موسیقی سنتی، آینه آیین‌ها
به گزارش «سدید»؛ موسیقی سنتی ایران، تنها یک هنر نیست؛ میراثی است زنده از هویت، عرفان و آیین‌های کهن که از دل فرهنگ ایرانی برخاسته و در گذر قرن‌ها، به یکی از نمادهای معنوی مردم این سرزمین بدل شده است. موافقان و مخالفان بسیاری در زمینه ابعاد استفاده از موسیقی سنتی ایران وجود دارد اما محمد معتمدی از برجسته‌ترین خوانندگان نسل جدید موسیقی اصیل ایرانی بر این باور است که موسیقی سنتی ایران ظرفیت بی‌نظیری برای بازتاب مفاهیم اعتقادی، عرفانی و آیینی دارد که این ظرفیت هنوز به طور کامل درک و بهره‌برداری نشده است.
محمد معتمدی هنرمندی که این روزها عکس‌هایی از جنایت‌های رژیم صهیونیستی را به اشتراک گذاشته و به این صورت به همدردی با ایران و ایرانی پرداخته، در گفت‌وگویی کوتاه با خبرنگار ما در خصوص موسیقی سنتی ایران صحبت کرد.
او ضمن تأکید بر پیوند عمیق این نوع موسیقی با باورهای دینی و فرهنگ مذهبی مردم گفت: موسیقی اصیل ایران با اعتقادات، آداب و رسوم و سنت‌های ایرانی پیوند خورده است. از آنجا که فرهنگ دینی ما نیز بیش از هزار و ۲۰۰سال قدمت دارد، طبیعی است که این دو در لایه‌های معنایی و حسی همپوشانی زیادی داشته باشند.
معتمدی باور دارد موسیقی سنتی ایران به دلیل ماهیت آهنگین و روحانی خود می‌تواند به‌خوبی حامل پیام‌های آیینی باشد و در همین باره عنوان کرد: نه اینکه موسیقی پاپ یا سبک‌های دیگر این ظرفیت را نداشته باشند، اما برای مفاهیم عمیق مذهبی و عرفانی، موسیقی سنتی با زبان و ساختار خاص خود، کارایی و تأثیرگذاری بیشتری دارد.
با مرور این گفته او و گذر در فرهنگ ایرانی می‌توان از قابلیت‌های موسیقی ایرانی به خوبی آگاه شد و به این مهم رسید که حتی محدودیت موسیقی در دوره‌های تاریخی از جمله صفویه این گریز روحی و معنوی را متوقف نکرد و موجب شد موسیقی با راهیابی به آیین‌هایی مانند سوگواره‌های مذهبی چون تعزیه، نوحه‌خوانی، مناجات‌های سحرگاهی و حتی ذکرخوانی‌ها در مراسم مختلف خود را نشان دهد و به جزئی از مناسک آیینی تبدیل شود.
در همین زمینه، معتمدی با ارائه مثال‌هایی بر ارتباط موسیقی با ادبیات فارسی تأکید ویژه‌ای کرد و گفت: دیوان اشعاری مانند حافظ، سعدی، عطار و مولانا با ستایش خداوند، مدح حضرت رسول(ص) و خاندان پیامبر(ص) آغاز شده‌اند که این نشان‌دهنده نگاه عمیق دینی در ادبیات ماست و باید گفت همین ادبیات همواره منبع الهام موسیقی سنتی به ویژه در بخش آوازی بوده است و اگر بگوییم در بزنگاه‌های تاریخی این ادبیات بوده که موسیقی را نجات داده بی‌راه نگفته‌ایم.
دیوان اشعاری مانند حافظ، سعدی، عطار و مولانا با ستایش خداوند، مدح حضرت رسول(ص) و خاندان پیامبر(ص) آغاز شده‌اند که این نشان‌دهنده نگاه عمیق دینی در ادبیات ماست و باید گفت همین ادبیات همواره منبع الهام موسیقی سنتی به ویژه در بخش آوازی بوده است و اگر بگوییم در بزنگاه‌های تاریخی این ادبیات بوده که موسیقی را نجات داده بی‌راه نگفته‌ایم.
جدا از نگاه به ظرفیت‌های نجات‌بخش ادبیات، در بررسی تاریخ موسیقی ایران مشاهده می‌کنیم نغمه‌هایی مانند بیات ترک، افشاری یا شوشتری، خود به تنهایی و بدون اینکه شعر بیان دینی داشته باشد حسی از عرفان، اشتیاق و نیایش را در مخاطب ایجاد می‌کند و معتمدی از جمله هنرمندانی است که تلاش کرده این نگاه را به اجرا درآورد.در کارنامه معتمدی، آثار متعددی با مضامین مذهبی و عرفانی دیده می‌شود که از جمله آن می‌توان از آلبوم «مناجات»ش یاد کرد و باید یادآور شد این رویکرد، یادآور یک سنت قدیمی در عرصه هنر است که هنرمند در آن نه صرفاً به عنوان شخصی که یک تبحر خاص دارد بلکه کسی که فرهنگ و پیوست‌های دینی خود را در کارش روایت می‌کند دیده می‌شود.
از دیدگاه این هنرمند فضاهای حسی موسیقی سنتی ایران زمینه‌ای فراهم می‌کند که شنونده را به تجربه‌ای درونی و تأمل‌برانگیز می‌برد که این تجربه با مفاهیم معنوی کاملاً همخوان است و شاید بتوان قطعه «حالا که می‌روی» این خواننده را از جمله آثاری دانست که شنونده را به تأمل درونی روی واژه به واژه قطعه همراهی و همذات‌پنداری با آن وادار می‌کند.
او در ادامه صحبت‌هایش به غفلت از موسیقی سنتی ایران اشاره کرد و ادامه داد: باید از ظرفیت‌هایی که موسیقی سنتی برای آیین‌ها دارد استفاده شود. هنرمندانی که توان و درک این حوزه را دارند باید جدی گرفته شوند چون این یک فرصت فرهنگی است که نباید به راحتی از کنار آن گذشت.
این دیدگاه معتمدی نه صرفاً بازتاب نظر یک خواننده، که بازتاب یک دغدغه فرهنگی است، دغدغه‌ای برای حفظ ریشه‌ها و میراثی که برای معنا بخشیدن دوباره به هنر راه حل دارد و می‌تواند برای آشتی دوباره مردم با صدای ایمان در لابه‌لای نغمه‌های ایرانی راه‌حل‌‌هایی پیش روی ما بگذارد.
/ انتهای پیام /
منبع: روزنامه قدس
