به گزارش«سدید»؛ با نگاهی بر آثار تولید شده با محوریت مکتب عاشورایی درمی‌یابیم که بسیاری از سازندگان این آثار تلاش کرده‌اند با نگاهی متفاوت و از زوایای مختلف تاریخی و روایی به این موضوع بپردازند که منجر به تولید آثار ماندگاری همچون «معصومیت از دست رفته»، «روز رستاخیز»، «مختارنامه» و بسیاری دیگر شده است. این مهم بر هیچ‌کس پوشیده نیست که سریال‌های تاریخی در بحث تولید، مخاطرات بسیاری دارد و معمولا فیلم‌سازان برای ساخت این دست آثار مشکلات زیادی دارند؛ اما با این وجود می‌توان گفت یکی از ژانر‌های پرطرفدار در آثار نمایشی، ساخت سریال‌ها و فیلم‌های تاریخی است که در کشور ما به غیر از آثار کلاسیک، تاریخ اسلام و تاریخ معاصر نیز مورد نظر است. کارنامه سینما و تلویزیون ما مملو از آثاری است که اصولا تعدادی کارگردان محدود در آن فعال هستند و به جرأت می‌توان گفت کشور ما در این ژانر موفق بوده است و حرفی برای گفتن دارد. در این گزارش تلاش شده با نگاهی بر آثار تولید شده در سال‌های گذشته و همچنین بررسی سریال «عشق کوفی» که مقارن با محرم سال جاری در حال پخش است، ساخت سریال‌های تاریخی و دینی را مورد ارزیابی قرار دهیم.
روایت دقیق از سرگذشت یک شخصیت مهم
در سریالی همچون «معصومیت از دست رفته» می‌بینیم داستان حول محور شخصیتی به نام شوذب می‌گردد که در ابتدا از معتمدین و عاشقان امیرالمؤمنین (ع) بود به‌طوری که حضرت، خزانه‌داری کوفه را به وی سپرد. این سریال که به کارگردانی داود میرباقری ساخته شده است، از منظری دورتر سعی در به تصویر کشاندن روایت معاصر با واقعه عاشورا دارد؛ اما از نمایش خود واقعه پرهیز کرده است تا به این ترتیب در قالب یک قصه سه‌ضلعی (شوذب، ماریا، حمیرا)، دامنه انتخاب بین حق و باطل را نه فقط در عرصه کربلا، بلکه در همه ادوار زمانی و مکانی گسترش دهد. چنانکه در انتهای قصه، شخصیت اصلی خزانه‌داری تأمین تجهیزات سپاه عمر سعد در مقابل امام حسین (ع) را برعهده داشت و سازندگان در درامی تلاش کردند تقابل حق و باطل را برای مخاطب جلوه کنند.
میرباقری سکان‌دار ساخت سریال‌های تاریخی- مذهبی
مختارنامه اثر فاخر دیگری است که با هدایت داود میرباقری به روی آنتن رسانه ملی رفته و سالیان مدیدی انحصار پخش سریال مناسبتی را از آن خود کرده بود. شاید بتوان میرباقری را سکان‌دار ساخت سریال‌های تاریخی- مذهبی دانست به‌نحوی که واقعه عاشورا، چون نخ تسبیحی در اکثر روایت‌های داستانی او وجود دارد و تمام وقایع را به هم وصل می‌کند و هر طور که شده به آن اشاراتی خواهد داشت. این روز‌ها نیز او در حال ساخت سریال تاریخی «سلمان فارسی» است.
میرباقری در این‌باره گفته است: «اگر به تاریخ بنگریم و به زندگی بزرگان، انبیاء، اولیا، برگزیدگان و صاحبان اندیشه‌های نو نگاه کنیم، می‌بینیم که همه این بزرگواران برای رهایی آدمیان از جهل، ضلالت و گمراهی، مرارت‌های بسیار کشیده‌اند و خداوند همواره بهترین بندگانش را قربانی هدایت مخلوقاتش کرده و حضرت سیدالشهدا، حسین بن علی (ع)، نورچشمی پیامبر ختمی مرتبت، بلاشک عزیزترین و مقرب‌ترین بندگان خداست و باری در مناسبتی در نمایش واره‌ای درباره عظمت حسین بن علی (ع) ابیاتی بر قلمم جاری شد بدین مضمون که: «در کفه‌های ترازو رنج‌های همه انبیاء در یک‌سو و رنج‌های حسین (ع) را در سوی دیگر دیدم که کفه رنج‌های حسین، سنگین‌تر است و به نظر حقیر اگر سیدالشهدا و قیام عاشورایش نبود، تکامل تاریخ بشریت ناقص بود. حسین (ع)، هدایتگر همه عصر‌ها ونسل‌هاست.»
در کفه‌های ترازو رنج‌های همه انبیاء در یک‌سو و رنج‌های حسین (ع) را در سوی دیگر دیدم که کفه رنج‌های حسین، سنگین‌تر است و به نظر حقیر اگر سیدالشهدا و قیام عاشورایش نبود، تکامل تاریخ بشریت ناقص بود. حسین (ع)، هدایتگر همه عصر‌ها و نسل‌هاست
تأثیرگذاری بر مخاطب با تلفیق تاریخ و تخیل
در ساخت آثار نمایشی نیز گاهی به توصیف، تشریح روایت‌های تاریخ دین پرداخته شده است که همین موجب شده روایتی داستان‌پردازانه و خیال‌آمیز از رخداد‌ها و شخصیت‌های تاریخی دین در میان عامه رواج پیدا کند.
آنچه در این‌گونه روایت‌ها و مضامین مهم جلوه می‌کند، درآمیختن روایت تاریخی با تخیل نویسنده برای رسیدن به تأثیری خاص بر مخاطب است. اکنون درام‌نویسان بسیاری این شیوه را برای نمایشی کردن متون تاریخی دین اسلام به‌نحوی متفاوت به کار گرفته‌اند. سریال «عشق کوفی» که به همت سازمان هنری رسانه‌ای اوج ساخته شده است، یکی از آخرین تلاش‌ها برای استفاده از تخیل در روایت متن تاریخی است و نحوه به‌کارگیری تخیل برای پرداخت روایت ادبی و نمایشی از متن تاریخی را با به تصویر کشیدن درامی عاشقانه، به نمایش گذاشته است، به‌طوری‌که تلاش می‌کند با به‌کارگیری تخیل و تجسمی از جهان آرمانی به تحلیلی سیاسی - تاریخی برسد و نگاهی متفاوت به هستی داشته است.
ساخت سریال‌هایی از منظر دینی و تاریخی از آن جهت که ما در جامعه اسلامی شیعی زندگی می‌کنیم و به‌نوعی معتقد بر گذشته‌ای سرخ از روایت داستان عاشورا و مبتنی بر چشم‌اندازی سبز از فرهنگ مهدوی هستیم، از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ اما آنچه در سال‌های گذشته شاهد ظهور و بروز آن هستیم، فاصله‌گیری محافظه‌کارانه سازندگان و تولیدکنندگان فیلم و سریال است که فاصله معناداری با نیاز جامعه و آگاهی‌بخشی به نسل جوان دارد.
ساخت سریال‌هایی از منظر دینی و تاریخی از آن جهت که ما در جامعه اسلامی شیعی زندگی می‌کنیم و به‌نوعی معتقد بر گذشته‌ای سرخ از روایت داستان عاشورا و مبتنی بر چشم‌اندازی سبز از فرهنگ مهدوی هستیم، از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ اما آنچه در سال‌های گذشته شاهد ظهور و بروز آن هستیم، فاصله‌گیری محافظه‌کارانه سازندگان و تولیدکنندگان فیلم و سریال است که فاصله معناداری با نیاز جامعه و آگاهی‌بخشی به نسل جوان دارد
خلأ آثار نمایشی با قداست دینی و رویکرد هنری در قاب تصویر
در این سال‌ها شاید بتوان ادعا کرد اثر قابل‌دفاعی که با حفظ قداست دینی و رویکردی هنری ساخته شده، کمتر وجود دارد، از‌این‌رو مدیران رسانه با تمرکز بر بازپخش آثار محبوب، سعی در پنهان کردن این خلأ در قاب تصویری سیما داشته‌اند.
با این حال می‌توان امیدوار بود که سازمانی همچون سازمان هنری رسانه‌ای اوج با رویکردی متفاوت و تمرکز بر ساخت آثار دینی و ملی، پا در عرصه‌ای خطیر نهاده است تا با سیاست‌گذاری‌های این مؤسسه، روایت‌های بیشتری از رویداد‌های تاریخی اسلامی، تاریخ ایران یا تاریخ‌های تلفیقی را شاهد باشیم و علم بر زمین افتاده این نوع از برنامه‌سازی دیگر بار برافراشته شود.
/انتهای پیام/
