به گزارش «سدید»؛ دنیای پیچیده‌ای شده و این پیچیدگی به تربیت و فرزندپروری هم وارد شده‌است. با این حال اما ۱۴۰۰ سال پیش دین مبین اسلام به فکر تربیت فرزندان بوده و به شکل‌های مختلف، مسائل فرزندپروری را به والدین آموزش داده است. درست مانند آنچه پیامبر‌اکرم(ص) انجام دادند یا حضرت فاطمه(س) و امام‌علی(ع) در مواجهه با امامان حسن و حسین (علیهماالسلام) رفتار کردند؛ بنابراین دستورالعمل اسلامی، روشن و واضح است و درباره فرزندپروری نکته‌های مهمی دارد. به همین دلیل است که با فاطمه حیدری، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر خانواده درباره مهارت‌های فرزندپرروی به سبک ایرانی - اسلامی صحبت کردیم. او این مهارت‌ها را در قالب سبک زندگی دینی تشریح‌می‌کند.
روش‌های متنوعی برای تربیت فرزند وجود دارد اما با سبک ایرانی - اسلامی باید چارچوب اصلی را مشخص کرد. به این شکل که باید اهداف، خروجی‌ها و اثربخشی خانواده تعیین شود. اسلام تاکید بر مدل سبک اسلامی مقتدرانه و مهربانانه دارد. به این شکل که مادر نقش مهر و مهربانی را ایفا می‌کند و پدر هم هسته قدرت است. مسلما در خانواده‌ای که نقش‌ها تغییر می‌کند، پدر مهربان می‌شود و مادر هم نقش قدرت را ایفا می‌کند، که شکل تربیتی و بنیان خانواده هم به هم می‌خورد. با قبول نقش مهربانی، در واقع مادران به فرزندان خود آموزش می‌دهند خداوند مهربان است و پدر با قبول نقش قدرت، قدرت خداوند را به فرزندش آموزش می‌دهد؛ چراکه فرزند دو ساله خانواده درکی از خداوند ندارد اما نقش پدر و مادر خود را می‌تواند درک کند.
به سبک دموکراتیک پدرمحور
شاید بسیاری از افراد میز ناهارخوری بلند و مستطیل شکل انیمیشن دکتر ارنست را به یاد داشته‌باشند؛ جایی که همه اعضای خانواده دور آن جمع می‌شدند و با هم درباره مسائل پیش روی روز مانند شکار رفتن یا نرفتن صحبت می‌کردند و همه اعضای خانواده حتی فرزندان کوچک هم نظر می‌دادند و درنهایت اما این پدر خانواده بود که تصمیم نهایی را می‌گرفت. ساختار تربیتی اسلام هم به این شکل است. به این صورت که همه اعضای خانواده، کوچک و بزرگ باید در شورای همفکری خانواده شرکت و نظر شخصی خود را ابراز کنند اما در پایان این پدر است که تصمیم نهایی را می‌گیرد. مادر دخالتی نمی‌کند و نقش حمایت و عاطفی خود را دارد و پدر هم اقتدار خود را حفظ می‌کند.
اسلام معتقد است با نقش دادن به فرزند در خانواده و مشورت کردن با او، اتفاقات مهمی رخ می‌دهد. اول این که جایگاه او در خانواده به عنوان یک عضو خانواده تثبیت می‌شود. در واقع در ذهن کودک او می‌داند در خانواده جایگاهی دارد و مهم است. دوم این که او تعلق خاطر به خانواده پیدا می‌کند. این مساله از آنجا اهمیت دارد که احتمال فرار از خانواده و پناه بردن به دوستان و گرایش به غیر همجنس در دوران نوجوانی کاسته می‌شود. سوم این که او می‌فهمد باید از قوانین پیروی کند؛ چراکه تصمیم پدر را باید اجرایی کند. احترام به بزرگ‌ترها و پذیرش نظر آنها البته نکته چهارمی است که به طور غیرمستقیم به فرزند آموزش داده می‌شود.
به سبک بازی با کودکان
اسلام تاکید دارد در قالب بازی کردن، زمینه‌های تربیتی فرزندان را آموزش دهید. به همین دلیل است که پیامبر‌اسلام(ص) در راه مسجد با کودکان بازی می‌کرد و حتی چهار دست‌و پا می‌شدند و آنها را روی کول خود سوار می‌کردند. پیامبر(ص) به پدران این آموزش را می‌دهند که فرقی ندارد او در نقش اجتماعی مدیر، وکیل یا کارمند ساده است، باید برای کودکانش وقت بگذارد و با او بازی کند. در قالب بازی هم باید آموزش‌هایی مناسب و در راستای اهداف خانواده ارائه شود. مثلا حضرت فاطمه(س) زمانی که از امام‌حسن(ع) می‌خواهند خطبه‌های امیرالمومنین را که در مسجد می‌خوانند، در خانه برای او و خواهران و برادر دیگرش بخوانند، می‌خواهند به امام‌حسن(ع) اعتماد به نفس، عزت‌نفس و روش ارتباط برقرارکردن را آموزش دهند؛ روشی که خانواده‌ها می‌توانند از فرزند خود بخواهند داستان یا شعری را در جمع تعریف کنند یا بخوانند.
چشم پوشی کنید
امام‌علی(ع) می‌فرمایند اگر تغافل نکرده و از گناه دیگران چشم‌پوشی نکنید زندگی را بر خود حرام می‌کنید. روان‌شناسی نوین امروز هم به این نکته تاکید دارد و معتقد است گاهی بهتر است از خطای فرزند چشم‌پوشی کرد، واکنش نشان نداد و دعوا نکرد. درست است پدر در جایگاه قدرت است و مادر هم در جایگاه مهر، با این حال گاهی لازم است از گناه چشم‌پوشی شود. برخی مواقع اما برای تربیت درست، باید در قبال کار اشتباهی که فرزند انجام می‌دهد واکنش نشان داد. البته لازم نیست فرزند را دعوا کرد. اسلام تاکید دارد بهتر است، به صورت دموکراتیک مساله حل شود. بهتر است درباره کار اشتباهی که فرزند انجام می‌دهد، والدین با او گفت‌وگو کنند و به او توضیح دهند چرا کار او اشتباه است.
الگوبرداری به صورت عملی
در اسلام به پذیرش الگو تاکید شده‌است. به این که فردی را که در رفتار و کردار نیکو عمل می‌کند به عنوان الگو درنظر بگیریم. این مساله از این جهت در خانواده اهمیت دارد که اولین الگوهای فرزندان والدین هستند. آنها رفتار پدر و مادر را الگوبرداری، جزئیات را ثبت می‌کنند رفتار در چه شرایطی انجام شده‌است. بنابراین تاکید می‌شود والدین مراقب رفتارهای خود باشند و اگر می‌خواند فرزند خود را تربیت کنند با انجام کارهایی که خود به درستی انجام می‌دهند فرزند را به صورت غیرمستقیم تربیت کنند.
/انتهای پیام/
