جامعه شناسی
گفتوگو با سیداحمد حسینی درباره عماد افروغ؛
ایشان عقیده داشتند ناثنویتی میان نظر و عمل وجود دارد، لذا معتقد بودند- و همیشه این جمله را می‌گفتند- نظری که نتواند به عمل ختم شود و معطوف به لوازم و دلالت‌های خودش نباشد، عقیم است و نمی‌تواند دلالت‌های اجتماعی خودش را تأمین کند و به همراه داشته باشد.
کد خبر: ۱۰۵۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۲۶
انقلاب اسلامی، دینداری و آنچه اتفاق افتاد؛
مدل مواجهه شاه با مراجع دینداری در جامعه ایرانی این پیام را به همه منتقل کرد که پس از آیت‌الله بروجردی، مسئله تعامل از اساس منتفی است. از طرف دیگر حضور استعمار خارجی در این برهه پررنگ‌تر از قبل مطرح می‌شود. بر خلاف دیگر روحانیون که کانون مواجهه خود با دربار را در قانون اصلاحات ارضی تعریف کرده بودند، در این بین امام خمینی (ره) با سنخ حساسیتی متفاوت، کانون اصلی درگیری را در کاپیتولاسیون تعریف کردند.
کد خبر: ۱۰۳۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۱/۲۲
نقد و بررسی روان‌شناسی عامه‌پسند در گفتوگو با سیدجواد میری/ بخش اول؛
ساده‌سازی و ندیدن ریشه‌ها، علل و عوامل تاریخی و اجتماعی، نپرداختن به پیچیدگی‌های سازه «Structure» باعث می‌شود راه‌حل‌هایی که روان‌شناسی ساده‌سازی شده و روان‌شناسی زرد ارائه می‌دهند، بیش از آنکه ما را به فهم پیچیدگی پدیدار‌ها کمک کند، از ما به نوعی آگاهی زدایی می‌کند.
کد خبر: ۱۰۱۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۱۷
استیون ترنر از کتاب تازه ترجمه شده‌اش در ایران می‌گوید؛
جامعه‌شناسی به‌عنوان دانشی که به مطالعه ساختار‌ها و روابط اجتماعی می‌پردازد، در عین کاربرد‌های فراوان، همواره با پرسش‌ها و انتقاد‌های بنیادین روبه‌رو بوده است. کتاب «علم ناممکن» نوشته استیون پی. ترنر و جاناتان ایچ. ترنر، به بررسی چالش‌های جامعه‌شناسی آمریکایی پرداخته و با نگاهی تاریخی توضیح می‌دهد که چگونه ساختار‌های نهادی مانع تبدیل این رشته به یک علم قابل‌اتکا شده‌اند.
کد خبر: ۱۰۰۱۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۰۱
دین چگونه می‌تواند در فرایند انسجام یابی ایران معاصر نقش ایفا کند؟
آنچه که جامعه‌شناسی مرسوم به ما گوشزد می‌کند، آن است که ایران در وضعیت جامعه بودگی قرار دارد. در وضعیت جامعه بودگی، دیگر نمی‌توان باورهای یک دین یا احکام فقهی را ملاک انسجام و وحدت جامعه تلقی کرد؛ بلکه باید به مفاهیم کلان‌تری همانند مفهوم ایران که هر کس در این خاک و بوم زندگی می‌کند باید نسبت به آن حساس باشد، تکیه کرد
کد خبر: ۹۹۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۲/۰۳
نهاد دین و اخلاق در نسبت با الگوی زیست جنسی ایرانیان کجا ایستاده‌اند؟ پاسخ، در گفتگو با سیدمحمود نجاتی حسینی و مهراب صادق‌نیا؛
فقه، دست‌کم در بُعد احکام، آنچه که برایش اهمیت دارد، سوژگی یا «جندر» است. یعنی اگر تمام احکام را دربیاورید، می‌بینید که دال مرکزی احکام برای زنان، «جنسیت» شان است؛ جنسیتی که از یک‌سو زن را رهزن، گمراه‌کننده و اغواگر می‌داند و از سوی دیگر و در دیدگاه نمایندگانی دیگر، زن را به‌عنوان یک انسان می‌بیند.
کد خبر: ۹۷۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۲۳
در گفتگو با استاد جامعه‌شناسی مطرح شد؛
اگر ما نمی‌توانیم و واقعاً رسیده‌ایم به اینکه توانایی نداریم و نمی‌شود کاری کرد، چرا برای چیزی که نمی‌شود برای آن کاری کرد، پول خرج می‌کنیم. اصلاً هدف از این سازمان‌ها که ما بودجه برای آنها خرج می‌کنیم چیست، بالاخره توجیه می‌کنید که من می‌خواهم این کار را انجام دهم و می‌توانم هم انجام دهم، اگر می‌توانید که سازمان تشکیل می‌شود.، نیرو استخدام می‌شود، بودجه می‌آید و رئیس و مرئوس تعیین می‌شود و اصلاً فلسفه وجودی سازمان این است که ما می‌توانیم
کد خبر: ۹۴۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۸
بررسی تجربه جامعه‌سازی دینی در ایران در گفتگو با کمیل قیدرلو؛
اینکه در غرب به مؤلفه جغرافیا تمسک کرده‌اند، دلیل نمی‌شود که در دیگر نقاط هم معیار مشترک همان معیار غرب باشد. شاید این معیار در ایران اتفاقاً غلط باشد؛ لذا خود ملیت ابتدای نزاع و دعواست. یعنی شما می‌خواهید با ملیت، نزاع‌های هویتی را حل کنید اما معیاری را طرح می‌کنید که اتفاقاً آغاز دعواست و مرزهای خونین هویتی دیگری را شکل می‌دهد.
کد خبر: ۹۲۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۳
بررسی تطورات دینداری در ایران در گفتگو با فرهاد بیانی/ بخش اول؛
دین تمام حوزه‌ها را غیر از حوزه اخلاق پوشش می‌دهد؛ چرا که حوزه مدرنیته، اصلاً حوزه اخلاق نبوده است. هیچ‌کدام از علوم‌انسانی مدرن و علوم طبیعی مدرن نسبتی با اخلاق ندارند و این دین است که کارکرد بسیار مهم آن، پرداختن به مسائل اخلاقی است. آقای «پیتر برگر» در «سایه‌بان مقدس» می‌گوید؛ جامعه مسیحی بعد از سکولاریسم که مسیحیت را کنار گذاشت، هیچ جایگزینی برای آن نداشت. یعنی سکولاریسم برای اخلاق، جایگزین و بدلی نداشت.
کد خبر: ۹۲۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۰۳
بررسی نسبت دین و مسئله انسجام اجتماعی؛
دولت می‌تواند از طریق نهادهای گزینشی، اشخاصی را که حامل ایده‌های او باشند بر مصادر فرهنگی و اجتماعی منصوب کند. دولت می‌تواند با بزرگ و کوچک‌کردن بودجه بخش‌ها، آنها را دچار انقباض و انبساط کرده و این‌گونه نوعی از مهندسی اجتماع را رقم بزند.
کد خبر: ۹۲۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۲/۱۹
گفتگو با محمدرضا قائمی نیک پیرامون نسبت دین و انسجام اجتماعی در ایران/ بخش اول؛
این قدرت است که تعیین می‌کند کدام نیروی اجتماعی، وحدت‌بخش نیروهای دیگر باشد و در واقع آن نیرویی که بتواند قدرت خود را بر نیروهای دیگر منتشر کند، یا به تعبیر دیگر میدان بازی را تعریف کند، عامل وحدت‌بخش نیروهای دیگر خواهد بود.
کد خبر: ۹۲۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۲۷
نقش قدرت در ایجاد نابرابری اقتصادی به قلم الساندرو رونکاگلیا؛
نئولیبرالیسم می‌گوید رقابت، راهی برای حل اختلافات قدرت است که به دلیل تفاوت در توانایی‌ها و سخت‌کوشی فردی یا شانس، توزیع آن به‌صورت برابر تضمین نمی‌شود. ما به یک سیاست فعال در مورد توزیع قدرت در جامعه نیاز نداریم.
کد خبر: ۹۲۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۲۴
نسبت دین و انسجام اجتماعی در گفتگو با سیدحسین شرف‌الدین/ بخش دوم؛
اگر مراد از دین، فرهنگ دینی انعکاس یافته در زندگی روزمره، سبک‌های زندگی، فرایندهای جاری حیات اجتماعی، خلق‌وخوها، عادت‌واره‌ها، روابط و مناسبات جاری و تعاملات میان مؤمنان باشد، قطعاً به اقتضای تغییرات زمانه، ظهور نیازها و انتظارات جدید، طرح ضرورت‌های ساختی - کارکردی جدید، ورود موج‌های فرهنگی از جهان بیرون، بروز تغییر در وضعیت‌ها و موقعیت‌های موجود، دستیابی جامعه به امکانات و فرصت‌های جدید و... تغییراتی را تجربه خواهد کرد.
کد خبر: ۹۱۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۶
نسبت دین و انسجام اجتماعی در گفتگو با سید حسین شرف‌الدین/ بخش اول؛
گاهی تضاد میان دو جامعه با ادبیات امت یا ملت توضیح داده می‌شود. تقابل میان ایده امامت - امت با ایده دولت - ملت در دوره‌ای مطرح شد که ملیت و ناسیونالیسم یعنی پیوند مبتنی بر خاک و خون، محور و کانون وحدت جامعه در فراسوی تمایزات قرار گرفت. اما وجود اشتراکات اعتقادی میان جوامع اسلامی با محوریت و مرجعیت اسلام، منافاتی با اختصاصات ملی و سرزمینی و تمایزات قومی، زبانی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، تاریخی و جغرافیایی آنها ندارد.
کد خبر: ۹۱۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۰۷
انقلاب ایران در امتداد خودآگاهی تاریخی انسان در گفتگو با سیدجواد میری؛
فلسفه تاریخ بشری را وقتی نگاه می‌کنیم، آن را ذیل ناسیونالیسم نباید تعریف کرد، گویی که عالم بشری در ذات خود به انسان روسی، فرانسوی، ایرانی و... تقسیم می‌شده است. نه ما یک عالم داریم به نام عالم بشری، وقتی ابزار مفهومی فلسفه تاریخ داشته باشیم، بشریت را در وحدت آن ابتدا تعریف می‌کنیم. می‌گوییم ساحتی داریم به نام ساحت بشری که دارای الزاماتی است. اینجا باید مفاهیمی را پرورش دهیم. یکی مفهوم هبوط است، دیگری مفهوم فطرت است، این مفاهیم را اگر در سطح بشری تحلیل کنیم، دیگر انقلاب فرانسه و یا انقلاب ۱۳۵۷ را تفسیر محدود به یک کشور یا یک مذهب نمی‌کنیم. انقلاب به‌مثابه خروج انسان از رعیت‌وارگی و ورود به یک مرحله جدید، خودآگاهی انسانی است نه فرانسوی و یا اسلامی.
کد خبر: ۹۱۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۱/۱۸
در نشست گفتگو‌های انتقادی پژوهشگاه علوم انسانی مطرح شد؛
امروزه هم جامعه‌شناسی جوامع شرقی را موضوع خود می‌داند و هم مردم‌شناسی به مطالعه جوامع غربی می‌پردازد. همچنین رشته‌های معرفتی جدیدی نیز همچون مطالعات فرهنگی و انسان‌شناسی پا به عرصه ظهور گذاشته‌اند. از طرف دیگر جوامع شرقی نیز در تلاش برای توضیح خود اقدام به خلق رشته‌های جدیدی با عناوینی چون مطالعات اجتماعی، دانش اجتماعی و... زده‌اند تا بنابر مدعیات خود، فهمی بومی و نه غربی از خویش ارائه دهند. با این مقدمه پرسش نخست را می‌توان این‌گونه بازتولید نمود که چه رشته‌ای توانایی بیشتری در توضیح جامعه ایرانی دارد؟
کد خبر: ۸۸۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۱۷
نشست گفت‌وگوی انتقادی؛
دهمین نشست از سلسله نشست‌های گفت‌وگوی انتقادی با محوریت «پژوهشکده مطالعات اجتماعی یا جامعه‌شناسی؟» با شرح پرسشی در باب نسبت آن با پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می‌شود.
کد خبر: ۸۷۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۳۰
بررسی ابعاد جامعه شناختی عهدنامه حضرت امیر(ع) خطاب به مالک اشتر در گفتگو با سعید وصالی؛
نکته مهمی که در اینجا مایلم به آن اشاره کنم، موضوع حق در نهج البلاغه است. غربی ها براین باور بودند که منافع و امکانات در جوامع پراکنده هستند و هر فردی می توان به اختیار خود از این مواهب برخوردار شود. در اینجا دخالتی از سوی دولت الزامی شناخته نمی شود، اما در سالیان اخیر و پس از ظهور جان رالز این نظریات دگرگون شد. رالز معتقد بود که نمی توان کیک نفع شخصی را رها کرد و اینطور گفت که هرکس به میزان نیازش از آن بهره برداری کند! چون افرادی در جامعه وجود دارند که نمی توانند سهم خود را از این کیک بردارند. افرادی مثل بیماران، افراد آموزش ندیده، افراد ناتوان، افراد بیسواد و بیکار و...
کد خبر: ۸۶۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۲۸
درباره «تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام»، نگاهی از منظر «تاریخ اندیشه» و «فلسفه علوم اجتماعی»/ بخش سوم؛
در جهان اسلام نه تجربه صنعتی شدن را داشتیم و نه شهرنشینی و نه سرمایه‌داری. انقلاب‌های سیاسی، شورش‌های اجتماعی، اصلاحات دینی و نه رشد علم مدرن در جوامع اسلامی تجربه نشده است. اجتماع زیستی جهان اسلام، همچون روستایی عشایری بود که فرهنگشان شفاهی است. در این جامعه، غلبه با فهم متعارف و عقل سلیم بود تا ذهنیت علمی و عقل‌گرای انتقادی در این جوامع غلبه داشته باشد.
کد خبر: ۸۵۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۷
درباره «تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام»، نگاهی از منظر «تاریخ اندیشه» و «فلسفه علوم اجتماعی»/ بخش دوم؛
بخش از اندیشه اجتماعی که بسیار فلسفی است و با آراء فلسفی سروکار دارد و تحلیل فلسفی می‌کند یا بخشی از اندیشه اجتماعی که ماهیت فلسفی به خودش می‌گیرد و با رأی فلسفی بیان می‌شود، فلسفه اجتماعی نام دارد و به کسی که فلسفه اجتماعی را اندیشیده و پیرامون آن صحبت می‌کند، فیلسوف اجتماعی می‌گوییم. ابن خلدون یک فیلسوف اجتماعی بود. فارابی کسی است که به مرزهای فلسفه اجتماعی نزدیک شده است.
کد خبر: ۸۵۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۶/۰۷