به گزارش «سدید»؛ وقتی صحبت از حقوق کودکان به میان می‌آید فقط چند گزینه خاص مانند تأمین خورد و خوراک و پوشاک و انتخاب نام مناسب به اذهان عمومی خطور می‌کند. اگرچه برای تأمین همین چند مورد، که جزو حقوق اولیه کودکان محسوب می‌شود، بسیاری از خانواده‌ها اما و اگرهای بسیاری دارند. نباید فراموش کرد که کودکان از حقوق دیگری هم برخوردارند که به دلیل ناآگاهی آنان، والدین و اطرافیانشان نادیده گرفته می‌شوند و از آنجا که به طور معمول متهم و وکیل مدافع در این پرونده‌ها یکی است، کسی به دنبال احقاق حق آن‌ها نخواهد رفت.
حق تربیت کودک یکی از موضوعات اساسی است که همیشه مورد غفلت والدین و جامعه قرار می‌گیرد. تربیت و آموزش در رشد و شکوفایی کودک نقش بسیار مؤثری دارد که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله زمینه فرهنگی، سطح رشد و توانایی شناختی کودک، شخصیت والدین و... است.
در گفت‌وگوی پیش رو با بهاره بوربور، روانشناس و مدرس دانشگاه، صحبت کرده‌ایم و نظر او را در مورد حقوق تربیتی و آموزشی کودکان جویا شده‌ایم. او که به عنوان عضو تیم تحقیقاتی پروژه تحکیم بنیاد خانواده فرمانداری تهران فعالیت می‌کند، دارای مدرک دکتری تخصصی مشاوره است. بوربور بیش از ده‌ها مقاله را در مجلات معتبر داخلی و بین‌المللی و چندین کتاب را درباره روانشناسی و تربیت کودکان و نوجوانان منتشر کرده و سوابق اجرایی متعددی داشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به عضویت در کارگروه مدرسین هدایت تحصیلی منطقه ۱۱ پایتخت و عضویت در کارگروه خانواده کمیته آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد.
بوربور در این گفت‌وگو به نقش مدرسه در سازندگی یا ویرانی بنای اخلاقی کودکان و نیز نقش فرهنگ محیط و هنجارهای جامعه در پرورش و تربیت آسیب‌پذیرترین و بی‌دفاع‌ترین قشر جامعه اشاره کرد که در ادامه متن آن را می‌خوانید.
حقوق تربیتی و آموزشی و فرهنگی کودکان شامل چه مواردی می‌شود؟
تربیت جسمانی و عقلانی و عاطفی، تربیت دینی و اخلاقی و نیز تربیت اجتماعی از جمله حق دسترسی به آموزش و پرورش، حق برخورداری از آموزش و پرورش باکیفیت، احترام به حقوق انسانی در آموزش و پرورش، محیط کودک‌دوست و امن و سالم، احترام به هویت، احترام به حقوق مشارکت و احترام به تمامیت کودک از جمله حقوق تربیتی و آموزشی کودکان هستند.
خانواده چه جایگاهی در احقاق حقوق تربیتی کودکان دارد؟ آیا مدارس هم می‌توانند به اندازه والدین و خانواده‌ها در تربیت کودکان مؤثر باشند؟
همه عوامل محیطی می‌توانند در تربیت کودک تأثیر داشته باشند و خانواده یکی از مهم‌ترین آنهاست. اعضای خانواده اولین کسانی هستند که کودک ارتباط مرتب و دائمی با آن‌ها دارد و از آنان الگو می‌گیرد. ارتباط با اعضای خانواده برای کودک تعریف می‌شود و در نتیجه این شناخت، کودک شخصیت خود، دیگر افراد و جهان اطرافش را درک می‌کند. خانه‌ای که لبریز از عشق باشد می‌تواند باعث شکوفایی کودک شود و فرصتی را برای رشد و ارتباط با دیگران فراهم کند.
شیوه برخورد، کیفیت اعمال انضباط، شیوه محبت یا خشونت، تزلزل یا قاطعیت در رفتار، اتکا به نفس و اقتدار والدین در تربیت کودک سازنده است. از طرف دیگر نقش مدرسه نیز در سازندگی یا ویرانی بنای اخلاقی کودکان بسیار اهمیت دارد
کودک آیینه تمام‌نمای خانواده خویش است و خوبی، بدی و هرآنچه را از آن‌ها می‌بیند و می‌شنود در خود منعکس می‌سازد. از این رو، کوشش والدین در تربیت و پرورش فرزندان از بزرگ‌ترین کارها محسوب می‌شود و نقش آنان برای کودک و زندگی حال و آینده او بسیار بااهمیت است. والدین تأثیر وراثتی و محیطی سرنوشت‌سازی برای کودک دارند. شیوه برخورد، کیفیت اعمال انضباط، شیوه محبت یا خشونت، تزلزل یا قاطعیت در رفتار، اتکا به نفس و اقتدار والدین در تربیت کودک سازنده است.
از طرف دیگر نقش مدرسه نیز در سازندگی یا ویرانی بنای اخلاقی کودکان بسیار اهمیت دارد. کودکان با ورود به مدرسه از رفتار کارکنان مدرسه، نحوه اعمال انضباط آنان، برخورد آنان با شاگردان، تشویق‌ها و تنبیه‌ها و نیز قدرت جاذبه و دافعه آنان و معلمان و مربیان تأثیر می‌پذیرند. کودکان علاوه بر اینکه از معلمان خود می‌آموزند، تأثیر هم می‌پذیرند. مدرسه در شکل‌گیری شخصیت کودک و رشد اجتماعی، عاطفی، عقلانی، شخصیتی و حتی رشد جسمی و استعدادیابی کودکان تأثیر بسزا و انکارناپذیری دارد.
فرهنگ جامعه و هنجارهای جامعه تا چه اندازه در پرورش و تربیت کودکان مؤثر است؟
در دنیای امروز، جامعه نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری شخصیت کودکان دارد و بیش از گذشته تأثیرگذار است. اگر در گذشته شخصیت فرزندان در دامان والدین شکل می‌گرفت، اکنون جامعه در پرورش کودکان نقشی اساسی ایفا می‌کند.
امروز دهکده جهانی همان محیط اجتماعی است که در تعلیم و تربیت و شکل‌گیری شخصیت نقش دارد. همچنین ابزار‌ها و فناوری فقط در آسان کردن امور زندگی و آسایش انسان و جامعه نقش ایفا نمی‌کنند، بلکه ابزار‌ها سبک زندگی انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهند و آن را دگرگون می‌کنند
در واقع محیط اجتماعی نقشی اساسی در شکل‌گیری شخصیت افراد دارد. البته در گذشته محیط اجتماعی محدود به محله و شهر می‌شد، اما امروزه دایره وسیع‌تری را شامل می‌شود، زیرا جهان چون دهکده‌ای است و رسانه‌ها و فناوری‌های نوین به گونه‌ای عمل می‌کنند که دیگر جغرافیا معنا و مفهومی ندارد.
امروز دهکده جهانی همان محیط اجتماعی است که در تعلیم و تربیت و شکل‌گیری شخصیت نقش دارد. همچنین ابزار‌ها و فناوری فقط در آسان کردن امور زندگی و آسایش انسان و جامعه نقش ایفا نمی‌کنند، بلکه ابزار‌ها سبک زندگی انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهند و آن را دگرگون می‌کنند؛ مثلاً کودک در خانه از طریق اینترنت و تلفن همراه تحت تأثیر تربیت عمومی و فرهنگ و گفتمان حاکم بر جامعه قرار می‌گیرد.
تا چه اندازه حقوق تربیتی، آموزشی و فرهنگی کودکان در ایران رعایت می‌شود؟
در ایران کنوانسیون حقوق کودک پذیرفته شده و در قوانین و مقررات هم موفقیت‌های خوبی به دست آمده است. البته مواردی باید بازنگری و اصلاح شود. همان‌طور که می‌دانید، آسیب‌پذیرترین و بی‌دفاع‌ترین قشر جامعه، یعنی کودکان، باید دارای حقوق و قوانین و نیز حمایت جامعی از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط باشند تا اهداف حقوقی و اجتماعی تحقق یابد. ضروری است که افراد کاردان و متخصص به رفع نقایص بپردازند. امیدوارم روزی شاهد پرورش و تربیت کودکان در بهترین شرایط باشم.
/انتهای پیام/
منبع:ایکنا
