به گزارش «سدید»؛ می گویند جامعه ایرانی شاد نیست. برنامه برای سوگواری هست، اما کمتر به شادی توجه می‌شود. آیا شادی جمعی نیاز یک جامعه محسوب می‌شود؟ یا برنامه‌ای مانند میهمانی غدیر که امسال برای دومین‌بار برپا شد می‌تواند نمونه نقضی بر این ادعا باشد؟ برای رسیدن به پاسخ‌های صحیح درباره این پرسش‌ها، لزوم شادی در جامعه و مصداق‌هایی که می‌تواند این نشاط اجتماعی را گسترش دهد، سراغ کارشناسان مختلف رفتیم و نظر آن‌ها را جویا شدیم. امان‌الله قرائی‌مقدم جامعه‌شناس، حسین جلالی نماینده مردم رفسنجان و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و حمید بهمنی کارگردان سینما از کارشناسانی بودند که در این رابطه صحبت کردند.
شادی جمعی راهی برای افزایش نشاط در جامعه
امان‌الله قرائی‌مقدم، جامعه‌شناس با تاکید بر اینکه عوامل شادی‌آفرین در جامعه باید پررنگ‌تر شود، عنوان کرد که میهمانی ۱۰ کیلومتری که به‌مناسبت عید غدیر برگزار می‌شود، می‌تواند شادی را در جامعه افزایش دهد. این استاد دانشگاه با بیان اینکه شادی یک پدیده تام است و عوامل زیادی در به‌وجود آمدن آن موثر است، گفت: «از خانواده و محلی که در آن به‌دنیا آمده و زندگی می‌کنید، تا اخباری که روزانه پیگیر آن هستید، می‌تواند میزان شادی و نشاط شما را تعیین کند.»
قرائی‌مقدم با اشاره به نظریه میدانی کرت لوین، تاکید کرد: «نیرو‌هایی که باعث می‌شود فرد شاد نباشد از خانواده آغاز می‌شود. اگر خانواده آرامش و نشاط داشته باشد، این شادی به همه اعضای خانواده و خود‌به‌خود به جامعه تسری پیدا می‌کند.»
نیرو‌هایی که باعث می‌شود فرد شاد نباشد از خانواده آغاز می‌شود. اگر خانواده آرامش و نشاط داشته باشد، این شادی به همه اعضای خانواده و خود‌به‌خود به جامعه تسری پیدا می‌کند
قرائی‌مقدم معتقد است جامعه غمگین، تاثیر خود را در همه زمینه‌ها خواهد گذاشت و آب و هوای غم‌آلود می‌تواند خشم و خشونت را در کشور رواج داده و از نظر اقتصادی، کارایی افراد را کاهش دهد، از نظر سیاسی بدبینی ایجاد کند و از نظر فرهنگی و اجتماعی سلامت روح و روان افراد جامعه را به خطر بیندازد و عمر را کوتاه کرده و آسیب‌های اجتماعی را افزایش دهد.
او با تاکید بر اینکه جشن‌ها، نشانه‌های شادی‌آفرینی در اجتماع هستند و اخبار مثبت باید در جامعه افزایش پیدا کند، اظهار کرد: «ما در ایران باستان هر ماه حداقل یک روز را عید دانسته و آن روز را جشن می‌گرفتیم. یعنی هر ماه به مناسبت‌های گوناگون مراسم جشن و شادی برگزار می‌شد. این مهم باید در جامعه کنونی نیز دیده شود و آیین‌های کهن در کنار مناسبت‌های مذهبی دوباره احیا شود. این جشن‌ها مانند جشن عید غدیر، از دل مردم می‌جوشد و تاثیرش را به‌سرعت بر روحیه جمعی خواهد گذاشت و رنگ غم و ماتم را در کشور از بین خواهد برد.»
لزوم تعریف دوباره شادی
حسین جلالی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است جامعه به گسترش فضا‌های شاد نیاز دارد. وی با بیان اینکه اسلام دین نشاط، شادابی و سرزندگی است، شادی را براساس مفاهیمی دیگر مورد سنجش قرار داد و گفت: «متاسفانه گاهی درباره مصداق‌های شادی دچار اشتباه و سوءتفاهم می‌شویم و شادی‌های کاذب را شادی جمعی و نشاط دینی تصور کرده و فکر می‌کنیم نشاط جمعی در جامعه کم است.»
حسین جلالی، اما این تصور را ناشی از یک اشتباه دانست و به همین دلیل معتقد است ابتدا باید تعریف درستی از شادی و نشاط جمعی ارائه داد که برای آن می‌توان به اسلام و توصیه‌های دینی رجوع کرد.
او در این باره توضیح داد: «اسلام درباره مفاهیمی، چون نگاه به سبزه یا آب توصیه کرده و آن‌ها را شادی‌بخش و مستحب دانسته است که قطعا منظورش نگاه به یک گلدان یا شیر آب در منزل نیست و توصیه به حضور در طبیعت است. از سوی دیگر ما در سلام به امام زمان (عج) هم شادی را تجربه می‌کنیم و می‌گوییم «السّلامُ علی ربیعَ الاَنام و نضرة الایّام»؛ ایشان را بهار خواب‌زدگان و به‌خواب‌رفتگان و شادی‌بخش روزگاران می‌خوانیم و ایشان را یک چهره آرامش‌بخش و شادی‌بخش تعریف می‌کنیم. پس باید گفت دین منافاتی با شادی جمعی و نشاط ندارد و فقط باید تعریف درستی از آن داشته باشیم و به مصادیق اشتباه رجوع نکنیم و شادی کاذب را از شادی واقعی جدا کنیم.»
حمید بهمنی، کارگردان سینما هم از منظری دیگر همین نظر را دارد. او دراین‌باره گفت: «در حوزه دین اگر شادی‌آفرینی را جست‌وجو کنیم متوجه می‌شویم که دین اسلام نه‌تن‌ها با شادی و شاد کردن دیگران مشکلی ندارد، بلکه آن را ترویج هم می‌کند؛ اما جنسی از شادی که دین به آن توصیه می‌کند حتما با شادی‌هایی که برخی فیلم‌های به ظاهر طنز به مخاطب تزریق می‌کنند، متفاوت است. مثلا در دین ما آمده اگر مسلمانی بتواند دل فردی را شاد و شرایط سخت زندگی را برای او آسان کند، ذخیره‌ای برای دنیا و آخرت او خواهد بود.»
میهمانی کیلومتری؛ مصداقی از نشاط و شادی اجتماعی
در حوزه دین اگر شادی‌آفرینی را جست‌وجو کنیم متوجه می‌شویم که دین اسلام نه‌تن‌ها با شادی و شاد کردن دیگران مشکلی ندارد، بلکه آن را ترویج هم می‌کند؛ اما جنسی از شادی که دین به آن توصیه می‌کند حتما با شادی‌هایی که برخی فیلم‌های به ظاهر طنز به مخاطب تزریق می‌کنند، متفاوت است. مثلا در دین ما آمده اگر مسلمانی بتواند دل فردی را شاد و شرایط سخت زندگی را برای او آسان کند، ذخیره‌ای برای دنیا و آخرت او خواهد بود
با این حساب سوال پیش می‌آید که چه برنامه‌هایی می‌تواند به ایجاد فضای نشاط در جامعه کمک کند؟ حسین جلالی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، جشن‌هایی، چون میهمانی ۱۰ کیلومتری عید غدیر که روز جمعه، ۱۶ تیرماه برگزار شد را یک مصداق خوب از جشن و شادی جمعی برشمرد و گفت: «تجربه‌هایی، چون برگزاری جشن‌های دهه ولایت، دهه کرامت، نیمه‌شعبان یا عید غدیر که با حضور مردم و خانواده‌ها برگزار می‌شود یک نمونه خوب از این شادی جمعی است.» وی افزود: «گروه‌های سرود، گروه‌های نمایش خیابانی، پذیرایی و اطعام و همه این‌ها شرایطی را ایجاد کرده که گویی شادی از سر و روی شهر می‌بارد.»
جلالی در نمونه‌های کوچک‌تر به تجربه برگزاری افطاری، شب‌زنده‌داری، حضور در نماز‌جماعت یا نمازجمعه و دیدار با برادران و خواهران دینی به‌عنوان یکی از مصداق‌های نشاط جمعی اشاره کرد که در اسلام هم توصیه شده و علاوه‌بر اینکه احیای یک امر معروف است، در قالب ملاقات، نشست و صحبت با خواهران و برادران، یک شادی جمعی هم محسوب می‌شود. او البته تاکید کرد باید این موارد به‌ویژه تجربه جشن‌های خیابانی مانند میهمانی ۱۰ کیلومتری غدیر بیشتر به مردم معرفی شود تا حضور فعال‌تری داشته باشند و از آن بهره‌مند شوند.
حمید بهمنی، کارگردان و فیلمنامه‌نویس کشورمان نیز تقریبا نظری مشابه دارد. او با اشاره به راهپیمایی ۱۰ کیلومتری غدیر اظهار داشت: «قبل از اینکه ما به بحث شاد بودن واقعه غدیر فکر کنیم باید به مفهوم اصلی غدیر بیندیشیم و از این جهت که مولای ما توسط پیامبر اکرم (ص) معرفی شده است باید خوشحال باشیم؛ لذا واقعه غدیر آنقدر برای مسلمانان مهم است که می‌توان از عید غدیر به‌عنوان شاخصه شادی‌آفرینی با مفاهیم دینی یاد کرد.»
شادی در سینما و تلویزیون نیاز به بازنگری دارد
اقشار مختلف مردم در میهمانی کیلومتری یا مراسم مشابه با حضور خود یا شرکت در میان برگزارکنندگان، سهمی از این وظیفه جمعی را بر دوش می‌کشند، اما در فضای نخبگانی این وظیفه ایجاد نشاط چگونه ایجاد می‌شود؟
حمید بهمنی، کارگردان سینما و مدیرعامل اسبق موسسه شهید آوینی وظیفه هنرمندان حوزه طنز و کمدی را مهم عنوان کرد و گفت: «هنرمندی که قرار است در شادی جامعه، نقش‌آفرینی داشته باشد نباید در پی شادی‌های زودگذر و تنها به فکر فتح گیشه و مخاطب باشد؛ در حوزه سینما دیده شده هر چه شادی در سطح باشد به همان نسبت نیز، تاثیرگذاری آن کوتاه‌تر است. اما هنگامی که طنز در سینما، تلویزیون و رسانه خانگی به‌درستی طراحی شده باشد، ماندگاری آن هم عمیق‌تر خواهد بود. مصداق این سخن، فیلم‌هایی همچون «لیلی با من است» و «اخراجی‌ها» ست که همچنان تاثیرگذار هستند.»
کارگردان فیلم‌های سینمایی «آخرین نبرد» و «گلوگاه شیطان» افزود: «هم‌اکنون ما شاهد ساخت فیلم‌های طنز زیادی در سینما هستیم که حتی نام‌شان با آمدن فیلم‌های بعدی از یاد می‌روند و جایگاه خودشان را نزد مخاطب از دست می‌دهند، در‌حالی‌که اگر این فیلم‌ها تاثیرگذار باشند حتما به این زودی به فراموشی سپرده نمی‌شوند.»
حمید بهمنی با بیان اینکه متاسفانه شادی در برخی از فیلم‌های طنز، زیبنده ملت ما نیست، اظهار داشت: «سابقه طنز در ادبیات کشور ما از سابقه دیرینه‌ای برخوردار است. اما طنز در سینما به دم‌دستی‌ترین نوع آن رسیده و به مفاهیم درونی آن توجه نمی‌شود و لازم است که این روند توسط مدیران کلان فرهنگی و هنرمندان متعهد اصلاح شود.»
کارگردان فیلم سینمایی «آن مرد آمد» با اشاره به رسانه ملی هم گفت: «اگرچه صداوسیما برای ترویج طنز سالم تلاش کرده، اما همچنان در این مقوله سردرگم است. مثلا برنامه خندوانه اگرچه به ظاهر شادی‌آور بود، اما بلافاصله هم از یاد می‌رفت. در‌عوض برنامه «محفل» که - در ماه رمضان از تلویزیون پخش شد- یکی از برنامه‌های خوب همراه با طنز درونی و شوخی‌های لطیف بود که هیچ خط قرمزی را رد نکرد و به‌سمت سطحی‌نگری هم نزدیک نشد و علاوه‌بر شادی‌آور بودن بر مفاهیم دینی و اجتماعی هم تاکید داشت.»
/انتهای پیام/
