به گزارش «سدید»؛ توجه به موضوع جوانان در کشور ایران در شرایطی که بخش قابل توجهی از جمعیت کشور را به خود اختصاص داده است؛ اهمیت ویژه‌ای دارد. سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در حوزه جوانان نیاز به مطالعه، پژوهش و شناخت علمی از وضعیت آنان دارد تا از تأثیر لازم برخوردار باشد، در غیر این صورت هر نهادی بنا به سلیقه شخصی و به دور از واقعیت‌ها و نیازها نسبت به اجرای طرح‌ها و برنامه‌های مختلف در حوزه جوانان اقدام می‌کند، بدون اینکه دردی از دنیای جوانان درمان شود.
مهری سادات موسوی، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی اجتماعی پژوهشکده علوم اجتماعی جهاددانشگاهی با بررسی نقش پژوهش در برنامه‌ریز‌ی‌های حوزه جوانان پرداخت و گفت: بخشی از مسائل و مشکلات جوانان ناشی از عدم پژوهش و بخشی از آن نیز ناشی از بی‌اعتنایی به نتایج پژوهش است. گاهی نیز پژوهش‌هایی انجام می‌شود که کاربردی نیستند و یا خیلی وقت‌ها سازمان‌ها نیاز‌هایی که تعریف می‌کنند، بر مبنای نیاز‌های موجود در جامعه نیست. چراکه زمانی می‌توان نیاز را شناسایی کرد که پیش از آن پژوهش‌ها بر مبنای نیاز‌های جوانان اولویت‌بندی شده باشد، وگرنه از بالا به پایین فکر می‌کنند که این حوزه نیاز به پژوهش دارد و بودجه‌ها را صرف می‌کنند و می‌گویند این پروژه‌ها انجام شده است. بنابراین چون این پژوهش‌ها کاربردی نیست، دردی را هم از جوانان دوا نمی‌کند.
وی افزود: ممکن است کلیت پژوهش دردی را از جامعه دوا نکند، چراکه پژوهش برای پژوهش است تا کتاب و گالینگور شود و سپس در قفسه‌های کتابخانه قرار گیرد و در نهایت هم پز آن را بدهیم و این مسئله آسیب‌زاست.
پژوهش‌های بدون کاربرد
موسوی ادامه داد: گاهی کسانی که در حوزه علوم انسانی در دانشگاه تحصیل می‌کنند، یادشان می‌رود، درسی که می‌خوانند باید گره‌ای از جامعه باز کند. البته سیستم وزارت علوم دانشجویان را به سمت مقاله‌نویسی و مدرک‌گرایی سوق می‌دهد؛ به همین دلیل آنها بیشتر از اینکه تعهدشان انجام طرح و پروژه‌ای براساس نیاز باشد، دنبال این هستند که این مقاله در ارتقا و جایگاهشان تأثیرگذار باشد و این آفتی است که جامعه دانشگاهی دچار آن شده است.
وی تصریح کرد: پژوهشگرانی هم هستند که با توجه به بودجه‌های سازمانی خودشان کاری را انجام داده‌اند و این طرح براساس نیاز سازمانی است. این پروژه نتایجی را دربرداشته که باید کمک کند تا سازمان مورد نظر در حوزه جوانان برنامه‌ریزی بهتری انجام دهد و روش‌ها را اصلاح کند و یا نیازها را بشناسد و به بسیاری از فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد، جهت‌دهی کند اما متأسفانه نتایج این پروژه‌ها حتی در قالب یک نشست تخصصی نیز ارائه نمی‌شود. فقط پروژه‌ای انجام شده و نهایتاً در کتابخانه جای می‌گیرد؛ در واقع انگیزه استفاده از داده‌های پروژه وجود ندارد.
این عضو هیئت علمی گروه روانشناسی اجتماعی با اشاره به اینکه برخی پژوهش‌ها در سطح کلان انجام می‌شود تا از نتایج آن در سیاستگذاری‌ها استفاده شود، بیان کرد: گاهی این پژوهش‌ها به جای بررسی کلان به اندازه‌ای خرد می‌شوند که بودجه‌های آن نیز خرد می‌شود؛ در حالی که این پژوهش‌های خرد به تنهایی توانایی این را ندارند که در حوزه سیاستگذاری مورد استفاده قرار گیرند. شاید اگر ۱۰ پژوهشگر با هم جمع شوند و یک پروژه کلان را پیش ببرند، نتایج آن بتواند به صورت متقن‌تر برای جوانان مورد استفاده قرار گیرد. اغلب پروژه‌های خرد، پژوهش برای پژوهش هستند؛ باید در مقطعی بتوان از آنها استفاده کرد، اما چندان مورد استفاده نیستند.
تغییر مدیران یا تغییر دغدغه‌های پژوهشی
وی با بیان اینکه با تغییر مدیران، انگار دغدغه‌های پژوهشی نیز تغییر می‌یابد، گفت: باید سیستم جامعی باشد که به صورت مداوم و مستمر نیازها، مسائل و مشکلات را رصد و پروژه‌ها را در حوزه جوانان اولویت‌بندی کند. این اولویت‌بندی‌ها، چون براساس نیاز و نظر پژوهشگران بوده، می‌توان انتظار اصلاح را هم داشت و گرنه غیر از این منجر به در جا زدن خواهد شد.
موسوی افزود: درباره جوانان موضوعات بسیاری وجود دارد که از زوایای گوناگون می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد. هیچ مسئله اجتماعی تک‌بعدی نیست و مسائل حوزه جوانان نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای مثال بحث ازدواج جوانان هم ابعاد فرهنگی و هم اقتصادی و هم اجتماعی دارد و هر کدام دارای شاخص‌ها، زیرشاخص‌ها و مؤلفه‌هایی است که هر کس دغدغه‌مند این حوزه باشد و بخواهد در این حوزه کار کند باید به همه این مؤلفه‌ها بپردازد. بنابراین نمی‌توانیم در بعد اقتصادی با ارائه تسهیلات ازدواج مشکل را حل کنیم. اگر همه مسئله‌ها و عوامل دخیل در آن بر مبنای نتایج پژوهش‌ها بررسی شود، روند رو به بهبود خواهد گذاشت.
وی با اشاره به مسئله اولویت‌دار حوزه جوانان گفت: مهمترین اولویت در بحث کلان، نظام حکمرانی صحیح است که زیر مجموعه‌های مختلفی دارد. در حوزه جوانان وزارتخانه‌ای به نام ورزش و جوانان ایجاد شده که بخش جوانان، زیر سایه ورزش مغفول و پنهان مانده است و به آن کمتر پرداخته می‌شود. بنابراین ناهماهنگی دستگاه‌های فرهنگی و مدیریت ناکارآمدی که در این حوزه هست، اجازه بررسی آن در سطح کلان را نمی‌دهد.
رهاشدگی فرهنگی
عضو هیئت علمی گروه روانشناسی اجتماعی پژوهشکده علوم اجتماعی جهاددانشگاهی تصریح کرد: اگر بخواهیم مسائل جوانان را از بعد فرهنگی بررسی کنیم باید ابتدا به آسیب‌ها و مفاسد اخلاقی از جمله ازدواج سفید، همباشی‌ها، روابط فرازناشویی، همجنسگرایی و ... که رایج شده است، پرداخته شود. متأسفانه به جوانان شناخت لازم داده نمی‌شود که ریشه بسیاری از مسائل را بشناسند و بدانند که عرفان‌های نوظهور و شبه جریان‌های معنوی که در میان آنها رایج شده است چیست. بنابراین به نظر می‌رسد اولویت حل آسیب‌های اجتماعی در بعد فرهنگی است و همه مسائل به هم مرتبط هستند و هیچ یک تک علیتی نیست که بتوانیم اقتصاد را رها کنیم و به ابعاد دیگر بپردازیم.
وی ادامه داد: ازدواج جوانان به صورت مستقیم به اقتصاد مربوط نیست. بخشی از فساد اخلاقی که در جامعه در میان جوانان رایج است، به این علت است که به موقع به غرایز آنها پرداخته نشده است و خانواده و دولت هم خود را در این زمینه کنار کشیده و حل مشکل را به خود جوانان محول کرده‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد اهمیت مباحث فرهنگی به مراتب بیشتر از همه است و ما رهاشدگی فرهنگی در جامعه داریم که متولی خاصی نیز ندارد. درست است که ساختار‌های زیادی در این حوزه وجود دارد و بودجه هم می‌گیرند و در حوزه فرهنگی کار می‌کنند اما کار فرهنگی قوی نمی‌بینیم، چون هر کس فرهنگ را به شکلی تعریف کرده و بخشی از آسیب‌هایی هم که امروز می‌بینیم به خاطر نوع فرهنگی است که تعریف شده. چقدر از سال‌ها قبل همه فریاد زدند که در تبلیغات صدا و سیما مصرف‌گرایی و تجمل‌گرایی بیداد می‌کند و نمی‌توانید از خروجی آن انتظار داشته باشید که جامعه تجمل‌گرا به سمت ارزش‌ها پیش برود.
موسوی تأکید کرد: از میان تمام علت‌ها، بعد فرهنگی مغفول‌تر است. آموزش و پرورش تک‌بعدی دانش‌آموزانی را تربیت می‌کند که در آن علم تک‌بعدی نمره‌محور پایه‌گذاری و پرورش و فرهنگ کنار گذاشته شده است و نمی‌توانیم خروجی غیر از آنچه در جامعه می‌بینیم، داشته باشیم. فرزندان ما به قدری از مباحث فرهنگی، هویت ملی و ارزش‌های دینی دور هستند که مسائل بدیهی تاکنون به گوششان نخورده است و این موارد نشان می‌دهد در حوزه فرهنگ کار جدی انجام نداده‌ایم و به خودشان واگذار کرده‌ایم و تمام تربیت فرزندانمان از طریق رسانه‌های مختلف، بازی‌های رایانه‌ای و انیمیشن‌ها انجام می‌شود و همین رسانه‌ها بچه‌های ما را مدیریت می‌کنند.
منبع: ایکنا
