به گزارش «سدید»؛ نمایش عاشورایی «علمدار» با همراهی ارکستر سمفونیک تهران از شب گذشته ۱۴ شهریور ماه در تالار وحدت روی صحنه رفت. روایتی از دلاوری و وفاداری حضرت ابوالفضل العباس (ع) در ۱۱ پرده نمایشی به تهیهکنندگی و روایتگری پرویز پرستویی که به همت بنیاد رودکی و با همکاری مؤسسه فرهنگی «خادمین علی ابن ابیطالب (ع)» از ۱۴ تا ۱۸ شهریور اجرا میشود. ارکستر سمفونیک تهران را در این اجرا بردیا کیارس رهبری میکند که با همراهی گروه آوازی، آهنگسازی پوریا خادم و آواز پوریا اخواص همراه است. این موسیقی- نمایش به کارگردانی حسین پارسایی و نوشته محمدرضا کوهستانی با طراحی حرکت علی براتی است. بلیتهای موسیقی- نمایش «علمدار»، به صورت همت عالی فروخته میشود و همه عواید حاصل از فروش اجراهای این اثر از طریق مؤسسه فرهنگی «خادمین علی ابن ابیطالب (ع)»، صرف کمک به خانوادههای بیسرپرست، ساخت خانه، مدارس و خانه بهداشت و اشتغالزایی در مناطق محروم میشود.
علمدار، یک حماسه تأثیرگذار است
پرویز پرستویی درباره موسیقی نمایش «علمدار» و استقبال خوبی که از این کار صورت گرفته است، اظهار کرد: «موسیقی نمایش علمدار دو سال قبل در تالار وحدت به اجرا درآمد. با این هدف که درآمد حاصل از بلیتفروشی این برنامه، از طریق مؤسسه «خادمین حضرت علی ابن ابیطالب (ع)» صرف امور خیریه و کمکرسانی به مناطق محروم کشورمان شود. البته در آن زمان به دلیل شیوع کرونا شرایط کمی متفاوت بود و به لحاظ اجرای برنامه و حضور مردم، محدودیتهایی وجود داشت. براین اساس پخش این کار به صورت آنلاین انجام گرفت و تنها تعداد معدودی از علاقهمندان با رعایت پروتکلهای بهداشتی، توانستند میهمان این برنامه باشند. ولی خوشبختانه امسال شرایط به گونهای دیگر است و مشکلات مانند قبل نیست، براین اساس از ۱۴ تا ۱۸ شهریورماه، مردم شریف ایران که همیشه همراه و همدل این مؤسسه بودهاند و هستند، میتوانند در این برنامه حضور داشته باشند و در کنار تماشای یک موسیقی نمایش لذتبخش، طبق معمول همیشه، حامی مؤسسه خادمین حضرت علی ابن ابیطالب (ع) بوده، تا بتوانیم به عنوان نماینده مردم عزیز کشورمان، به مناطق محروم کمکرسانی داشته باشیم.»
این بازیگر نامآشنای سینما و تلویزیون درباره تأثیرگذاری زبان هنر در بیان پیام عاشورا به مخاطب، گفت: «اولین تجربهام در فضای کارهای مذهبی و آیینی، سریال ماندگار «امام علی (ع)» ساخته آقای داوود میرباقری است و با آنکه طی این سالیان، درباره تاریخ اسلام و بزرگان تأثیرگذار آن بسیار شنیده و خواندهایم، اما به عقیده من تأثیرگذاری این سریال دوچندان بوده و به آن میزان که این سریال توانسته شخصیتهای تاریخ اسلام را معرفی کند و به مخاطب بشناساند، شاید موعظههایی که سالیان پیشین انجام گرفته، این گونه تأثیرگذار نبوده است. بدین معنا که زبان هنر جایگاه خاص و اثرگذاری دارد و بیتردید هر جا که هنر و موسیقی پا پیش بگذارند و در هم ادغام شوند، قطعاً تأثیرات بیشتری خواهند داشت. به طور مثال اجرای موسیقی نمایش «علمدار»، به این صورت که اگر بخش موسیقی و بخش نمایش حذف شوند، شاید آن متن، فقط یک روایت ساده باشد و اگر از آقای کوهستانی (نویسنده علمدار) هم دراین باره سؤال شود، پاسخ خواهند داد که متن با این فضا شکوفایی بیشتری پیدا کرده و این تأثیر در کنار هم قرار گرفتن موسیقی، نمایش و ادبیات است و با این دیدگاه میتوان به این موضوعات بیشتر پرداخت و تأثیرات آن را هم دریافت کرد.
من شخصاً هر بار که متن این نمایش را روایت میکنم، به لحاظ حسی در خواندن بخشهایی از آن منقلب میشوم و با کمک موسیقی، تجسم بهتری از آن فضا دارم و با خود میاندیشم در روز و شب عاشورا چه اتفاقی افتاد! چه حماسه بزرگی در تاریخ رقم خورده است! در روز کربلا شیرمردی همچون حضرت عباس (ع) از وجودش میگذرد و حتی نمیتواند لب تشنهاش را با قطرهای آبتر کند به این سبب که کاروان چشم انتظار یک جرعه آب است و این درس بزرگی است که دنیا را تحت تأثیر خود قرار میدهد و «علمدار» فارغ از جنبههای مذهبی، یک حماسه تأثیرگذار است و باید بگویم متأسفانه آنگونه که باید و شاید نتوانستهایم وقایع مهم تاریخی را بدرستی برای مخاطب تعریف و القا کنیم و به باور من نه تنها در باب مذهب، بلکه در موضوع دفاع مقدس هم این دین را بدرستی ادا نکردهایم. موضوعات و قصههایی در ۸ سال دفاع مقدس اتفاق افتاده که باید زمینه ساخت آن فراهم شود، اما متأسفانه خیلی بیحوصله و کمرمق عمل شده و به صورت جدی پیگیر این موضوعات نبودهایم.»
وقایع تاریخی، قربانی شرایط روز شدهاند
او درباره اینکه چرا در این زمینه کارهای کمتری تولید شده است، پاسخ داد: «تاریخ حذف نشدنی است، اما متأسفانه در حال حاضر یکسری از وقایع و حماسهها، قربانی شرایط روز شدهاند. تحریم، تورم، مشکلات اقتصادی و... موجب بیحوصلگی در جامعه شده و رسالت هنر ایجاب میکند در این باره کارهای تأثیرگذار تولید شود و هنرمند نقش بسیار مهمی در این زمینه ایفا میکند و ادای دین و شرح وظایفی دارد. اگرچه خودمان را تافته جدا بافته نمیدانیم و از جنس همین مردم هستیم و با توجه به فشارهای روحی و اقتصادی در جامعه، باید حال خود را رها کنیم، چرا که رسالت ما، حال خوب مردم است و در این زمینه رسانهها، صداوسیما و ابزارهای هنری، چون سینما، موسیقی، تئاتر و... نیز باید حمایتهای لازم را داشته باشند و برای مردم خوراک خوب فرهنگی تهیه شود و در کنار آن مسئولین فرهنگی نیز باید حامی این مسأله باشند.»
به موسیقیهای مذهبی و آیینی نگاه جدی وجود ندارد
پوریا اخواص هم هدف از این کنسرت را اهداف نیکوکارانه و خیرخواهانه در جهت کمکرسانی به هموطنان بیبضاعت و افراد کمبرخوردار عنوان کرد و افزود: «رپرتوار و قطعات این کنسرت، از ساختههای پوریا خادم است و شخصاً با وسواس بسیار سراغ این گونه از موسیقیها میروم و انتخاب میکنم. چرا که فارغ از مبحث آیینی و مذهبی، پرداختن به رخدادهای فرهنگی و هنری و نوع موسیقی که اجرا میشود برای من بسیار مهم است و همانطور که پیشتر اشاره کردم، وسواس بسیاری در انتخاب آنها دارم. بر این اساس، زمانی که پوریای عزیز نتهای این قطعات را برای من ارسال کرد و آن را شنیدم، ارتباط بسیار خوبی با آن برقرار کردم و از دیدگاه من، متفاوت با دیگر تولیدات موسیقیهای مذهبی است و به جای پررنگ بودن المانهای غم، بخش حماسه در این موسیقی نمایش بسیار خوب ظاهر شده و موجب شکلگیری این همکاری شد.» این خواننده موسیقی آوازی، درباره سختپسندی و وسواسی که در زمینه کارهای مذهبی و آیینی دارد، اظهار کرد: «موسیقیهای مذهبی و آیینی که این روزها بسیار به گوش میرسد متأسفانه چندان جدی نبوده و کاملاً دمدستی است و جای تأسف است که باید بگویم برخی از برادران مداح از سخیفترین موسیقیهای پاپ در خواندن کارهای خود استفاده میکنند، به این دلیل که به آسانی به یاد سپرده میشوند و بسیار مورد استقبال مخاطبین عام است. این درحالی است که موسیقی مذهبی و موسیقی آیینی ما دارای پیشینهای بسیار شگرف و کهن است. تا آنجا که بسیاری از اساتید و بزرگان موسیقی، بخصوص در بخش موسیقی آوازی ایران در این زمینه فعالیتهای بسیاری داشتهاند و در ایام محرم و صفر به تعزیهخوانی، شبیهخوانی و نقالی میپرداختند و در آن دوران بسیاری از اساتید آوازخوان، منقبتخوانی و مرثیهسرایی میکردند و آوازها و مناجاتهای بسیار زیبا از خود به یادگار گذاشتهاند. براین اساس، حکایات و روایات در موسیقی مذهبی ما بسیار کهن و ریشهدار است و باید این ریشهها را حفظ کنیم و من علاقهمند بودم و سعی کردم در این کنسرت این موضوع را تجلی بدهم.»
حفظ ریشههای موسیقی مذهبی
او درباره تأثیرگذاری زبان هنر یا زبان موسیقی در رساندن پیام عاشورا گفت: «تا امروز در زمینه موسیقی مذهبی، فعالیتی نداشتهام و اساس کار من موسیقی کلاسیک ایرانی است، اما بر این باورم که هر رخدادی، حامل پیامی است و «علمدار» میتواند شمهای از آن اتفاق و رخداد تاریخی و مذهبی باشد که تلاش دارد آن را بهگونهای به گوش شنونده برساند.»
پوریا اخواص رمز ماندگاری تولید چنین آثاری را حفظ ریشهها عنوان کرد و بیان داشت: «برای اینکه یک اثر هنری همچون موسیقی اثرگذار و ماندگار شود، باید به ریشهها متصل بود. ما نمیتوانیم از اتفاقاتی که در اجتماع رخ میدهد بیتفاوت گذر کنیم، بر این اساس با پرداختن به موضوعات روز جامعه در کنار اتصال به ریشهها، میتوان کارهای بزرگ و ماندگاری تولید کرد.»
«علمدار» دلیترین کاری است که در زندگیام نوشتم
پوریا خادم، آهنگساز «علمدار» در اجرای تازه خود تغییراتی ایجاد کرده و دراین باره بیان داشت: «دراجرای پیش رو، بخش آوازی و سازی اضافه شده که بخش آواز را آقای اخواص برعهده دارند و نوازندگی پیانو را خودم انجام میدهم.» او شاخصه تولید کارهای مذهبی و آیینی را ارادت قلبی عنوان کرد و افزود: «از نگاه من هرآنچه که از دل برآید قطعاً اثر شکوفایی خواهد بود، اگرچه در زمینه موسیقی مذهبی درسبکهای مختلف کارهای متفاوتی ساخته شده است.» با توجه به جوان بودن این آهنگساز، درپاسخ به این سؤال که آیا درساخت این کار، پژوهشی در زمینه موسیقی مذهبی انجام گرفته اظهار کرد: «از کودکی درهمین فضاهای مذهبی و دستههای عزاداری بزرگ شدهایم وگوشهایمان با موسیقیهای آیینی و مذهبی آشنا است و زندگی کردهایم. براین اساس این دیدگاه درساخت این اثر بسیار تأثیرگذار بوده و باید بگویم «علمدار» دلیترین کاری است که در زندگیام نوشتم و بعدها به آن پرداخته شد.» پوریا خادم زبان موسیقی را در بیان پیام عاشورا بسیار اثرگذار دانست و گفت: «بدون شک موسیقی در معرفی هرچه بهتر رویدادها و وقایع بزرگ تاریخ، بسیار تأثیرگذاراست و بازهم تأکید میکنم به باورم من هیچ چیز به میزان زبان هنر و بهویژه موسیقی اثرگذار نیست.»
توجه به آثار گذشتگان با نگاه نو و امروزی
او درخصوص رمز ماندگاری چنین آثاری اظهار کرد: «از دیدگاه من، آثاری که رویکردشان جذب مخاطب نسل امروز باشد و در آن اتفاق نو و تازهای شکل گرفته و تکرارگذشته نیست و ازسوی دیگر بتواند با موسیقی روز جامعه نیز ارتباط برقرار کند، میتواند به مرور زمان در تاریخ موسیقی ماندگار شود و براین نظرم این نوع کارها مختص ایام خاصی در سال نیست و میتواند در هر زمان اجرا شود.»
هنر، همان مفهوم والای انسانی است
حسین پارسایی، کارگردان موسیقی نمایش «علمدار» درباره اثرگذاری زبان هنر در بیان موضوعات آیینی و مذهبی اظهار کرد: «از دیدگاه من هر آنچه که با روح و روان مخاطب ارتباط برقرارکند و دربرگیرنده توجه به نیازهای روحی و معنوی آن شخص باشد، اثرگذار خواهد بود و هیچ حرفه و صنعتی همچون موسیقی، سینما، نمایش و اساساً هنرهای تجسمی و دیداری و شنیداری نمیتواند اینگونه در حفظ نیازهای روحی، برای جامعه مخاطبان خود تأثیرگذار باشد؛ بنابراین هنر، همان مفهوم والای انسانی است که جامعه امروز و انسان معاصر به آن نیاز دارد و روح و شخصیت فرد را سرشار از مفاهیمی میکند که به نوعی میتوان گفت رستگاری در جهان امروز است و این همان تأکید بر ارزشهای فرهنگی است که شامل بخشی از آموزههای تربیتی و دینی ما بوده.»
او افزود: «ما شیوهها و طرق مختلفی را از کودکی تا بزرگسالی میآموزیم و به رشد و بالندگی میرسیم و به رستگاری و موفقیت میاندیشیم و با خواندن آثار مشاهیر و بزرگان ادبیات دنیا و آثارآهنگسازان بزرگ جهان و نگاه به فرهنگ کهن و اصیل ایرانی و شعرا و افراد نامی کشورمان، به این تمدن بزرگ و تأثیرگذار پی خواهیم برد و اینکه درچه گسترهای فعالیت میکنیم. براین اساس با زبان هنر میتوان درتمام جوامع به یک زبان مشترک رسید. بهویژه با زبان موسیقی وچه بسا موسیقی نمایشهایی که میتواند جلوههای دیداری و شنیداری داشته باشد و مفاهیم را فراتر ازمرزها و بینافرهنگی برای هرنوع مخاطب و سلیقهای تدارک ببیند و این همان تأثیر هنر است و مردم آن را دوست دارند و با آن خو گرفتهاند و به باور من فرهنگ وهنر و بهویژه ارزشهای فرهنگی این مرز و بوم، همواره در رشد و تعالی و فرهنگسازی است.»
نگاه روزآمد برای درک بهتر مخاطب
این کارگردان نامآشنای تئاتر، درپاسخ به این سؤال که آیا فرهنگ وهنر توانسته تا به امروز رسالت خود را بهخوبی انجام بدهد، بیان داشت: «انجام این رسالت بیارتباط با شرایط اجتماعی و سیاسی نیست، اگرچه هرازگاهی حرکتهای خودجوشی از سوی هنرمندان و گروههای هنری صورت گرفته و یا ممکن است پدیدهای بهوجود آید که مورد حمایت دولت و ارگانها قرار گیرد، مانند موسیقی نمایش «علمدار» که بنیاد فرهنگی وهنری رودکی بانی آن است والبته با حمایت مؤسسه فرهنگی و هنری خادمین علی بن ابیطالب (ع) که مدیریت آن با آقای رسول خادم است، ولی آنچه که مهم است مفهوم انسانی و مشترکات بین ما و همه جوامع است که ما را به یک زبان مشترک رسانده و دراین بین گفتوگوی بیگانهای نداریم وهر آنچه را که در گذشته رخ داده، اگر قرار است در چرخه تاریخ تکرار شود او را دسترس قرار دهیم و برای درک بهتر مخاطب به نوعی آن را روزآمد کنیم و این دیدگاه در علمدار اتفاق افتاده است و شما به این موسیقی نمایش، صرفاً یک نگاه با رویکرد تاریخی و عاشورایی و حماسی ندارید و به نوعی میتوان گفت علمدار در همه آدمها تکثیر میشود تا سیره و روش بزرگان را بیاموزند و در مسیر آنها قرار بگیرند تا آنها هم روزی نامی جاودان باشند. مانند دستهای علمدار و یا رسم و وفا و ادب سقای آب و ادب و مثالهایی از این دست که میتوانیم امروز آنها را مصداق و زمینهای قرار داده و آن را پیوست زندگی خودمان قرار بدهیم تا توشهای برای آیندگان داشته باشیم.»
نبض مخاطب را بشناسیم و با سلیقه امروز حرکت کنیم
او درباره ارتباط بیشتر مردم با چنین آثاری بیان داشت: «ما همواره آیینهای خودمان را دوست میداریم و در هر کجای این مرز و بوم، هر آیینی، چه سور و چه سوگ اجرا شود مشتاقانه تماشا میکنیم، چرا که هنوز هم این آیینها برای ما جذابیت دارند به این دلیل که در همین فرهنگ بزرگ شدهایم و در همین اتمسفر آموختیم و به همین سبب به عقیده من متناسب با رشد و توسعه و فناوری روز دنیا، باید بتوانیم با تکیه براین آیینها و داشتههای فرهنگیمان نبض مخاطب را بشناسیم و با سلیقه امروز حرکت کنیم و با زبان این جامعه صحبت کنیم. ما باید برای گوشها و چشمهای نازنین و معصوم کشورمان، خوراک فرهنگی و محتوایی درست تدارک ببینیم که در ظرفیت و خاصیت و تقاضای این عزیزان باشد.
کاری از جنس «علمدار» که مردم دوستش خواهند داشت بهدلیل اینکه هنرمندانه است و خلاق و یک جوان موسیقی را میسازد که شما احساس میکنید به او هدیه شده یا دیگر عوامل کار آقایان بردیا کیارس، پرویز پرستویی، براتی و کوهستانی نویسنده اثر که در کنار هم و با هر سلیقهای به یک ایمان مشترک رسیدهایم که حاصل آن یک اثر فرهنگی است و با نیتهای خوب، سعی میکنیم آن را به سمت نذر فرهنگی سوق بدهیم و در کنار آن حمایت خود مردم کشورمان و همه اینها جلوههایی از یک موسیقی نمایش است و فکر میکنم به مرور زمان آثار بزرگ و فاخرمی تواند بخش اعظم نیازهای فکری مخاطبان ما و خوراک فرهنگیشان را مرتفع کنند.» حسین پارسایی تأکید دارد این نوع آثار میتواند در مناسبتهای مختلف اجرا شود، اما همچنان این خلأ وجود دارد بهدلیل اینکه آثاری که جنبه سوگ دارند مورد حمایت بخشهای دولتی هستند و آثاری که جنبههای سور دارند به نوعی میتوان گفت هنوز نتوانستهاند انتظار متولیان و مخاطبینشان را فراهم کنند. او درپایان در پاسخ به این سؤال که برای ماندگاری این نوع آثار چه حمایتهایی باید صورت بگیرد بیان داشت: «اساساً، چون یک دوره طولانی مدت مدیر فرهنگی در حوزههای سینمایی و معاونت هنری و بخشهای مختلف را برعهده داشتهام احساس میکنم نمیتوان توصیه و پیشنهادی داشت و تنها باید گفت ما نیازمند یک چشمانداز فرهنگی هستیم تا با آمد و شد هیچ مدیری تغییر نکند آنچنان که با آسودگی خیال بدانیم برای ۳۰ سال آینده برای موسیقی و تئاتر چه حرفی برای گفتن داریم.»
انتهای پیام/
منبع:روزنامه ایران
