اکنون وقت کارهای حماسی است
به گزارش «سدید»؛ اکبر صحرایی، نویسنده و پژوهشگر حوزه ادبیات جنگ، به عنوان یکی از چهره‌های برجسته در نوشتن آثار مرتبط با دفاع مقدس شناخته می‌شود. او با تجربه‌ای عمیق از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و بهره‌گیری از خاطرات خود در آن دوران، در خلق داستان‌ها و روایت‌های جنگی سهم بسزایی داشته و با رمان «حافظ هفت» برگزیده جایزه ادبی جلال آل‌احمد و سه دوره نیز برنده جایزه کتاب سال دفاع مقدس شده است. به بهانه جنگ اخیر و سابقه این نویسنده در نوشتن آثاری با بن‌مایه‌های جنگ گفت‌وگویی انجام دادیم تا از دیدگاه‌هایش درباره وضعیت کنونی و تأثیرات آن بر ادبیات جنگ مطلع شویم.
نویسنده‌ای از دل جنگ
صحرایی که خود تجربه و حضور فعالی در دوران جنگ تحمیلی ایران و عراق داشت با مرور خاطراتش از اینکه او و هم‌سن و سالانش در ۱۸-۱۷ سالگی از نخستین نسل جوانانی بودند که به جنگ رفتند، در خصوص جنگ اخیر نظرات جالبی داشت و گفت: در آن دوران ما نخستین نسلی بودیم که به جنگ رفتیم و اکنون نیز دهه هفتادی و هشتادی‌ها پرچمداران اصلی این جنگ هستند که نقش پررنگی ایفا می‌کنند و می‌توانند این جنگ را اداره کنند. یادم می‌آید در دوران هشت سال دفاع مقدس، فرمانده لشکر ما ۲۵ سال بیشتر نداشت و عمده نیروهای رزمی گردان هم در همین محدوده سنی بودند. ما آن فضا را در حالی تجربه کردیم که هیچ آمادگی از قبل نداشتیم و کشور در بحران‌های خاصی مانند جنگ‌های داخلی گروهک‌ها و منافقین به سر می‌برد. با وجود ضربه اولی که کشور خورد و دشمن تا شعاع ۸۰ کیلومتری ایران پیشروی کرده بود، پس از آن هر چند که هشت سال طول کشید ولی با مدیریت خوب و کمترین امکانات توانستیم بر اوضاع مسلط شویم و دشمن متجاوز را تنبیه کنیم. در نهایت هم شرایط طوری شد که پس از قرن‌ها برای نخستین بار، یک متر از کشور ما به تصرف دشمن درنیامد و اکنون هم با روی کار آمدن دهه هشتادی‌ها قطعاً همین طور خواهد شد.
تغییراتی قابل توجه در فضای ادبیات کشور
آقای نویسنده ادامه داد: در فضای جنگ دفاع مقدس، شرایط طوری بود که کسی زیاد در حال و هوای نوشتن نبود و کمتر کسی وارد حوزه داستان و ادبیات می‌شد. در آن دوران بیشتر به کارهای تبلیغاتی مانند فیلم، سریال و مستند می‌پرداختند و پس از جنگ بود که تازه روند داستان‌نویسی و قصه‌گویی‌ها شروع و منجر به خلق آثار بسیار زیادی از تاریخ شفاهی و خاطرات شد که به شکل داستان درآمد. اکنون پس از گذشت چند دهه از جنگ، فضای ادبیات کشور ما تغییراتی داشته و به سطحی نسبی از آمادگی برای حضور در سطح جهانی ادبیات رسیدیم و در این میان هم جنگی مانند غزه رخ داد که بنده در همان فضا، کتابی به نام «یادم نمی‌آید مرده باشم» را با انتشارات کتاب آستان معرفت به چاپ رساندم که شامل ۴۰-۳۰ داستان کوتاه بوده و نیمی از آن‌ها درباره کودکان و نوجوانان است. فضای کنونی ادبیات ما دیگر مانند آن سال‌های جنگ دفاع مقدس نیست که کسی در هوای نوشتن نباشد. در همین چند روز حمله رژیم صهیونیستی به خاک کشورمان دیدم شاعران و نویسندگان بسیاری دست به قلم شدند و شعر و داستان‌های کوتاهی می‌نویسند و منتشر می‌کنند که در فضای کنونی هم تأثیر خوبی دارد.
نوشتن رمان جنگی نیازمند زمان است
صحرایی این نکته را هم متذکر شد که با وجود پیشرفت‌ها و در دسترس بودن اینترنت و انتشار سریع نوشته‌ها، باز هم بحث رمان‌های جنگی متفاوت است و نیاز به زمان بیشتری دارد تا نویسنده از جنگ فاصله بگیرد و مدتی بگذرد، سپس رویدادها در کنار هم قرار گیرند، سوژه‌های مناسب در ذهن نویسنده تبدیل به داستان شوند و یک رمان شکل بگیرد.
صحرایی افزود: قصد دارم در خصوص این جنگ اخیر هم داستانی بنویسم ولی باید صبر کنیم تا گرد و غبار‌ها بخوابند، افراد فرصت کنند تا از سنگر دفاع بیرون آیند و مسائل امنیتی را هم در نظر بگیریم و با آن‌ها مصاحبه کنیم. این مصاحبه‌ها تبدیل به خاطره‌نگاری شود تا یک داستان بتواند شکل بگیرد. اتفاق‌ها در ذهن یک نویسنده مانند یک سانتریفیوژ می‌چرخند و وقایع را با یکدیگر تلفیق می‌کنند. ذهن من هم اکنون در حال پردازش این اتفاق‌هاست و هنوز چون در حالت شوک جنگی هستیم به این سرعت نمی‌شود داستانی نوشت و مانند یک نقاش، عکاس یا فیلمساز توقع یک کار آنی و سرعتی داشته باشیم.
در اوضاع کنونی، هنرمندان زیادی از جمله شاعران، نویسندگان، نقاشان، عکاسان و... علیه رژیم صهیونیستی برآمدند و هر کدام به نوعی نقشی بر این صفحه روزگار جنگی ایفا کردند.
وظیفه اصلی نویسندگان و تشویق به همبستگی
صحرایی در ادامه توضیحاتش در خصوص وظیفه نویسندگان و نقش آن‌ها در زمانه‌ای که کشور دچار چنین تهدیدهایی می‌شود، اظهار کرد: هر چند که شرایط جنگی، این فضا را ایجاد می‌کند که هر کسی شعار بدهد و اصلاً شعار دادن در ذات جنگ است ولی در رمان نمی‌توانیم شعار دهیم. یکی از وظایف اصلی نویسندگان در چنین شرایطی ترغیب مردم به همبستگی، مقاومت و دفاع از کشور و اسلام است. باید در چنین وضعیتی کارهای تبلیغی برای تشویق و ترغیب مردم برای مقاومت و حتی جنگیدن انجام دهیم. اکنون وقت کارهای حماسی است و هر کاری در حوزه ادبیات داستانی مانند داستان‌های کوتاه جوابگو است.
امید و نشاط برای کودکان
اکبر صحرایی که در حوزه کودک و نوجوان هم آثاری طنزآمیز مانند «آمبولانس شتری» دارد و به شیوه تازه‌ای به مرور وقایع جنگ هشت ساله ایران و عراق و خاطرات دفاع مقدس می‌پردازد در خصوص قلم نویسندگان برای کودکان و نوجوانان در این بحبوحه جنگ، دیدگاه متفاوتی ارائه داد و گفت: سالیان گذشته می‌گفتند نباید با کودک از جنگ حرف بزنیم تا آرامش داشته باشد، ولی باید به این مورد هم توجه داشته باشیم که اسرائیل از همان کودکی به بچه‌ها آموزش‌های نظامی می‌دهد و آن‌ها را برای دفاع آماده می‌کند و می‌گوید دشمن باید کشته شود. با وجود پیش آمدن شرایط غزه هم دیگر این مفهوم که ما با کودک از جنگ حرف نزنیم تا روحیه‌اش آسیب نبیند معنایی ندارد و حداقل در جامعه کنونی دیگر کاربردی ندارد و جوامع جهانی را هم حتی تحت تأثیر قرار داده است. البته قابل ذکر است که داستان‌نویسی در حوزه کودک و نوجوان به خصوص کودک، همان میزان که وقت کمتری از یک نویسنده می‌گیرد، نیازمند تأمل بیشتری هم هست و کار را سخت می‌کند. برای نوشتن در حوزه کودک و نوجوان نیازی نیست که حتماً دنبال سوژه خاصی بگردیم و از پلیدی‌ها، خرابی‌ها، کشته و زخمی‌ها بنویسیم. ما به عنوان یک نویسنده می‌توانیم در چنین شرایطی با خلق آثار حساب شده مانند کارهای طنز امید و نشاط را به کودکان تزریق کنیم.
وقتی روسیاهی به زغال میرسد...
دیدگاه و تحلیل‌های سیاسی آقای نویسنده هم خالی از لطف نبود. هر چند که وی با آثار طنزش معروف است ولی در خصوص تجاوز دشمن به خاک کشورمان، قاطعانه گفت: ما جنگ را شروع نکردیم و جنگ‌طلب هم نبودیم اما دفاع واجب و لازم است در این شرایط یکپارچه باشیم. به هر حال در نهایت ما به پیروزی رسیدیم. اصلاً در جنگ، کسانی پیروز می‌شوند که در این مقطع به کشورشان کمک و از آن حمایت کردند. قطعاً در پایان جنگ کسانی ناراحت و روسیاه می‌شوند که هیچ کمکی نکردند و کنار ایستاده و فقط نظاره‌گر بودند. وظیفه هر انسانی در شرایط جنگ، کمک و تقویت روحیه رزمندگان و مدافعان کشور است و نویسنده‌ها، شاعران و هنرمندان هم می‌توانند با خلق آثار این روحیه شجاعت را ترویج کنند. وی در پایان به اثر جدید خود هم اشاره کرد و گفت: با همکاری انتشارات به‌نشر، من و چند نویسنده دیگر در حال نوشتن آثاری با محوریت ائمه(ع) هستیم که انتخاب من هم امام حسین(ع) بود که حدود ۱۰ فصل مساوی با ۱۰۰ صفحه از آن را نوشتم که احتمالاً در نمایشگاه بین‌المللی ۱۴۰۵ در تهران رونمایی می‌شود.
/ انتهای پیام /
منبع: روزنامه قدس
