جامعه و اقتصاد - گفتمان اجتماعی

آیا ملت‌های توسعه‌یافته دیگر که دموکراسی قوی‌تر و تکنولوژی بهتر و رفاه عالی‌تری نسبت به ما ایرانیان دارند، این خلقیات را ندارند؟ آلمانی‌ها، کره‌ای‌ها، آمریکایی‌ها و مالزیایی‌ها هم مثل ما دروغ می‌گویند؟

عبارت روان‌شناسی عامه‌پسند یا پاپ، مفهومی ناهمگن است که طیف وسیعی از آثار را در بر می‌گیرد و نمی‌توان همه را با یک معیار سنجید. درحالی‌که دسته اول می‌تواند با موازین علمی و آکادمیک همخوانی داشته باشد، دسته‌های دوم و سوم ممکن است محل تأمل باشند.

در گذشته اگر توسعه‌یافتگی برای ما در حکم یک امکان بود، امروزه توسعه‌یافتگی به یک ضرورت ارتقاء یافته است. ضرورتی که به‌نوعی با امنیت ملی ما پیوند خورده و تبدیل به امری ضروری شده است. برای درک بهتر این موضوع، تنها کافی است توجه کنید آنچه امروزه در عرصه منطقه و در نزدیکیِ ما جاری است، نوعی جنگ برای توسعه است.

بخشی از مسئله مد را باید در چرخش از تولید به مصرف و یا حرکت از اقتصاد به فرهنگ دانست. مسئله در اقتصاد کلاسیک، بالابردن تیراژ تولید برای کم‌کردن هزینه تمام شده است. یعنی هر چقدر بیشتر تولید کنی، قیمت پایین‌تر می‌آید؛ ولی در چرخش صورت‌گرفته برای فروش بیشتر، نیاز به تولید بیشتر نیست؛ بلکه باید نیاز بیشتر ایجاد کرد و باتوجه‌به نیاز کاذب ایجاد شده، می‌توان کالای تولید شده را به قیمت بالاتر نیز فروخت.

اگر منظور ما از بلاگر دینی آن باشد که کسی از عالم مجازی در قالب مجری‌گری استفاده می‌کند و از خود چیزی نمی‌گوید، بلکه صرفاً دین را تبلیغ می‌کند، با این تعبیر، به نظر من بلاگر دینی عبارت پارادوکسیکالی نیست. اما اگر شبیه همان سخنی که در رسانه گفته شد، یعنی بگویید بلاگری ذاتیاتی دارد که از جمله آن ذاتیات، خواندن مردم به سمت خود است، در نتیجه ما بلاگر دینی نداریم.

مسئله‌ای مثل مدگرایی را به‌هیچ‌وجه نمی‌توان با تنها وضع قوانین اصلاح کرد. اگر مد را محدود در پوشش نماییم، شاید بتوان صرفاً در اماکن عمومی این محدودیت را اعمال کرد و، اما در فضای حریم خصوصی، چنانچه فرد تنها متعهد به قوانین باشد، احتمالاً قانون را رعایت نمی‌کند یا حتی جایی که بتواند قانون‌گریزی داشته باشد، نیز این امر صادق است. با ورود به ابعاد دیگر مدگرایی مثل دیزاین و حتی سبک زندگی، قوانین هیچ کارکردی نخواهد داشت؛ اما این به معنای انفعال و عدم سیاست‌گذاری نیست.

ما در روان‌شناسی علمی تأکید داریم که تمام درمان، بر مبنای فرد چیده می‌شود. به‌واقع درمان «idiosyncratic» یا فرد ویژه است. یک فردی به ما مراجعه می‌کند. ما بر اساس ویژگی‌های شخصیتی، سرشتی و... مشکل او را بررسی کرده، ویژگی‌های فیزیکی، ویژگی‌های روانی، اجتماعی، محیطی و... را می‌بینیم و در نهایت یک برنامه درمان برای او طراحی می‌کنیم. این برنامه درمان از هر فرد به فرد دیگر متفاوت است. اما روان‌شناسی زرد، یک نسخه را تکثیر کرده و به نحو کلی آن را برای همه صادق می‌داند. این سبک از مواجهه قطعاً غلط است.

اینکه می‌شود مردم را دوباره بسیج کنیم شدنی است. لازمه آن رفع برخی تعارض منافع هاست، لازمه آن رفع تعارض سبک زندگی برخی مسئولان و متنفذان و خانواده‌های آنان با ارزش‌های بسیج و جهاد و انقلاب است. لازمه آن مبارزه با تبعیض، رانت و انحصار، و گسترش عدالت در جامعه است. نمی‌شود فرزند یک مقام مسئول خود را ژن برتر بداند، آن یکی سیسمونی نوه‌اش را از خارج تهیه کند، برخی فرزندان مقیم خارج و دو تابعیتی داشته باشند، از مردم انتظار بسیجی و انقلابی ماندن داشته باشیم.

اسرائیل نه‌تنها حمایت کشورهای جنوب جهانی را که در آن سرمایه‌گذاری‌های زیادی در آفریقا و آمریکای جنوبی کرده بود، از دست داده است، بلکه حمایت یک نسل در غرب را نیز از دست داده است، نسلی که خاطرات و تجربه‌هایشان مانند بایدن آن قدری طولانی نیست که به تاریخ‌های دوری مانند تأسیس اسرائیل یا جنگ‌های گذشته بازگردد.

آرایش، حضور اجتماعی، ورزش بانوان، ذکر درمانی، کسب حاجت از دین، خوش‌یمنی و نحس‌بودن ایام و مسائلی ازاین‌دست که در میان عموم مردم پرسش‌برانگیز است، بخشی جدی از محتواهای این بلاگرها را تشکیل می‌دهد.