹ بازار جهانی کتاب، رقم ۱۸.۳ میلیارد دلار فروش کتاب دیجیتال را ثبت کرد و نسبت به سال گذشته که این رقم حدود ۱۳ میلیارد بوده، رشد حدود ۴۰درصدی داشته است.
طبق آمار‌هایی که سال ۲۰۱۹ منتشر شده ۹درصد از بازار کتاب جهان به کتاب دیجیتال اختصاص داشته است. این رقم در مورد ایران در سال ۱۳۹۶ حدود ۰.۵ درصد و سال ۱۳۹۷ طبق پیش‌بینی صورت گرفته حدود یک‌درصد و تا پایان فروردین ماه سال جاری حدود ۲درصد بوده است.
ضریب نفوذ کتاب دیجیتال در جهان به طور میانگین ۱۳درصد است و در ایران در پایان فروردین ماه ۱۳۹۹ به حدود ۱.۴ درصد رسیده است.
نسبت تولید کتاب کاغذی به کتاب دیجیتال در ایران حدود ۹۴ درصد است.
انتهای پیام/
در وهله اول، منطقی هم به‌نظرمی‌رسد که حالا آن‌ها با توجه به گسترش شیوع ویروس کرونا و روی‌آوردن بیش از پیش کتابخوانها به پلتفرم‌های مجازی مطالعه به‌جای خرید نسخه‌های کاغذی، سکاندار جمع‌آوری و طبقه‌بندی اطلاعات و انتشار آن‌ها شده‌باشند. اخیرا معاون فرهنگی، اجتماعی و امور محتوایی مرکز ملی فضای مجازی، چندبار با رسانه‌ها گفتگو کرده و همچنین گزارش مبسوطی از وضع صنعت نشر دیجیتال تهیه و منتشر کرده‌است. امیر خوراکیان در این گزارش مبسوط، خوراک مناسبی از انواع آمار و ارقام در این حوزه به‌دست‌داده که حالا با گذشت چند ماه از استقرار و سلطنت کرونا در جهان، قابل تحلیل و بررسی است. این آمار را در چند دسته تفکیک و بررسی کرده‌ایم. راستی پیش از آغاز گزارش این را هم بگوییم که دقیق‌ترین تعریفی که می‌شود از کتاب دیجیتال ارائه کرد این است: کتابی است که محتوای موردنظر نویسنده به شکل پرونده‌های دیجیتال، تولید و با ابزار‌های دیجیتال خوانده می‌شوند. کتاب دیجیتال حول محور هدف مشخص‌شده نویسنده، مطالب را به مخاطب انتقال می‌دهد. در این تعریف، کتاب دیجیتال علاوه‌بر نسخه‌های دیجیتال مطالب مکتوب، شامل متن و تصویر، فیلم، صوت و پویانمایی و... می‌شود و این‌طور می‌شود فهرست‌شان کرد: کتاب‌های دیجیتال صرفا دارای متن، کتاب‌های دیجیتال شامل متن و تصویر، کتاب‌های دیجیتال همراه تصاویر متحرک، کتاب‌های دیجیتال با امکانات صوتی و دیجیتال، کتاب‌های ویدئویی شامل صوت، تصویر و متن در قالب فیلم، کتاب‌های دیجیتال دارای محتوای چندرسانه‌ای و کتاب‌های تعاملی.
یاری کرونا به رونق کتاب دیجیتال
می‌دانیم که گسترش روزافزون صنایع فرهنگی دیجیتال باعث شده تا بستر‌های انتقال محتوا و نیز ترکیب سنتی ذی‌نفعان بخش خصوصی و ذی‌ربطان بخش دولتی و حاکمیتی حوزه محتوا تغییر یابد. از این رو، گسترش کتاب‌های الکترونیکی و افزایش کتابخوان‌های دیجیتال، حوزه چاپ و نشر کتاب کاغذی در ایران را مانند دیگر کشور‌های جهان دستخوش تحول کرده‌است. حالا این قاعده را بگذارید کنار این‌که در شرایط وقوع بحران‌ها و بلایای طبیعی نظیر همین شیوع ویروس کرونا ما با افزایش حضور افراد در فضای مجازی و استفاده بیشتر از پلتفرم‌های آن نظیر پلتفرم‌های نشر دیجیتال هم بوده‌ایم. به‌طورمثال، در ابتدای شیوع ویروس کرونا، برخی از پلتفرم‌های بزرگ نظیر فیدیبو، تمرکز خود را بر فروش کتاب دیجیتال با قیمت بسیار پایین و تامین مالی خود از طریق درآمد‌های ناشی از تبلیغات گذاشته بودند.
کسب و کار‌های مرتبط با کتاب دیجیتال
کسب‌وکار در حوزه صنعت کتاب دیجیتال در جهان و ایران مدل‌های مختلفی دارد که فراگیرترین آن‌ها فروش اشتراک است. در این مدل، با پرداخت حق عضویت ثابت مشتری، استفاده از محتوای ارائه شده روی یک بستر معین امکان‌پذیر می‌شود. دیگر روش‌های فروش یا عرضه کتاب دیجیتال عبارتند از: تک‌فروشی، اجاره محتوا، ارائه محتوای رایگان و کسب‌درآمد از حوزه تبلیغات، دریافت هدیه نقدی از مردم یا اعانه‌های دولتی و به‌امانت سپردن کتاب دیجیتال و همکاری با کتابخانه‌ها. این آخری البته هنوز در ایران مورد استفاده قرار نگرفته‌است.
ماجرای ۱۰۰هزار شغل چه بود؟
بخشی از گزارش مرکز ملی فضای مجازی درباره کتاب‌های دیجیتال که مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت و اینجا و آنجا تیتر شد، ایجاد ۱۰۰ هزار فرصت شغل جدید با گسترش شیوه‌های نوین کتابخوانی بود. البته کج‌فهمی‌هایی نیز از این ادعا صورت گرفت و عده‌ای تصور کردند با شیوع کرونا در ایران و روی آوردن کتابخوانها به کتاب‌های دیجیتال، این تعداد فرصت شغلی در کشور ایجاد شده است. اگر قرار بود با بلای عالمگیر کرونا چنین فرصتی برای اشتغال‌زایی در کشور ایجاد شود، تردید نکنید خود مسؤولان تاکنون به فکر ایجاد و گسترش چنین ویروسی می‌افتادند!
ماجرای تیتر ایجاد ۱۰۰ هزار شغل جدید در بازار نشر، مربوط به گسترش شیوع کرونا و این شش ماه اخیر نیست. آنچنان‌که آمار‌های سایت آمازون از زمان عرضه اولین دستگاه کتابخوان الکترونیک کیندل نشان می‌دهد، از سال ۲۰۰۷ تاکنون به دلیل گسترش شیوه‌های نو، ۱۰۰ هزار شغل جدید در جهان ایجاد شده؛ اصل ماجرا این است.
سرنوشت دیجیتالیسم آقای کاووسی!
یکی از تکیه‌کلام‌های کیومرث کاووسی [با بازی فتحعلی اوویسی]به عنوان مدیر نشریه «شهر قشنگ» در مجموعه تلویزیونی «بدون شرح»، همین سوالی بود که در تیتر این گزارش آورده‌ایم. هر گاه فرید سپهری [با بازی امیر جعفری]که سردبیر هفته‌نامه بود از او می‌خواست تسهیلات و امکاناتی دیجیتال به تحریریه افزوده شود، آقای مدیر همین را می‌گفت: «دیجیتالم کجا بود؟» این تکیه‌کلام، حالا یکی از هویت‌نما‌های دهه ۸۰ شمسی است؛ دهه‌ای که دیجیتالیسم در آن بیش از پیش پا گرفت، اما امروز با گذشت دو دهه، وضع بازار نشر کتاب‌های دیجیتال می‌تواند یکی از سرنوشت‌نما‌های این نهضت در ایران باشد.
چند عدد و رقم
در سال ۱۳۹۷ بازار کتاب چاپی در ایران ۲۶۰۰ میلیارد تومان بوده و این رقم با رشد بسیار کم تا پایان فروردین ماه ۱۳۹۹ حدود ۳۰۰۰ میلیارد تومان بوده است.
تعداد کتاب‌های دیجیتال منتشر شده تا سال ۱۳۹۷ در ایران ۹۰ هزار عنوان برآورد شده است؛ بنابراین نسبت کتاب کاغذی به کتاب دیجیتال در ایران حدود ۹۴ درصد است.
سال ۱۳۹۷ در کشور حدود ۹۰ هزار کتاب دیجیتال در بخش خصوصی و دولتی منتشر شده بود که طبق برآورد‌های انجام شده، ۳۳ هزار عنوان کتاب دیجیتال منتشر شده در بخش خصوصی در سال ۱۳۹۷ حدود ۲ برابر شده است.
حجم بازار کتاب دیجیتال با رشد حدود ۳برابری از حدود رقم ۲۰ میلیارد تومان در سال ۹۷ به حدود ۶۰ میلیارد تومان رسیده است.
در سال ۲۰۱۹ بازار جهانی کتاب، رقم ۱۸.۳ میلیارد دلار فروش کتاب دیجیتال را ثبت کرد و نسبت به سال گذشته که این رقم حدود ۱۳ میلیارد بوده، رشد حدود ۴۰درصدی داشته است.
طبق آمار‌هایی که سال ۲۰۱۹ منتشر شده ۹درصد از بازار کتاب جهان به کتاب دیجیتال اختصاص داشته است. این رقم در مورد ایران در سال ۱۳۹۶ حدود ۰.۵ درصد و سال ۱۳۹۷ طبق پیش‌بینی صورت گرفته حدود یک‌درصد و تا پایان فروردین ماه سال جاری حدود ۲درصد بوده است.
ضریب نفوذ کتاب دیجیتال در جهان به طور میانگین ۱۳درصد است و در ایران در پایان فروردین ماه ۱۳۹۹ به حدود ۱.۴ درصد رسیده است.
نسبت تولید کتاب کاغذی به کتاب دیجیتال در ایران حدود ۹۴ درصد است.
انتهای پیام/
منبع: جام جم
ارسال نظر
