به گزارش «سدید»؛ دکتر ستار پروین استادیار مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سوال که در مواجهه با معترضان نوجوان از چه رویکرد تربیتی باید استفاده کرد گفت: در بررسی علمی هر پدیده اجتماعی و ارائه راهکارهای مناسب برای آن، توصیف دقیق و توجه به ریشه‌ها، دلایل و عوامل آن ضرورت دارد. در بحث نوجوانان متعرض در قضایای اخیر عوامل بسیاری دخیل هستند، از یک سو عوامل روانشناختی این نسل و هیجانات آن‌ها حائز اهمیت است و از سوی دیگر عوامل اجتماعی ساختاری موثر هستند.
استادیار مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی داد: خانواده در ایران در چند دهه گذشته با تغییرات شگرفی مواجه بوده است. نوجوانان معترض برخاسته از خانواده‌هایی هستند که با چالش‌هایی از جمله مسایل اقتصادی دست پنجه نرم می‌کنند و دورنمای مثبتی ندارند. آن‌ها عمدتا با والدینی زندگی می‌کنند که هر روزه از وضعیت خود و جامعه ناراضی هستند و این ناخرسندی به اعضای کوچکتر خانواده نیز سرایت می‌کنند. نوجوانان نیز تحت تاثیر فضای خانواده و جامعه، آینده را بر خود و هم نسلانش مبهم ترسیم می‌کنند و طبیعی است که منتقد وضعیت موجود باشند.
ستار پروین افزود: در تحلیل این وضعیت می‌توان گفت نابرابری‌های اجتماعی در تمام ساحات جامعه ایرانی نمود دارد و تفوق ارزش‌های اقتصادی مانند مادی گرایی، پولی شدن روابط اجتماعی در تشدید این وضعیت موثر بوده است، به گونه‌ای که نهاد‌های جامعه پذیری مانند خانواده و آموزش و پرورش که بنا بر آن است که نسل آینده جامعه را تربیت کنند، به میدانی شبیه بازار تبدیل شده اند. در نتیجه این وضعیت کودکان و نوجوانان توسط نهاد‌های رسمی و طبیعی جامعه پذیری به شکل مناسبی جامعه پذیری نمی‌شوند و حتی بخشی از آن‌ها در مقابل نظم اجتماعی و سیاسی جامعه قرار می‌گیرند؛ کنش‌های اعتراضی آن‌ها در فضای مجازی و واقعی برایند و محصول این وضعیت است.
وی تصریح کرد: از دیگر عوامل تاثیر گذار، فضای مجازی است که در کنشگری اعتراضی و این نسل نمود زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین ویزگی‌های این نسل، پرسش گری آن‌ها در مورد همه مسائل اجتماعی و سنت‌های گذشته است. نوجوانان معترض قبل از اینکه در فضای واقعی دست به اعتراض بزنند در فضای مجازی اعتراضات خود را به ناکامی‌های حال و وضعیت مبهم آینده شان نشان می‌دهند و در فضای واقعی اگر فرصتی پیش بیاید آن را بیان می‌کنند.
پروین اضافه کرد: به نظر می‌رسد نوجوانان از سواد رسانه‌ای برخوردار نیستند. فضای مجازی در ایران یک فضای بدون محدودیت -حداقل قبل ازاعتراضات- بوده است بنابراین همه نوع پیام به نوجوانان ارسال می‌شود و درست و غلط بودن آن برای نوجوان اولویت نیست و تحت تاثیر آن قرار می‌گیرد. نوجوانان با حجمی از اطلاعات بدون نظارت حداقلی از سوی اعضای خانواده به شکل روزمره‌ای مواجه می‌شوند. مسلما حدود سه سال دوران کرونا در تشدید این وضیت بسیار تاثیر گذار بوده است.
وی افزود: در مواجه با نوجوانان معترض در حوداث اخیر نکات زیر قابل ذکر است:
۱-اعتراضات نوجوانان دارای ابعاد روانشناختی، اجتماعی و.. می‌باشد لذا هر گونه مواجهه با این موضوع ضرورت دارد به این ابعاد توجه شود.
۲-نوجوانان معترض دارای اقتضائات نسلی خاص خود هستند. شناخت این اقتضائات از جمله توجه به مساله جهانی شدن و بازتابندگی آن در فضای مجازی به مساله کمک می‌کند.
۳- ریشه بخش مهم از مساله به نهاد‌های جامعه پذیری مانند خانواده و آموزش و پرورش بر می‌گیرد. شناخت مسائل نهاد‌های فوق به کنکاش در ابعاد پیدا و پنهان موضوع کمک می‌کند.
۴- نوجوانان معترض در سنین زیر ۱۸ سال و با توجه به هیجانات خاص این دوران دست به کنش‌های اعتراض آمیز می‌زنند؛ لذا در مواجهه و برخورد با آنان، توجه به رویکرد‌های پیشگیرانه رشد مدار ضرورت دارد. باید تلاش کرد تا نوجوانان کمتر درگیر فرایند‌های رسمی دادرسی کیفری شوند و بر جنبه‌های تربیتی و تنبیهی تمرکز و تاکید بیشتری شود. استفاده از شیوه‌های رسمی مجازات کننده باید حداقلی باشد چرا که استفاده از رویکرد‌های قهرآمیز ممکن است تاثیرات بلند مدتی بر ساختار روانی و روابط اجتماعی نوجوانان معترض برجای بگذارد.
۵- یکی از مسایلی که امروزه در مورد نسل جدید نمایان است برچسب‌هایی که به این نسل زده می‌شود به طوری که برای هر نسل بر اساس دهه‌های تولد برچسب های-عمدتا منفی- زده می‌شود. این برچسب‌ها ضمن اینکه ممکن است با واقعیت چندان همخوان نباشد پیامد‌هایی نیز به دنبال داشته است. همه دهه هشتادی‌ها یک شکل نیستند، بلکه بر اساس متغیر‌هایی مانند جنسیت، منطقه جغرافیایی، پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده و... متفاوتند؛ بنابراین در رسانه‌ها باید از این گونه برچسب‌ها که نشانگر فاصله نسل جدید با گفتمان رسمی جامعه است پرهیز شود.
۶- انجام پژوهش‌های میدانی در باره نسل جدید و مسایل آن‌ها به طور عام و خاص می‌تواند در شناخت نیاز‌های این نسل بسیار تاثیر گذار باشد.
منبع: عطنا
