به گزارش «سدید»؛ زمانی که پیرامون کارکرد هنر در موضوعات استراتژیک بحث می‌شود اکثر توجهات به سینما و تلویزیون معطوف می‌شود درصورتی‌که دیگر اشکال هنر به ویژه تئاتر هم قادرند در این زمینه نقش چشمگیری از خود ارائه کنند. در همین رابطه هم‌زمان با هفته وحدت، با داوود فتحعلی‌بیگی کارگردان و نویسنده تئاتر گفت‌و‌گویی انجام داده ایم که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
فتحعلی‌بیگی از جمله فعالان عرصه هنرهای نمایشی است و تاکنون در بیش از ۳۰ نمایش به عنوان بازیگر، نویسنده و کارگردان حضور داشته و در سال ١٣٨٠ موفق به دریافت مدرک درجه یک هنری (معادل دکتری) از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است.
تئاتر را هنری عمیق و متفکر می‌دانند که از غنای مفهومی خوبی بهره برده است. از این هنر چگونه می‌توان به عنوان ابزاری در جهت اشاعه مفاهیمی چون وحدت و همبستگی در جامعه بهره برد؟
تئاتر شاید گستردگی سینما را نداشته باشد اما تاثیراتی که به لحاظ فکری روی تفکر مخاطب دارد، عمیق‌تر است حتی تاثیرگذاری این هنر جدا از مخاطب روی عواملش هم وجود دارد. برای نمونه وقتی در نمایشنامه‌ای روی تاثیرات مخرب تفرقه و نفاق حرف زده می‌شود، گروه که نمایش را اجرا می‌کنند طی تمرین‌های متعددی که قبل اجرا دارند دلبسته موضوع شده و آن را باور می‌کنند. همین موضوع سبب می‌شود شکل ارائه کار بهتر شده و پیام نمایش را بهتر به مخاطب منتقل کند.
تاثیرگیری از تئاتر تنها به سالن نمایش خلاصه نمی‌شود. مخاطبی که نمایشی پیرامون موضوع وحدت با کیفیت بالا را تماشا می‌کند با بیرون آمدن از سالن اثر را فراموش نکرده و مضمون نمایش را در خانه با خانواده به بحث می‌گذارد. این خود روشی برای اشاعه پیام است. این اتفاق می‌تواند نتیجه معکوس هم داشته باشد. پس ضروری است با دقت و اندیشه پیرامون مضامینی چون وحدت کار هنری تولید کرد.
شما تئاترهای آیینی بسیاری را روی صحنه برده‌اید کارهایی که یا به مناسک دینی توجه دارند یا در آن به فرهنگ بومی توجه شده است. آیا چنین نمایش‌هایی، ظرفیت بیشتری برای پرداختن به مضامینی چون وحدت را ندارند؟
وحدت را هم می‌توان تعریف سیاسی کرد هم تعریف اجتماعی. از نگاه اجتماعی وحدت در هنرهای آیینی به ویژه در تعزیه به شکل زیبایی مورد توجه است. در این هنر، اقشار مختلف با فرهنگ‌های متفاوت دور صحنه تعزیه می‌نشیند بدون اینکه تفاوتی میان آنها وجود داشته باشد. این رویکرد خود قدمی در جهت ترویج وحدت در جامعه است. نکته بعد در تعزیه، موضوع و محور قیام عاشوراست. این رویداد خود مهمترین وسیله برای ترویج وحدت در مردم است. پس در جواب باید گفت هنر آیینی قدمی مناسب برای پرداختن به آموزه‌های اخلاقی و دینی است. این امر نشان می‌دهد هر آنچه در پیرامون تعزیه و دیگر نمایش‌های آئینی رخ می‌دهد بر پایه مساوات شکل گرفته است.
برخی مواقع کارهایی که موضوعات استراتژیک یا دینی را مورد نظر دارند مرتکب خطا یا غرض‌ورزی می‌شوند و به کارهای بی‌خاصیت یا سفارشی تبدیل می‌شوند. پیرامون این موضوع توضیح دهید؟
برخی از آسیب‌ها در کارهایی با موضوعاتی نظیر همبستگی و وحدت وجود دارند چرا که چنین مفاهیمی را نباید مصادره به رای کرد. در کلامی وقتی عده‌ای می‌خواهند به اسم وحدت جمعی کثیری را هم رای خود کنند نتیجه حاصله مطلوب نخواهد بود و حتی گاهی مواقع نتیجه عکس خواهد داشت. با این توضیح، تمامیت‌خواهی بزرگترین سد در مقابل وحدت است که هیچگاه نباید در دام آن گرفتار آمد.
تمامیت‌خواهی دوره و زمان خاصی ندارد بلکه در صدر اسلام هم وجود داشته است. در زمان خلافت امیرالمومنین(ع) ایشان در مقابل زیاده‌خواهی عده‌ای ایستاد و همه مردم را به یک چشم دید. همین عدالت وی باعث شد بدخواهان در مقابل وی دست به شورش زنند. این قبیل مثال‌ها باز هم وجود دارد تنها کافیست تحقیق و پژوهش در هنر جاری شود تا کارهای نمایشی شکلی کارشناسانه‌تر به خود گیرد.
در نمایش‌های دینی باید از چه نکاتی پرهیز کرد تا به وحدت ادیان خللی وارد نشود؟ این نکته وقتی بیشتر نمود پیدا می‌کند که بدانیم در کشورمان ادیان و مذاهب مختلفی وجود دارد.
در تمامی ادیان الهی مشترکاتی وجود دارد که باید روی این مسائل توجه شود. این اتفاق در امت اسلامی بسیار جدی‌تر است زیرا برخی‌ها می‌خواهند با مطرح کردن برخی مسائل بین مسلمانان اختلاف ایجاد کنند. بنابراین اینکه چه کسی قرار است پیرامون موضوعاتی نظیر وحدت کار کنند هم دارای اهمیت است چون تحریف و اشتباه قادر است نتایج مخرب بسیاری به همراه داشته باشد.
نهادها و مراکزی دولتی که وظیفه‌شان حمایت از کارهای فاخر است آنچنان که باید پیرامون موضوعات استراتژیکی نظیر وحدت عملکرد مطلوب ندارند. ارزیابی‌تان از این موضوع چیست؟
طبیعتاً عملکرد مراکز مربوطه در این رابطه مطلوب نبود که امروز بحث چگونگی دستیابی به موضوعاتی نظیر وحدت مطرح است. در حقیقت فقدان موضوعی چون وحدت را در برخی از اتفاقات روز جامعه می‌توان مشاهده کرد. برای همین توصیه می‌کنم کسانی که در حوزه فرهنگ تصمیم‌گیرنده هستند پیرامون سیاست‌های کلی به یک نتیجه مطلوب و واحد روی بیاورند تا بتوان در گذر زمان در این رابطه رفتار مطلوب را تصویر کرد.
/انتهای پیام/
منبع: ایکنا
