به گزارش «سدید»؛ اولین همایش ملی تاریخ مطبوعات ایران به همت دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی سه شنبه شانزدهم اسفند ماه برگزار شد. در یکی از نشست‌های این همایش در دانشکده علوم ارتباطات، شرکت کنندگان درباره تاریخ مطبوعات در ایران و مقایسه مطبوعات در دوران پهلوی و جمهوری اسلامی به بحث پرداختند. در مورد رعایت حریم شخصی و حرمت افراد در مطبوعات گذشته و نیز عدم رعایت حریم اشخاص در فضای مجازی گفتگو‌هایی انجام شد.
در این نشست تصریح شد، آزادی خواهان دوران مشروطه هیچ درکی از آزادی نداشتند و این مسئله در حمله آن‌ها به نشریه یومیه صبح صادق به دلیل چاپ یک مطلب بر خلاف میلشان مشخص است. آن‌ها علاوه بر آنکه دفتر این نشریه را بهم ریختند دستور حذف یک سری از مطالب را نیز دادند. ناظم الاسلام کرمانی روزنامه نگار دوران مشروطه در این باره نوشته است که: در دوران مشروطه اگر کسی خواهان چاپ مقاله‌ای بود یک مقاله وشش لول روی میز می‌گذاشت و با تهدید و یا رشوه این کار را انجام میداد. از این موارد در تاریخ ایران بسیار زیاد وجود دارد.
اگر محمد علی شاه مجلس را به توپ نمی‌بست در کمتر از یک ماه مردم این کار را میکردند به دلیل اینکه افراط در احزاب و مطبوعات آزادی خواه وجود داشت و همین مسئله باعث افت تیراژ مطبوعات ایران بود، اما طرفداران آزادی همچنان به کار خود ادامه دادند و نشریه کاوه را راه اندازی کردند و مروج استقرار دیکتاتوری در ایران بودند و مطالبی راجع به لزوم استعمار دولت قدرتمند در ایران به چاپ رساندند.
نشریه ملانصرالدین که از قزاقستان به ایران می‌آمد تمام مقدسات اسلامی را به صورت طنز به سخره میگرفت، اما بعد از کودتای ۱۲۹۹ در ایران نشریات ارزشمند نیز شروع به فعالیت کردند که استبداد را افشا کردند و سفارت انگلستان دستور سرکوب آنان را می‌دهد و ایرانیان ابتدا گمان میکردند که انگلستان دوست ایران است، اما بعد از لو رفتن قرارداد ۱۹۰۷ متوجه عکس این ماجرا شدند و ایرانی‌ها ضد انگلیس شدند
آزادی خواهان مشروطه از مطبوعات استفاده ابرازی کردند تا رضا خان را به قدرت برسانند و از دیکتاتوری آن‌ها کودتای ۱۲۹۹ به وقوع می‌پیوندد و سید ضیا الدین طباطبایی چندین مطلب در مدح قراداد ۱۹۱۹ مینویسد و نقل شده است که گفته اند اگر ایران مستعمره انگلستان شود پیشرفت میکند. بعد از آمدن رضاخان نشریات مهمی مانند کوشش و ستاره ایران شروع به فعالیت میکنند و نشریات شروع به نقد قاجاریه میکنند و رضاخان برای راه اندازی جمهوری در ایران به مطبوعات دستور این کار را داد تا اصحاب مطبوعات را بسیج کنند تا این پروژه پیش رود و این مسئله تاثیر مطبوعات را نشان می‌دهد. نشریه ملانصرالدین که از قزاقستان به ایران می‌آمد تمام مقدسات اسلامی را به صورت طنز به سخره میگرفت، اما بعد از کودتای ۱۲۹۹ در ایران نشریات ارزشمند نیز شروع به فعالیت کردند که استبداد را افشا کردند و سفارت انگلستان دستور سرکوب آنان را می‌دهد و ایرانیان ابتدا گمان میکردند که انگلستان دوست ایران است، اما بعد از لو رفتن قرارداد ۱۹۰۷ متوجه عکس این ماجرا شدند و ایرانی‌ها ضد انگلیس شدند.
البته در ایران نشریات وطن دوست مانند نشریات جنگل نیز وجود داشت که مطالب ضد روسی و انگلیسی نشر میدادند و ادعا میکردند که تجزیه طلب نیستند و سردبیران این طور نشریات به دستور رضاخان ترور میشدند. در ادامه نشست علی اکبر علیمردانی دبیر فصلنامه و مطالعات ارشد گفت: زمانی که از امام خمینی دلیل انقلاب را پرسیدند بیان کردند که به انقلاب فکر نمیکردند و فقط تکلیف خود را انجام دادند و به کمک خداوند انقلاب شکل گرفت و جمهوری اسلامی سرکار آمد.
علی اکبر علیمردانی ادامه داد: متاسفانه در دوران پهلوی ما به مطبوعات نگاه تاریخی داشتیم و روزنامه نگاران به رسالت خود واقف نبودند و در دوران جمهوری اسلامی که مطبوعات تغییراتی داشته است باید روزنامه نگاران طبق آن عمل کنند. در سال ۱۸۶۹ در شهر پراگ یهودی‌ها نشستی داشتند و در این نشست خاخام راشدورون در آن نشست بیان کرد اگر طلا نخستین ابزار ما باشد بی تردید و مطبوعات و روزنامه نگاری دومین ابزار ما برای سیطره بر جهان است.
علی مردانی افزود: ۲۸ سال بعد در کنگره صهیونیسم در شهر سوئیس همایشی برگزار شد که زمینه به وجود آمدن اسرائیل بود و تنها راه به وجود آمدن اسرائیل تسلط بر مطبوعات و روزنامه نگاری بود و تصمیم داشتند مطبوعات را در طول زمان صهیونیستی کنند. وی تشریح کرد: امام خمینی فرمودند روزنامه آیندگان که نوعی توطئه بوده است با صهونیسم‌ها روابط داشته است و از آن‌ها دستور میگرفته و برضد منافع کشور مطالب نشر می‌داده است و روزنامه آیندگان به این شرط منتشر میشود که مطالبی در راستای منافع اسرائیل نشر دهد.
وی تصریح کرد: ۱۰۲ سال قبل تشکیلات صهونیسم در ایران از وزارت خارجه اجازه ساخت سازمان خودش را میگیرد و با قبول درخواست شعب آن در سراسر کشور برپا میشود و در بند دوم قرارداد آن‌ها ذکر شده که باید افکار عمومی را از طریق نشست‌ها و کنفرانس‌های خبری تغییر دهند. وی گفت: اما به دلیل مذهب تشیع نمیشد با ایران به طور رسمی رابطه برقرار کرد، اما مطبوعات این کار را راحت میکرد و عباس شاهنده یکی از نمایندگان مجلس ملی که کتاب سفرش به اسرائیل را چاپ میکند و با این کاش برای اسرائیل تبلیغ کرده است و از سفارت اسرائیل پول میگرفتند و به نفع اسرائیل مقاله مینوشتند. علی مردانی ادامه داد: در دوره پهلوی افتتاح روزنامه در ایران ممنوع بود و در باب تاسیس روزنامه آیندگان نیز رئیس ساواک در ابتدا اجازه افتتاح نداد، زیرا از روابط پشت پرده خبر نداشت و بعد متوجه میشود که شاه سفارش انجام این کار را داده است.
وی افزود: روزنامه نگاران ما باید با مطالعه تاریخ بتوانند درس بگیرند و پروژه‌های خوبی راه اندازی کنند باید مطبوعات را به مردم بشناسانیم تا مردم گول نخورند. در ادامه این نشست علیرضا علی صوفی دانشیار علوم اجتماعی و تاریخ گفت: بحث مطبوعات در ایران از جهت اینکه رکن چهارم دموکراسی هست اهمیت دارد و اگر مشروطه را یک نقطه عطف در نظر بگیریم شیوه حکمرانی جدیدی برای ایران رقم زد و عامل دوام و قوام دموکراسی بود.
مشروطیت سه هدف داشت و رکن مهم آن آزادی بود و خواست اصلی آنان درابتدا آزادی خواهی و قانون خواهی بود و در ایران مقوله عدالت همواره مهم بوده است و این مسئله که جکومت با کفر دوام می‌آورد، اما با ظلم دوام نمیابد مصداق همین مسئله است. وی تشریح کرد: اما گاهی عدالت به صورت ابزاری استفاده شده است و در دوران مشروطه متوجه شدند تحقق عدالت تنها از طریق قانون است و هدف دوم آن ایجاد حکومت مرکزی قوی و سومین آن تجدد و تغییر در فرهنگ و اقتصاد و اجتماع جامعه و نوگرایی بود و موج اول رشد مطبوعات بعد از انقلاب بود این اهداف به دلایلی به ثمر نرسید و هر زمان ما مجلس قوی داشته باشیم کیفیت مطبوعات بالاتر می‌رود
دانشیار علوم اجتماعی و تاریخ افزود: مشروطیت سه هدف داشت و رکن مهم آن آزادی بود و خواست اصلی آنان درابتدا آزادی خواهی و قانون خواهی بود و در ایران مقوله عدالت همواره مهم بوده است و این مسئله که جکومت با کفر دوام می‌آورد، اما با ظلم دوام نمیابد مصداق همین مسئله است. وی تشریح کرد: اما گاهی عدالت به صورت ابزاری استفاده شده است و در دوران مشروطه متوجه شدند تحقق عدالت تنها از طریق قانون است و هدف دوم آن ایجاد حکومت مرکزی قوی و سومین آن تجدد و تغییر در فرهنگ و اقتصاد و اجتماع جامعه و نوگرایی بود و موج اول رشد مطبوعات بعد از انقلاب بود این اهداف به دلایلی به ثمر نرسید و هر زمان ما مجلس قوی داشته باشیم کیفیت مطبوعات بالاتر می‌رود. وی تصریح کرد: هر انقلاب را باید با رکن اصلی آن قضاوت کرد برای مثال در دوران پهلوی قرار بود رکن اصلی مردم سالاری باشد، اما با وجود رضاخان این رکن زیر سوال رفت، زیرا مجلس و مطبوعات به حاشیه رفتند و اگر ما بخواهیم چیزی را مورد ارزیابی قرار دهیم باید معیار و انحراف معیار را بسنجیم.
در ادامه نشست فرشته جهانی پژوهشگر مقاله خود را با عنوان واکاوی نقش مطبوعات دوران قاجار در فرایند آگاهی بخشی ایرانیان از آمریکا ارائه کرد و گفت: امروزه روابط ایران و آمریکا یکی از چالش برانگیز‌ترین مسائل است، اما پایه شناخت ایرانیان از این مساله به درستی صورت نگرفته است آگاهی از مطبوعات از دوره فتحعلی شاه قاجار شروع میشود در این دوره شکل و محتوای این شناخت از طریق مطبوعات تغییر میکند.
فرشته جهانی بیان کرد: روزنامه اختر و چهره نما و حبل المتین و حکمت از جمله روزنامه‌های ایرانی منتشر شده در خارج هستند که مورد بررسی این مقاله قرار گرفته اند و روزنامه‌های داخلی از جمله وقایع الاتفاقیه ناصری مظفری تربیت و مجلس نیز بررسی شده اند. وی افزود: در این مقاله مولفه‌های نطام اقتصای آمریکا نیز بررسی میشود در دوران ناصری بسیاری از اندیشمندان به عقب ماندگی ایران پی بردند برای یافتن راه حل باید به بررسی کشور‌های متمدن از جمله آمریکا می‌پرداختند در ایتدا پیشرفت‌های علمی آمریکا را بررسی کردند و آن را به سحر و جادو تشبیه میکردند و حبل المتین معتقد بود ترقی آمریکا به دلیل انجمن معارف و دانش بوده است.
وی ادامه داد: نشریات علاوه بر توسعه فرهنگی در ارائه راهکار‌ها برای پیشرفت کشور نیز نقش داشتند برای مثال روزنامه ثریا که پیشنهاد میکند که هرچه آمریکایی‌ها فرا میگیرند مانیز باید بیاموزیم و حتی کتب آمریکایی را نیز به فارسی ترجمه کنیم و مدارس جدید تاسیس شوند و... به طوور کلی پیشرفت‌های آمریکا در زمینه‌های مختلف منجر به فرستادن افرادی به خارج از کشور بود و این ایده در دوره مشروطه شکل گرفته است.
وی تشریح کرد: مطبوعات ایران پیشرفت آمریکا را در زمینه کتاب و مطبوعات را در حمایت و سرمایه گذاری دولت آمریکا می‌دانستند، اما دلایل دیگری، چون وجود صنعت چاپ و حمایت مردم نیز در این امر دخیل بودند و منتقدین خواستار برداشتن گام‌های عملی در این حوزه بودند و قدرت مطبوعات در ایران باعث ورود صد‌ها کتاب و ماشین تحریر از آمریکا به ایران و متقاعد شدن مردم برای شرکت در کنفرانس‌ها بود و موجب ترقی نطام آموزشی در ایران شد.
وی تصریح کرد: در آن دوره بحث زنان و اینکه چطور پیشرفت کرده اند نیز مورد توجه قرار گرفت از ایجاد فرصت برابر برای زنان و مردان و فرصت برای تحصیل زنان را از دلایل پیشرفت آن‌ها می‌دانستند و خاندان‌های ایرانی دختران خود را به مدارس خارج از کشور فرستادند و این روند باعث اهمیت ایرانیان به نظام آموزشی شد.
وی بیان کرد: در بعد اقتصادی نیز مطبوعات ابتدا از شرایط اقتصادی ایران انتقاد کردند و سپس به تحولات اقتصادی آمریکا پرداختند و پیشنهاد کردند در این حوزه‌ها از دستاورد‌های آمریکا استفاده شود و زمینه ورود بذر نهال و ماشین آلات کشاورزی و مستشاران فلاحتی از آمریکا به ایران آمدند. در ادامه نشستحمید رضا عشقی پور گفت: در بحث رسانه‌ها و مطبوعات در ایران در دوران استبدادی باید به نظام انتشاراتی مطبوعاتی اشاره کرد که شامل سه دسته است و عبدالحسین سپنتا در این باره تحقیق کرده و نظراتی داده است.
وی بیان کرد: در دوران جنگ جهانی اول و دوم بر تاریخ مطبوعات هند و ایران که خود قدمت طولانی داشته تاثیر داشته است و سپنتا باتوجه به اولین بازیگر و نویسنده نخستین فیلم صامت در هند هست به عنوان پدر فیلم ناطق فارسی شناخته میشود.
عشقی پور افزود: در بحث چاپ باید گفت اولین چاپخانه در ایران به وسیله کشیشان ارمنی ساکن در اصفهان راه اندازی شد و اولین نسخه روزنامه فارسی به وسیله فرد هندی در ۱۹۸۴ در هند به چاپ رساند و این ۳۰ سال قبل از کاغذ اخبار رخ داده است قبل از جنگ جهانی دوم حدود ۱۹ روزنامه در هند به زبان فارسی چاپ شده است. وی تصریح کرد: در اصفهان در سال ۱۲۹۷ شمسی یک چاپخانه توسط آقای معید الاسلام و محمد علی موسوی به وجود امد و امتیاز روزنامه حبل المتین هند در اصفهان را گرفتند بر اساس پژوهشی که در سال ۱۳۹۰ انجام شده مشخص میشود به روزنامه حبل المتین مبلغ زیادی پول کمک میشده تا در اختیار مردم لبنان و سوریه و... گذاشته شود. وی تشریح کرد: از میان ۳۵ هزار تیراژ روزنامه‌ها ۵۰۰۰ تای آن به رایگان در اختیار علما قرار میگرفته است.
در ادامه نشست دکتر محمد مهدی مولایی استاد دانشگاه علامه طباطبایی مقاله‌ای با عنوان آینده پژوهی و آرشیو مطبوعات را ارائه کرد و گفت: آینده پژوهی حوزه بسیار گسترده‌ای است تا آینده را بهتر بشناسیم و آینده را از زمان گذشته واکنون میتوان استخراج کرد و آینده تداوم زمان حال هست. محمد مهدی مولایی بیان کرد: برای مثال در رویکردی که آینده پژوهان نسبت به آینده داشته اند این بوده است که چطور عبرت از گذشته را در دستور کار خود قرار دهیم برای مثال آینده پژوهی از آلمان الگویی نسبت به آینده دارد و این الگو ۵ قاعده اصلی که در آینده باید وجود داشته باشد و دو مورد از آن‌ها نگاه به گذشته هست.
نیاز هست تا گذشته را مرور کرد و در مثلث آینده نیز مطالعه نظام‌مند گذشته وجود دارد و دو اصطلاح پیش نگری و پس نگری و تجدید نگری و گذشته نگری نیز به اهمیت تاریخ اشاره دارد و دقت میشود که برای مثال اگر یک مسیر تاریخی طی میشد اگر تحولاتی در آن رخ میداد چه اتفاقی می‌افتاد و سناریو‌های مختلفی میشود طرح کرد
مولایی افزود: بنابراین نیاز هست تا گذشته را مرور کرد و در مثلث آینده نیز مطالعه نظام‌مند گذشته وجود دارد و دو اصطلاح پیش نگری و پس نگری و تجدید نگری و گذشته نگری نیز به اهمیت تاریخ اشاره دارد و دقت میشود که برای مثال اگر یک مسیر تاریخی طی میشد اگر تحولاتی در آن رخ میداد چه اتفاقی می‌افتاد و سناریو‌های مختلفی میشود طرح کرد. وی تشریح کرد: این حوزه با ادبیات و تاریخ پیوند دارد به همین دلیل با آن علمی برخورد میکنند برای مثال رمانی که جنگ جهانی دوم را طور دیگر بیان میکند و براساس این ایده سلسله وار تا زمان حال پیش می‌رود و بیان میکند و باید تجربه‌های تاریخی را در ابتدا بفهمیم و جایگزین‌های آن را بررسی کنیم.
وی تصریح کرد: یکی از مواردی که در آن از این روش میتوانیم استفاده کنیم تاریخ مطبوعات است و به شکل دقیقی تاریخ را بشناسیم و سناریو‌های مختلف برای آن طرح کنیم و ما برای شناسایی روش‌های جایگزین باید به روزنامه‌های جریان رسمی رجوع کنیم و ما در خوانش مطبوعات گذشته نیز باید سراغ روش‌های انتقادی برویم مانند تحلیل روش‌های گفتمان. وی بیان کرد: باید برای پیشرفت به سراغ گذشته رویم و از آن درس بگیریم و اصلاح کنیم و برای این کار باید به آرشیو مطبوعات مراجعه کنیم.
/انتهای‌پیام/
منبع عطنا
پس اگه محمدعلی شاه بهتوپ نمی بست مردم به توپ می بستن
این دروغا چیه
واسه اینکه مشروطه خواها مشروعه فضل الله نوری رو قبول نداشتن
مشروطه که خودش ضد استبداد بود .
مراجع شیعه در دوران قاجار آزاد بودند
مرجعیت که یه شبه نازل نشد ببین با خرافات و مشروعیت دادن به شاهان چه کردند کهمیرزای شیرازی دید اسلامش در خطره
قبل اون فتوا مرجعیت چکار کرد؟
وقتی یه نفر توی روزنامش کاملا از حکومتی ایدئولوژیک طرفداری می کنه که احتمالا دینی هم هست
مشروطه خواه مجبوره روزنامه رو جمعکنه
وضعیت اون موقع وحشتناک بود جهان مدرن کهنبودیم