به گزارش «سدید»؛ ازدواج جزو قوانین آفرینش است، اما امروزه شاهد بالا رفتن سن ازدواج و ترس جوانان از آغاز زندگی مشترک هستیم. برخی افراد اعتقادی به ازدواج ندارند و همیشه این پرسش را مطرح می‌کنند که چرا باید ازدواج کنیم؟ آن‌ها از دلایل منطقی ازدواج آگاهی مناسبی ندارند و پس از رسیدن به دوران میانسالی، متوجه اشتباه خود می‌شوند که شاید خیلی دیر شده باشد.
ازدواج رسمی عاطفی، اجتماعی و قانونی است که دو نفر براساس آن به یکدیگر پیوند می‌خورند و با هدف بنیان گذاشتن یک خانواده و حفظ آن به یکدیگر نزدیک می‌شوند و تلاش می‌کنند؛ ازدواج مانند جورچینی است که از میلیون‌ها لحظه و تکه‌های کوچک تشکیل می‌شود.
طبق گفته دبیر ستاد ملی جمعیت طی آذرماه ۱۴۰۱، در سال ۱۳۹۰ تعداد ازدواج ۸۷۴ هزار بود که این رقم در سال ۱۴۰۰ به ۵۷۰ هزار کاهش یافته است و تعداد طلاق در سال ۹۹ حدود ۱۴۳ هزار عدد بود که در سال ۱۴۰۰ این عدد به ۲۰۰ هزار افزایش یافته است، نرخ باروری در سال ۱۳۹۰، ۱.۷۹ بود که طی سال ۱۴۰۰ نرخ باروری به ۱.۶۵ رسید، لذا با این وجود تمام آمارهای مثبت در زمینه ازدواج رو به افول رفته و آمارهای منفی ازجمله طلاق روند صعودی دارد و هر روز در حال افزایش چشمگیری است.
همچنین نرخ سالمندی ۸.۳ بود و اکنون به ۱۰.۵ رسیده است. با توجه به اعداد اعلام شده، ازدواج از ۸۷۴ هزار به ۵۷۰ هزار رسیده که با کاسته شدن ۳۰۴ هزار موردی، نشان دهنده کاهش ۳۵ درصدی ازدواج است. همچنین طلاق از ۱۴۳ هزار با افزایش ۵۷ هزار موردی، به ۲۰۰ هزار مورد رسیده که بیانگر افزایش ۴۰ درصدی جدایی‌ها طی ۱۰ سال است.
لحظات و مصاحبتی که به دنبال ازدواج به دست می‌آید، پایدار و آرامش‌بخش است. براساس تحقیقات صورت گرفته، احساس رضایت‌مندی و خوشبختی در افرادی که ازدواج کرده‌اند، بیشتر است. مطالعات انجام شده در بیش از ۱۷ کشور، نشان می‌دهد افراد متأهل از زندگی خود راضی‌تر هستند و احساس خوشبختی می‌کند و متخصصان نیز امر ازدواج را واقعی‌ترین و تاثیرگذارترین پیوند انسانی می‌دانند.
مدنظر قرار گرفتن تسهیل ازدواج جوانان در تمام حوزه‌ها
سیدحسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران گفت: درباره کاهش روند ازدواج، اظهار می‌کند: تحلیل موجود از وضعیت طلاق در کشور نشانگر این موضوع است که طی دو سه دهه اخیر، روند ازدواج به نسبت جمعیت، روند رو به رشد و قابل توجهی نداشته و به همین علت در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور در حوزه جمعیت، سلامت، خانواده و قوانین مختلف مانند قوانین تسهیل ازدواج جوانان و سایر قوانین مرتبط، نگرانی راجع به دوری جوانان از ازدواج شکل گرفته است.
وی ادامه می‌دهد: دلایل عمده‌ای که منجر به کاهش آمار ازدواج جوانان شده، شامل تغییر سبک زندگی، تغییر نقش‌های اجتماعی در جامعه و تغییر وضعیت اقتصادی است. موارد اعلام شده تنها برخی از موضوعات جدی در حوزه ازدواج است و بخشی از علل دوری جوانان از ازدواج، فرار از مسئولیت محسوب می‌شود که در بیشتر موارد با جمله «خودم را نمی‌توانم جمع کنم، چطور یک نفر دیگر را هم جمع و جور کنم؟» یا «بهتر است خودم را جمع‌وجور کنم و فکر آوردن فرد دیگری به زندگی‌ام نباشم» مطرح می‌شود.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران تصریح می‌کند: نمی‌توان منکر تأثیر حوزه اقتصاد بر ازدواج شد و به طور طبیعی این موضوع یک شاخص و مؤلفه کلیدی در ازدواج است. اقتصاد بر بخش‌های زیادی تأثیر دارد، اما آیا همه افرادی که ازدواج نمی‌کنند، وضع اقتصادی خوبی ندارند؟ لازم است بدانیم، افرادی وجود دارند که وضع مالی خوبی دارند، اما سبک زندگی تجردی را با آزادی‌هایی که دارند به عنوان سبک زندگی خود انتخاب می‌کنند.
تأثیر افزایش سن و شرایط اقتصادی بر ازدواج
وی اضافه می‌کند: درحال‌حاضر شرایط خوبی در حوزه اقتصاد حاکم نیست و افراد برای تأمین حداقل‌های زندگی مانند اجاره مسکن نیز با مشکل مواجه هستند. روند افزایش بسیار کند اشتغال و حقوق بسیار کمی که افراد دریافت می‌کنند فرد را به این نتیجه می‌رساند که از ازدواج دوری کند؛ البته خانواده، رسانه، شرایط فرهنگی و روابط اجتماعی می‌توانند برای خروج از این مسیر تأثیرگذار باشند. ابهام و تردید نیز از عوامل دوری جوانان از ازدواج است و مهریه، زندانیان مهریه و اتفاقات مشابه آن به نوعی می‌تواند یکی از عوامل تعلل در ازدواج باشد.
موسوی‌چلک با اشاره به تأثیر مشکلات اقتصادی بر آمار ازدواج، می‌گوید: افزایش بازاریابی تولیدات جوانان و بسیاری از موارد دیگر می‌تواند انگیزه‌های جوانان برای ازدواج را افزایش دهد. در این میان نمی‌توان تأثیر معضلات اقتصادی را نادیده گرفت، زیرا روی بخش‌های مختلفی از زندگی تأثیر می‌گذارد و ازدواج نیز یکی از حوزه‌هایی است که تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد. اگرچه حال و روز خانواده‌ها نیز امروزه خوب نیست، اما اگر نظام رفاه و تأمین اجتماعی که در قانون سیاسی پیش‌بینی شده است، کارآمدی داشته باشد نگرانی جوانان برای ورود به چرخه ازدواج کمتر می‌شود.
تأثیر منفی شهرنشینی بر ازدواج جوانان
وی با تاکید بر تأثیر شهرنشینی بر ازدواج جوانان، می‌افزاید: بخشی از دلایل این روند نیز به علت افزایش شهرنشینی است. هنگامی که شهرنشینی افزایش یابد، ساختار خانواده و روابط اجتماعی نیز دچار تغییر شده و می‌تواند تأثیرات منفی در حوزه ازدواج بگذارد. به همین علت در مقایسه با دو دهه اخیر، شاهد افزایش میانگین سن ازدواج هستیم و از سویی هرچه سن ازدواج بالاتر رود انتخاب شریک زندگی نیز سخت‌تر می‌شود.
رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران خاطرنشان می‌کند: دوری از ازدواج، بر کاهش جمعیت و کاهش نیروهای انسانی که عاملی مهمی برای توسعه و پیشرفت محسوب می‌شود، تأثیرگذار است و موجب نبود پاسخگویی به نیازهای مختلف از راه قانونی ازدواج دائم شده و استفاده از راه‌های دیگر برای تأمین این نیازها، منجر به پیدایش سبک جدیدی از زندگی می‌شود که با فرهنگ ما همخوانی ندارد.
اقتصاد؛ مهم‌ترین عامل بازدارنده از تشکیل خانواده
احسان کاظمی، روان‌شناس اجتماعی و مشاور خانواده اظهار می‌کند: تشکیل زندگی مشترک قبل از هر چیز نیاز به آموزش و آمادگی برای ازدواج دارد. مهارت‌های زندگی طیف وسیعی دارند و هیچ فردی ذاتی آن را یاد ندارد؛ بنابراین بهتر است پیش از ازدواج مانند بسیاری از مهارت‌ها آن را بیاموزد. اختلاف میان تمام افراد پیش می‌آید، اما مدیریت کردن آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.
وی پیرامون اینکه برخی از کارشناسان اعتقاد دارند اقتصاد مهم‌ترین عامل بازدارنده جوانان برای تشکیل خانواده است، می‌افزاید: در این جهان به سمت هر عنصری اعم از مهاجرت، خرید اتومبیل و منزل، دانشگاه و حتی عمل جراحی سوق داده شوید، یک بعد آن به طور کامل اقتصادی است، چراکه در دنیایی مادی زندگی می‌کنیم؛ لذا نگاه تک‌بعدی از منظر اقتصادی، به تنهایی نمی‌تواند علل اصلی گرایش نداشتن جوانان به امر ازدواج باشد.
این روان‌شناس و مشاوره خانواده با تاکید بر اینکه مناسک ازدواج با رویکردی فرهنگی، امروزه به سمت مناسک اقتصادی رفته است و روزبه‌روز گسترده‌تر و پیچیده‌تر می‌شود، تصریح می‌کند: ازدواج‌های امروزی با گذشته تفاوت بسیاری دارد و سایه تجملات، چشم و هم‌چشمی و اسراف بر ازدواج‌ها سنگینی می‌کند و هزینه‌های چند میلیونی سالن‌های لاکچری، پذیرایی، لباس و مابقی موارد برای راهی شدن زوج‌ها به خانه بخت صرف می‌شود، اما زوجین برای آگاهی، شناخت و کسب مهارت‌های زندگی حاضر به مشاوره قبل از ازدواج نیستند.
چالش‌های اصلی ازدواج جوانان چیست؟
وی ادامه می‌دهد: موانع اقتصادی در امر ازدواج جوانان نقش دارد، اما اگر نوع نگرش، توقعات و سبک زندگی خود را متناسب‌سازی کنیم، این مانع به قدری کم‌رنگ می‌شوند که ضمن تغییر شکل به سکوی پرش برای زوجین، مابقی مسائل را نیز در خود حل خواهد کرد، چرا که تنها با شرایط مالی نمی‌توان بازدارنده‌ها را از میان برداشت.
کاظمی، بزرگ‌ترین مانع ازدواج جوانان را موانع فرهنگی و فکری می‌داند و می‌گوید: یکی از موانع ازدواج وجود خواهر یا برادر بزرگ‌تر است. گاهی ازدواج دختری به هر دلیل آن قدر تأخیر می‌افتد تا از سن معمول و متعارف ازدواج بالاتر می‌رود و شانس آمدن خواستگار برای او کمتر می‌شود و از نظر خانواده‌ها ازدواج دختر کوچک‌تر از خواهر بزرگ‌تر در شأن آن‌ها و اقوام نیست و این امر یکی از دلایل رغبت نداشتن به ازدواج است.
وی تصویرسازی در امر ازدواج جوانان را ضروری می‌داند و می‌افزاید: ما با چالش‌ها روبه‌رو هستیم نه با مشکلات ازدواج، زیرا چالش مسئله‌ای است که برای رفع آن باید با آن‌ها مواجه شویم، اما معضل، موضوع پیش‌بینی شده و قابل رفع است. با پرداخت تسهیلات برای ازدواج جوانان درصدد تحلیل کدام مسائل هستیم وقتی در ذهن جوان ما مسائل بسیاری برای رسیدن به یک ازدواج درست وجود دارد؟
پرداخت یک میلیون و ۶۰۰ هزار تسهیلات ازدواج
امیرحسین بانکی‌پورفرد، رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت مجلس گفت: در رابطه با بوروکراسی اداری برای دریافت تسهیلات فرزندآوری و وام ازدواج اظهار کرد: از سال گذشته تاکنون حداقل یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر تسهیلات ازدواج دریافت کرده‌اند، اما حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر در صف انتظار هستند زیرا بانک مرکزی برای بانک‌ها سقف تسهیلات مشخص کرده بود و آن‌ها اعلام کردند که سقف تسهیلات خود را پرداخت کرده‌اند.
وی یکی از دلایل کندی روند پرداخت تسهیلات را فرارسیدن ماه‌های پایانی سال دانست و افزود: مردم به‌طورمعمول در ماه‌های بهمن و اسفند برای دریافت وام ازدواج و فرزندآوری مراجعه نمی‌کنند زیرا می‌دانند که سال بعد میزان تسهیلات افزایش پیدا می‌کند، بنابراین به بانک‌ها اعلام شده است که قبل از پایان دی‌ماه نسبت به پرداخت تسهیلات اقدام کنند.
رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده مجلس با اشاره به تعلل برخی از بانک‌ها در زمینه پرداخت وام خاطرنشان کرد: این تعلل به زیان بانک‌ها است زیرا در صورتی که در فرصت باقی‌مانده موفق به پرداخت تسهیلات نشوند، سال بعد سقف وام ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت که به سود مردم و به زیان بانک‌ها است.
وی از پرداخت یک میلیون و ۶۰۰ هزار تسهیلات ازدواج خبر داد و گفت: بیش از ۵۰۰ هزار نفر وام فرزندآوری دریافت کرده‌اند و حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر نیز در نوبت قرار دارند زیرا بانک‌ها با مشکل سقف تسهیلات روبه‌رو هستند و اگرچه تاکنون شش نشست با مسئولان بانک‌ها برگزار شده است که هر بار قول تمدید داده‌اند اما اقدامی انجام نمی‌شود.
استفاده از ظرفیت قانونی و شکایت از شعبه‌های استنکاف‌کننده
بانکی‌پورفرد، بهترین راهکار را استفاده از ظرفیت قانونی شکایت از شعب بانک‌های استنکاف‌کننده از اجرای این قانون دانست و تصریح کرد: از نظر قانونی ظرفیت شکایت از شعبه‌های استنکاف‌کننده از پرداخت وام وجود دارد زیرا در قانون بودجه این بخش به عنوان اولویت نخست در نظر گرفته شده است و بانک تحت هیچ شرایطی حق استنکاف ندارد.
وی ادامه داد: متقاضیان می‌توانند در صورت خودداری شعب از پرداخت تسهیلات به دستگاه قضائی شکایت کنند، همچنین موضوع با اعلام به بازرسی هر استان به بازرسی کل کشور نیز قابل پیگیری است.
رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده با انتقاد از محقق نشدن قول مسئولان بانک مرکزی و مسئولان مختلف برای رفع این مشکل، گفت: با این وجود همچنان در میدان می‌بینیم که همکاری لازم وجود ندارد و لازم است که مشکل متقاضیان در صف انتظار نیز رفع شود.
وی با اشاره به واگذاری خودرو به ۱۳۰ هزار مادر در قالب طرح جوانی جمعیت یادآور شد: تاکنون بیش از ۱۳۰ هزار مادر خودروی خود را در قالب این طرح دریافت کردند ۳۰۰ هزار نفر نیز در قرعه‌کشی برنده شدند اما آن را دریافت نکردند، همچنین برای برخی خودروها تعداد مادرانی که ثبت‌نام می‌کنند، بیشتر از تعداد خودرو است، بنابراین بین مادران متقاضی قرعه‌کشی می‌شود.
منبع: ایمنا
