به گزارش «سدید»؛ دکتر بهرام بیات، دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه دفاع ملی معتقد است اگر روزی کرونا از جامعه رخت بربندد شرایط جامعه هرگز مانند دوران قبل از کرونا نمی‌شود و ما با فرایندهای اجتماعی جدیدی روبه‌رو خواهیم بود.
مهم‌ترین چالش‌ها و اثراتی که کرونا در عرصه اجتماعی با خود به همراه داشته چیست و این بیماری چقدر روی معضلاتی مانند افسردگی، انزوا و طلاق تاثیرگذار بوده است؟
کرونا به‌عنوان یک بلای طبیعت‌ساز یا انسان‌ساز به‌هرحال جزئی از زندگی انسان‌ها شده و به همراه خود تغییراتی را ایجاد کرده است. تغییرات ناشی از کرونا دو وجه منفی و مثبت دارد و در نگاه اول نوعی شیفت پارادایم در زندگی ما ایجاد کرده است. خواسته یا ناخواسته دنیا در حال تغییر فاز از فاز واقعی به فاز مجازی بود. کرونا در این زمینه شوکی را به کشور وارد کرد.
اولین و بزرگ‌ترین چالش منفی کرونا مرگ‌ومیری بود که به کشورهای مختلف ازجمله ایران تحمیل کرد. جان افراد بسیاری به‌ویژه آن‌هایی را که بیماری زمینه‌ای داشتند گرفت و خانواده‌های بسیار زیادی را داغدار کرد. این بخش از آسیبی که کرونا به کشور تحمیل کرد به‌هیچ‌وجه قابل جبران نیست.
جامعه پساکرونا باید بتواند ظرفیت‌هایی را که به اجبار کرونا در کشور ایجاد شده حفظ و تقویت کند. از این منظر، جامعه پس از کرونا جامعه دیگری خواهد بود. کرونا، جامعه را چندین مرحله به‌سمت مجازی شدن و دنیای جدید سوق داده است، نباید از این مرحله به عقب برگشت
دومین چالش منفی کرونا مسائل این بیماری بود. طی این دو سال و حتی امروز بخش قابل‌توجهی از توان و ظرفیت کشور، افراد و خانواده‌ها برای درمان این بیماری مصرف شد. حدود 140هزار نفر قربانی کرونا شده و جان خود را از دست دادند و چندمیلیون نفر نیز به این بیماری مبتلا شده و با مشکلات جسمی و مالی آن مواجه شدند. علاوه‌برآن کرونا برخی مشکلات روحی و روانی را نیز وارد فضای زیست اجتماعی مردم کرد. به‌ویژه در آن روزهای اول در اسفند98 و عید سال99 شرایط حادی بر کشور حاکم بود.
کرونا علی‌رغم همه آسیب‌ها و مشکلاتی که ایجاد کرد، نکات مثبتی نیز داشت. یکی از نکات مثبت کرونا این بود که ما را با آموزش مجازی آشنا و برای ورود جدی به فضای مجازی آماده کرد.از دیگر چالش‌ها و اثرات منفی کرونا تاثیر آن در فضای کسب‌وکار بود. زندگی کاری، درآمد و شغل بخش قابل‌توجهی از افراد تحت‌تاثیر این بیماری قرار گرفت. بسیاری از مشاغل مانند دستفروش‌ها به فروش آخر سال و برخی بازارها امید داشتند و با ورود کرونا دچار مشکل و آسیب شدند. البته از یک جهت این شرایط حاد باعث شد نوعی ترس عمومی و به‌تبع آن نوعی انسجام عمومی در درون خانواده‌ها و جامعه ایجاد شود. نمی‌توان به‌صورت معنی‌داری بین آمار طلاق و مشکلات روانی با کرونا ارتباط داد اما مسلما در این آسیب‌ها تاثیرگذار بوده است.
کرونا به‌صورت طبیعی زیرساختی را در کشور ایجاد و ما را برای آن تغییر اساسی که قرار است اتفاق بیفتد آماده کرد.
به نظر شما، سیاست‌گذاری‌ها و عملکرد ما در بحث آموزش مجازی طی این دو سال درست و کافی بوده است؟
انتخاب ما در این مساله انتخاب بین خوب و بد نیست، بلکه انتخاب بین بد و بدتر است. بدتر این بود که اگر کرونا نمی‌آمد شاید 200سال دیگر هم ما وارد عرصه آموزش مجازی نمی‌شدیم. بخش قابل‌توجهی از نظام تصمیم‌گیری آموزشی ما درک درستی از این مساله نداشتند و امروز هم ندارند.
از یک منظر، کرونا انقلاب کرد. کرونا باعث شد زیرساخت‌های ارتباط مجازی با شدت و ضعف متغیر، حتی تا روستاهای دورافتاده هم برود. ما به‌اجبار کرونا مجبور به آموزش مجازی شدیم؛ البته هر نوع تغییر و تحولی در ابتدا مسائل و مشکلات خاص خود را دارد، در این مساله نیز در ابتدا کیفیت و حتی در برخی مناطق کمیت آموزش نیز افت کرد. اما به‌هرحال در انتخاب بین بد و بدتر ما مجبور به انتخاب بد شدیم. بد قبول کیفیت پایین آموزش و بدتر این بود که اگر کرونا نبود شاید تا 200سال آینده نیز ما وارد آموزش مجازی نمی‌شدیم و از دنیا عقب می‌ماندیم؛ البته این نکته مثبت کرونا آسان هم به دست نیامد و ما هزینه‌های بسیار زیادی برای آن دادیم.
اگر کرونا نبود باید سال‌ها تلاش می‌شد، مطلب، مقاله و خبر تولید می‌شد تا ضرورت حضور در فضای مجازی و استفاده از این ظرفیت عظیم به مسوولان و افکار عمومی اثبات شود. امروز بسیاری از کارها را می‌توان در فضای مجازی انجام داد و این حجم وسیعی از هزینه‌های جامعه را کاهش می‌دهد، کرونا هر چند با هزینه‌های بسیاری که ایجاد کرد اما به‌هرحال کمک کرد که این ذهنیت در جامعه ایجاد شود.
اگر روزی این بیماری از جامعه رخت بربندد، آیا شرایط حاکم بر اجتماع مانند دوران قبل از کرونا می‌شود؟
اگر روزی کرونا از جامعه رخت بربندد شرایط جامعه هرگز مانند دوران قبل از کرونا نمی‌شود. ما در بحث کرونا هزینه‌های زیادی دادیم، بخش قابل‌توجهی از مردم و جامعه پزشکی عزیزان خود را از دست دادند. از این جهت نباید دستاوردهای مثبت کرونا را به‌آسانی از دست داد و قوه عاقله جامعه باید فکری برای آن بیندیشد. باید به نقاط مثبت کرونا به دید سرمایه‌گذاری نگاه شود. جامعه پساکرونا باید بتواند ظرفیت‌هایی را که به اجبار کرونا در کشور ایجاد شده حفظ و تقویت کند. از این منظر، جامعه پس از کرونا جامعه دیگری خواهد بود. کرونا، جامعه را چندین مرحله به‌سمت مجازی شدن و دنیای جدید سوق داده است، نباید از این مرحله به عقب برگشت.
یکی از تجارب مثبت کرونا این بود که نشان داد طور دیگری هم می‌توان زندگی کرد. کرونا سطح بهداشت را چند پله ارتقا داد و به همین سبب پس از کرونا برخی دیگر از بیماری‌های واگیردار نیز از جامعه رخت خواهد بست
کرونا در عرصه زندگی اجتماعی حامل چه پیام‌ها و تجاربی بوده است؟
اولین پیام کرونا این بود که این نوع از زیست اجتماعی به‌قدر کافی مستحکم نیست و ممکن است با یک تلنگر به هم بریزد. این قابلیت و قدرت به‌هم‌ریختگی که در جامعه‌شناسی از آن به‌عنوان زیست اجتماعی ژله‌ای یاد می‌شود به این معناست که ما با بنیادها، قواعد، اصول و زیرساخت‌های بسیار مستحکم و سختی مواجه نیستیم.
تجربه‌ای که کرونا برای بشر داشت این بود که انسان‌ها بدانند وارد دنیایی خطرپذیر شده‌اند؛ دنیایی که بشر با دست خود می‌سازد، هرچه بیشتر پیشرفت می‌کند زمینه‌های خطر بیشتری نیز برای او ایجاد می‌شود. مانند هواپیمایی که می‌سازد و احتمال سقوط دارد، آسانسوری که می‌سازد و ممکن است در طبقات آن گرفتار شود. کرونا نشان داد که لابراتوارها و آزمایشگاه‌ها ضمن آنکه می‌توانند برای بشر دستاورد داشته باشند درعین‌حال خطرناک نیز هستند.
یکی از تجارب مثبت کرونا این بود که نشان داد طور دیگری هم می‌توان زندگی کرد. کرونا سطح بهداشت را چند پله ارتقا داد و به همین سبب پس از کرونا برخی دیگر از بیماری‌های واگیردار نیز از جامعه رخت خواهد بست.
کرونا سبک بهداشت و تغذیه مردم را تغییر داد و نشان داد که در شرایط بحرانی و بزنگاه‌ها می‌شود در بسیاری از موارد مستقل بود و افراد می‌توانند بسیاری از نیازهای خود را رفع کنند.
/انتهای پیام/
