نارنجی؛ قصه تمام سال

به گزارش «سدید»؛  ضرورت مطالعه کتاب در یک جامعه به اندازه وجود آب مهم است. اگر قرار است رشدی اتفاق بیفتد، یکی از ارکان آن مطالعه است. در این میان چگونگی عادت کتاب‌خواندن نیز مساله مهمی است. این عادت خوب از کودکی باید شکل بگیرد تا تبدیل به یک رفتار شخصی شود. اگر کودک از سنین پایین با کتاب و قصه‌های جذاب آن آشنا شود و برایش لذت‌بخش باشد، این عمل در شخصیت او نهادینه می‌شود.

قصه‌ها از دیرباز تاکنون از زبان مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها نقل می‌شدند که با زندگی مدرنیته امروزی و سرعت بسیار بالای پیشرفت علم نسبت‌به قبل، قصه‌ها راه کتاب‌شدن را در پیش گرفتند. درحال‌حاضر کتاب‌های کودکان تنوع و رشد خوبی در کتاب‌فروشی‌ها دارد، اما برای کتاب کودک حساسیت انتخاب بالا می‌رود. تغذیه خوب نیاز به توجه و آگاهی دارد، فرقی هم نمی‌کند تغذیه جسم یا روح باشد. از این‌رو نوشتن برای کودکان کار بسیار ظریف و حساسی است؛ زیرا از ذهن خلاق آن‌ها پرسش‌هایی بیرون می‌آید که گاه بزرگسالان از پاسخ به آن عاجز می‌مانند. یکی از کتاب‌های معرفی‌شده در کتاب‌نامه رشد آموزش‌وپرورش، کتاب‌های نارنجی است؛ کتاب‌هایی با قصه‌های تصویری که در قالب‌های ۱۲ کتاب برای ۱۲ ماه سال، ۵۲ کتاب برای ۵۲ هفته سال و ۱۲ کتاب دوزبانه (انگلیسی-فارسی) برای ۱۲ ماه سال ازسوی انتشارات قدیانی منتشر می‌شود. با داشتن این کتاب‌ها برای هر روز بچه‌ها یک قصه دارید و برای تمام سال خیال‌تان راحت است.

نارنجی و سی‌ویک قصه؟!
در این کتاب ۳۱ داستان کوتاه، روان و متناسب برای گروه سنی «ب» که تازه خواندن و نوشتن را آموخته‌اند، گردآوری شده است که به روان‌خوانی کودک بسیار کمک می‌کند. قصه‌ها دور از کلمات سخت و دشوارند که موجب خوانش راحت در کودکان می‌شود و لذت کتاب‌خواندن را در آنان افزایش می‌دهد. خانم‌ها فریبا کلهر و فروزنده خداجو دو نویسنده خوب این قصه‌ها هستند. داستان‌ها با موضوع و درونمایه تصمیم‌گیری درست، ترس، عاقبت دورویی، دوستی، مفاهیم فانتزی و بعضی از آن‌ها برگرفته از داستان‌های کهن هستند. داستان‌هایی که ذهن کودک را گاه به دنیای خیال و رؤیا و گاه در دنیای واقعی با مسائلی روبه‌رو می‌کند که برای تکامل او ضروری و مفید بوده و کودک را در رویارویی با مشکلات آماده می‌سازد. قصه‌هایی شنیدنی که آموزشی در دل‌شان نهفته است که به‌طور غیرمستقیم به کودک منتقل می‌شود، اما در بعضی از داستان‌ها پس از پایان خوانش، پرسشی با عنوان «چی شد؟» ازسوی مخاطب هدف شنیده می‌شود. علت چیست؟

گاهی قصه، مفهوم واضح و قابل‌درکی ندارد. مثل قصه اول کتاب با نام «کجا بخورمش؟» که داستان خرگوشی است که می‌خواهد یک سیب بخورد. بار اول موشی سرش را از توی سوراخ بیرون می‌آورد و خرگوش سیب را با او نصف می‌کند. نیمه دیگر را با خود می‌برد تا بخورد، اما دوباره سروکله موش پیدا می‌شود و این‌بار هم نصف نصف سیب به او می‌رسد. خرگوش راهش را ادامه می‌دهد و در سکوت باقی‌مانده سیبش را توی دهان می‌گذارد، اما موش به او می‌گوید زرنگی کردی و خرگوش می‌خندد و سیب از دهانش بیرون می‌ریزد!

خب چه نتیجه‌ای از این قصه می‌توان گرفت؟ چه مفهومی در بردارد؟ در مقابل این قصه، داستان بسیار زیبایی از مهربانی و دوستی قرار دارد با نام «جشن انار در بعدازظهر ساکت» که روایت درخت اناری است که با بخشش انار باعث خوشحالی و جشن برای حیوانات می‌شود. دوستی و همدلی و مهم‌بودن شادی دیگران از مفاهیم زیبایی است که کودک از این قصه دریافت می‌کند. نکته دیگری که از این کتاب می‌توان به آن اشاره کرد که مهم و قابل‌تامل است، اینکه تقسیم‌بندی‌هایی براساس جنسیت با درون‌مایه قصه وجود دارد؛ برای مثال، در قصه‌هایی که شامل کار‌های جذاب، هیجانی، متفکرانه یا عجیب و غریب است، شخصیت اصلی داستان پسر است. در مقابل قصه‌هایی که احساسی و لطیف‌اند یا وابستگی و ترس را نشان می‌دهند، شخصیت اصلی دختر است.

از کتاب دو قصه را مورد بررسی قرار می‌دهیم. در داستان «چاله‌ای که می‌تواند همه کاری بکند» با پسری مواجه هستیم که خواسته‌ای عجیب از پدرش دارد و او بی‌دردسر هدفش را دنبال می‌کند. حالا به قصه «من می‌ترسم... من نمی‌ترسم» توجه بکنید. ماجرای دختری که روز اول مدرسه، ترسیده است. سپس با پیداکردن یک دوست قوی‌تر بر ترسش غلبه می‌کند. این نوع تقسیم‌بندی براساس عادت و فرهنگ، تصور غلطی را رواج می‌دهد. از طرفی دیگر بیشتر شخصیت‌های داستان‌ها پسر هستند. بررسی این موضوع در ابعاد تخصصی‌تر را باید روان‌شناسان کودک سپرد.

جذابیت رنگ و تصویر
رنگ به‌عنوان یک عامل مهم در جذب کودکان به سمت هر چیزی است. کتاب‌های نارنجی نیز براساس همین اصل تصویرگری شده‌اند. هر قصه به یک رنگ است، یعنی رنگ تعداد صفحات یک قصه آبی است. قصه بعدی صورتی و به همین ترتیب تا پایان کتاب ادامه دارد. نقاشی‌های هر داستان با توجه به موضوع آن کشیده شده‌اند، اما بستر تخیل کودک در زمینه تصویرسازی را هم باز گذاشته است. به این صورت که تصاویر کل صفحه را در برنگرفته و کامل نیست؛ گوشه‌ای از صفحه به عنوان کلیدی برای آشنایی و آغاز تخیل به ذهن کودک کمک می‌کند. برخی از تصاویر بسیار ابتدایی‌اند و شاید از نظر یک بزرگسال زیبا و جذاب به نظر نرسد، اما در ذهن کودک این باور به وجود می‌آید که بچه‌ای
هم‌سن و‌سال خودش این تصاویر را کشیده باشد که باعث ایجاد انگیزه نیز می‌شود. تصویرگری این کتاب را فرهاد جمشیدی، تهمینه حدادی، سمیه علیپور، علیرضا گلدوزیان و پوپک مقبلی برعهده داشته‌اند.

 

انتهای پیام/