پازل «همسریابی»؛ از سایت تا اپلیکیشن

در سال‌های اخیر شاهد پیداش و فعالیت سایت‌های همسریابی و موسسات رسمی و غیررسمی با عناوین مشابه بودیم که برای کمک به جوانان جهت شناخت دقیق و انتخاب درست همسر فعالیت می‌کنند. این سایت و موسسات مدعی هستند که با ثبت‌نام افراد متقاضی ازدواج و فهرست کردن ملاک و معیار‌های آن‌ها و با بهره‌گیری از نظرات مشاوران متخصص، جوانان متناسب را برای آشنایی و تشکیل خانواده به همدیگر معرفی می‌کنند.

گروه جامعه و اقتصاد «سدید»؛ نسیم اسدپور: مسئله شناخت و انتخاب همسر هم‌کفو و در نهایت ازدواج و تشکیل خانواده، از آن دست مسائل فرهنگی در جامعه ماست که هیچوقت صحبت کردن و پرداختن به الزامات آن، تکراری و غیرضروری نمی‌شود و اتفاقا همیشه چالش‌ها و فرصت‌های این مسئله در جامعه ما به عنوان یک جامعه دینی زنده است.

ازدواج، بنا به روایات معصومین (ع) عامل حفظ نیمی از ایمان فرد و باعث تکامل شخصیتی اوست، اما همین امر مقدس و سازنده در صورت بی‌دقتی در انتخاب و سهل‌انگاری در خصوص تناسب‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، می‌تواند به ضد خودش تبدیل شود.

البته فعالیت همین سایت‌ها و موسسات هم دائما با إن‌قلت و اما و اگر‌هایی همراه بوده و سازوکار فرهنگی و مدیریتی مشخصی برای نظارت بر آن‌ها تعریف نشده است؛ از جمله اینکه چندی قبل معاون دفتر توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش و جوانان به صراحت اعلام کرد: «هیچ کدام از این سایت‌های همسریابی فعالیت قانونی ندارند و ما هم فعالیت آن‌ها را تایید نمی‌کنیم»!

به طور کلی باید در نظر گرفت که از یک سو مسئله واسطه‌گری در امر مقدس ازدواج که اتفاقا مورد تاکید دین مبین اسلام هم هست، نباید دستخوش فراموشی و بی‌تفاوتی شود و از طرفی نمی‌توان در حاکمیت دینی، نسبت به فعالیت این قیل سایت‌ها، جزیره‌ای عمل کرد و جامعه را دچار سردرگمی کنیم.

اپلیکیشن همسریابی؛ حلاّل مشکلات یا تجربه تکراری؟

حدود دو هفته از رونمایی پلتفرم «همدم» در سازمان تبلیغات اسلامی و با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی به بهانه‌ بهره‌گیری از فناوری روز و اپلیکشین‌های ارتباطی برای همسرگزینی مناسب جوانان، می‌گذرد و براساس آمار برنامه بازار بیش از 50هزار نصب فعال دارد.
این اقدام، شروعی قابل توجه و قابل تحسین برای تسهیل‌گری سازمان یافته در امر ازدواج است، اما مانند هر طرح و برنامه دیگری لازم است با نظارت دقیق، هم فرصت سوء استفاده از این روش سلب شود و هم با هدایت درست مسیر همسرگزینی جوانان، زمینه‌های استحکام بنیان خانواده و در نهایت، توسعه و استحکام فرهنگی جامعه بیشتر فراهم از قبل شود.

اما اپلیکیشن «همدم» چیست و دنبال چه هدفی می‌گردد؟ آیا قرار است مشابه سایت‌های همسریابی تجربه شده عمل کند یا اینکه طرحی نو در می‌اندازد و به الگویی موفق تبدیل می‌شود؟ کمیل خجسته مدیرعامل موسسه رسانه‌ای تبیان که موسسه تحت مدیریتش، اپلیکیشن «همدم» را طراحی کرده، در این باره به سابقه فعالیت گروه ابداع‌کننده این پیام‌رسان می‌پردازد و با یادآوری فعالیت سایت همسان‌گزینی تحت مدیریت این مجموعه می‌گوید: «سایت همسان‌گزینی ۳۷۰۰ ازدواج بدون طلاق را در کارنامه خود ثبت کرد، اما به دلیل محدودیت توان توسعه خودش را نداشت و برای ۱۳ میلیون مجرد در سن ازدواج، رشد زیاد طلاق و کاهش ازدواج و افزایش تجرد قطعی که از جمله مشکلات کشور است سایت همسان‌گزینی راضی کننده نبود؛ لذا با کمک ابزار‌های نوین و فناوری‌های جدید و علم روز روانشناسی، تصمیم گرفتیم همدم را به عنوان سکوی تسهیل‌گری ازدواج راه‌اندازی کنیم».

البته باید تاکید کرد که برای پاسخ کارشناسی به این سوال‌ها و نتیجه گیری از میران موفقیت برنامه همسریابی همدم، باید کمی زمان بگذرد اما پرواضح است که اگر این برنامه نتواند روایت درستی از مسئله ازدواج و چگونگی انتخاب زوج ارائه دهد بدون شک که خود عاملی مضاف بر سلسه موانع ازدواج؛ ضمن اینکه می‌تواند روایت‌های بعدی ازدواج از طریق موارد مشابه را نیز خدشه دار کند.

خطر ۷۰۰ سایت غیرقانونی همسریابی

در میان طراحان این پروژه، نام یک چهره آشنا در حوزه مشاوره ازدواج و خانواده هم به چشم می‌خورد؛ دکتر محمود گلزاری روانشناس و استاد دانشگاه به عنوان مشاور پروژه اپلیکیشن «همدم»، به برخی آمار‌ها در خصوص جوانان در سن ازدواج اشاره کرده و گفته است: «در ۲۰ سال اخیر، بالارفتن تعداد مجرد‌ها بسیار زیاد بوده‌است. ما در حال حاضر ۱۳ میلیون مجرد زیر ۳۵ سال داریم که ۵ میلیون آقا و ۸ میلیون خانم هستند. ۳۰ درصد خانم‌های زیر ۳۰ سال ما مجرد هستند و آمار تجرد قطعی در خانم‌های ما بسیار بالا رفته‌است. چرا ازدواج رخ نمی‌دهد؟ یکی از علل عدم ازدواج، این است که شیوه‌های سنتی همسریابی دیگر جواب نمی‌دهد».

وی در خصوص سایت‌های همسریابی رایج در جامعه به آماری تکان‌دهنده اشاره کرده و می‌گوید: «۷۰۰ سایت همسریابی غیرقانونی وجود دارد که نامتناسب با فرهنگ جامعه گسترش پیدا کرده است؛ چون تقاضا زیاد است. پس حتما باید جایی باشد که هم رضایت خانواده و هم کنشگری آن‌ها و جوانان همزمان وجود داشته باشد. در سایت "همدم" غربالگری با آزمون‌های تخصصی رخ می‌دهد که در هیچ موسسه دیگری وجود ندارد، تا اختلالات شخصیتی توسط مشاوران مشخص شود. همچنین در همدم خود فرد انتخاب‌های متعددی می‌تواند انجام دهد. اما برخلاف باقی سایت‌ها که شبیه بازار عمل می‌کنند. انتخاب‌ها نباید همزمان باشد. ما بهترین انتخاب از نظر خودمان را به او پیشنهاد می‌دهیم و او اگر نپسندید، ضمن تایید اینکه پیشنهاد اول نزدیک پیشنهاد ماست، مورد بعد را معرفی می‌کنیم».

هماهنگ باشیم و جزیره‌ای عمل نکنیم

مهرماه سال گذشته بود که محمدمهدی تندگویان معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان از ارسال نامه به دادستان کل کشور و پلیس فتا برای مسدود کردن تمامی سایت‌های همسریابی خبر داد و گفت: «این سایت‌ها به بازار مکاره‌ای برای سودجویی و ترویج روابط خارج از شرع تبدیل شده‌اند». حالا هم سازمان تبلیغات اسلامی و موسسه تبیان، اپلیکیشن «همدم» را پیش روی جوانان قرار داده‌اند که هرچند –با توجه به توضیحات مشاور پروژه– دورنمایی علمی و امیدوارکننده برای تسهیل‌گری ازدواج جوانان ترسیم کرده، اما باز هم یادآوری این نکته لازم است که باید به صورت یکپارچه، هماهنگ و شفاف تکلیف جامعه را در قبال سایت‌ها و اپلیکیشن‌های همسریابی مشخص کرد تا فرصت سوءاستفاده عده‌ای و سردرگمی جامعه فراهم نشود.

جامعه را قانع کنیم

اما نکته‌ای که قبل از ساماندهی این سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها و هماهنگی مدیریتی در خصوص آن‌ها مهم و قابل توجه است، فرهنگ‌سازی و اقناع درست جامعه در خصوص درست بودن یا نبودن این ساز و کار همسرگزینی است. واقعیت موجود در جامعه ما این است که هنوز بسیاری از خانواده‌ها این روش همسرگزینی برای فرزندانشان را برنمی‌تابند و آن را قبول ندارند؛ دلیل این مسئله هم، بافت نسبتا سنتی بخش‌هایی از جامعه و باور صرف به روش‌های سنتی و نیمه‌سنتی شناخت و انتخاب همسر است که در میان مردم ما رواج دارد.

به بیان ساده‌تر، اگر مثلا از برخی خانواده‌ها سوال شود که «اگر در خیابان، فرد غریبه‌ای یکباره جلوی شما ظاهر شود و از دخترتان خاستگاری کند، آیا این اقدام او را می‌پسندید یا خیر»، شاید عده‌ای پاسخ منفی بدهند و عده‌ای هم تحت شریطی این اقدام را نفی نکنند، اما اگر به همین خانواده‌ها گفته شود که یک موسسه اقدام به راه‌اندازی فلان سایت قانونی کرده و با حفظ همه ضوابط شرعی و عرفی، برای پسر یا دختر دم بختتان گزینه مناسب و متناسب معرفی می‌کند، چه بسا بطور کامل این روش را نامناسب و غیرقابل اعتماد بدانند.

در چنین شرایطی، طبیعی است که کمترین وظیفه نهاد‌های مسئول، تبیین دقیق و درست مسئله در فضای عمومی جامعه و اقناع اصولی مردم درباره قابل اعتماد بودن این روش – به موازات نظارت دقیق بر این سایت‌ها و یکصدایی و هماهنگی برای نظارت بر آن‌ها – خواهد بود؛ در غیراینصورت، همین بی‌اعتمادی پدران و مادران و عدم باور آن‌ها هم، باعث گسست فرهنگی و رفتاری بیشتر میان آن‌ها و فرزندانشان در موضوع «همسرگزینی» می‌شود.

رشد و توسعه فرهنگی جامعه، درگروی عوامل مختلف و گسترده‌ای است که ازدواج آگاهانه و به هنگام، قطعا یکی از این عوامل است. لذا، هر اقدام علمی، سامان‌یافته و هوشمندانه‌ای که برای کمک به این امر آسمانی انجام شود، مستقیم یا غیرمستقیم به حاکمیت آرامش فکری در بین جوانان و فراهم شدن بیشتر زمینه‌های رشد فضائل اخلاقی و فرهنگی در جامعه کمک می‌کند.

/انتهای پیام/