به گزارش فرهنگ سدید، چهاردهمین نشست هیأت پژوهی با موضوع نقد و بررسی کتاب «درسنامه‌های مقتل شناسی» اثر حجت الاسلام جعفر واضحی آشتیانی و با حضور محمدحسین رجبی دوانی محقق تاریخ اسلام و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین (ع) برگزار شد. این کتاب با هدف آشنایی مرثیه خوانان با اصول، فنون و روش های مشخش مقتل خوانی در 222 صفحه و با هدف چگونگی روایت کربلا به رشته تحریر در آمده است.
حجت‌الاسلام واضحی آشتیانی نویسنده کتاب «درسنامه مقتل شناسی» در این نشست با اشاره به نگارش بیش از 200 مقتل در طول تاریخ گفت: با وجود اینکه مقاتلی خوبی مانند مقتل جامع سیدالشهدا(ع) نوشته شده اما به حواشی واقعه شهادت نسبت به اصل مقتل، بیشتر پرداخته شده است.
وی بر لزوم کاربردی کردن مرثیه‌ها با نگاه به ظرفیت مقتل‌ها تاکید کرد و افزود: نکاتی در راستای استفاده از مقتل در کتاب درسنامه مقتل‌شناسی آورده شده که این نکات می‌تواند در روایت‌های مختلف مورد استفاده مرثیه‌خوانان قرار گیرد.
نویسنده کتاب «درسنامه‌های مقتل‌شناسی» با اشاره به اینکه واژه «مقتل» در زبان عربی به زمان و مکان کشتن یا جاهای حساس بدن گفته می‌شود، گفت: «مقتل» در اصطلاح به مجموعه‌ای از گزاره‌های گفتاری و نوشتاری در مورد کشته شدن اولیای الهی گفته می‌شود که در آن به قبل و بعد از کشتن این بزرگواران نیز اشاره می‌شود. مرثیه به مجموعه چند بخش مقتل، شعر، زیارت، روایات و جملات عاطفی می‌گویند اما در میان این عناصر، مقتل جایگاه اصلی را به خود اختصاص داده است.
مداحان به سمت مرثیه‌خوانی عالمانه سوق داده شوند
حجت‌الاسلام واضحی آشتیانی هدف از نگارش این کتاب را کاربردی کردن مقتل اعلام کرد و گفت: مرثیه‌خوانی به دو دسته عالمانه و عامیانه تقسیم‌بندی می‌شود، به همین علت باید سخنرانان به ویژه مداحان را به سمت و سوی مرثیه‌خوانی عالمانه سوق دهیم، در این نوع از مرثیه‌خوانی باید از روایات، زیارات و منابع مطلوب استفاده شود در حالی که در مرثیه‌خوانی عامیانه صرفاً آنچه که مورد پسند مردم است مطرح می‌شود. این کتاب به دنبال ترویج هنر استفاده از مقتل است، در این کتاب علاوه بر پاسخ دادن به سوالات مرثیه‌خوانان، معرفی منابع و مقتل‌های عمومی برای مردم و علاقه‌مندان به اهل‌بیت(ع) و فرهنگ کتابخوانی برای ذاکرین مورد توجه قرار گرفته است. هیئت یکی از مراکز تاثیرگذار در زندگی، کسب و کار، اقتصاد و اعتقادات مردم است.
اعلام برنامه‌های مسجد ارک در شب‌های ماه مبارک رمضان
وی تاکید کرد: اکنون انقلاب اسلامی به چهل سالگی و دوران پختگی خود رسیده و در هیئت‌های مذهبی نیز باید به این پختگی برسیم، هر چند شور را باید حفظ کنیم اما شعور را نیز باید تقویت کرد و در این راستا باید تحقیق‌ها، پژوهش‌ها و ارائه مقاتل معتبر دینی را مورد توجه قرار دهیم.
نویسنده کتاب «درسنامه‌های مقتل‌شناسی» خاطرنشان کرد: نشست هیئت‌پژوهی دغدغه‌ای برای ورود هیئت‌ها به عرصه‌های مختلف ایجاد می‌کند که ثمرات آن در هیئت‌ها، متولیان و مخاطبان آن‌ها قابل مشاهده خواهد بود و همانطور که رهبر انقلاب اسلامی مطالبه داشتند هیئت‌پژوهی باید به شدت و قدرت استمرار داشته باشد تا ثمره آن در جامعه مشاهده شود.
محمدحسین رجبی‌دوانی نیز در این نشست طی سخنانی گفت: زمانی که حرف از مقتل می‌زنیم توجهات به واقعه کربلا و امام حسین(ع) جذب می‌شود درحالی که مقتل‌نویسی و مقتل‌نگاری در ادبیات تاریخی مسلمین فقط اختصاص به اولیای الهی نداشته و مقتل‌های عثمان و عمر بن خطاب هم داریم اما از منظر شیعه مقتل فقط به معصومین(ع) اختصاص دارد.
مداحان نباید از هر منبعی تاریخی استفاده کنند
وی با بیان اینکه مداحان باید با منابع معتبر آشنایی پیدا کنند و از هر منبعی استفاده نکنند، اظهار کرد: در راستای این هدف، نقد و بررسی منابع مرتبط با عاشورا دنبال و برخی از منابع جامع به صورت مطلوب معرفی شده است اما مباحث مناسب برای انتقال به عموم مردم باید از این منابع استخراج شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه امام حسین(ع) گفت: در دانشنامه امام حسین(ع) و مقتل جامع سیدالشهداء (ع) به صورت جامع به واقعه کربلا پرداخته شده و به همین علت برای مطالعه‌کنندگان تاریخ کربلا بسیار مناسب است اما مرثیه‌خوانی آن، ذوقی می‌خواهد که فرد باید بتواند با انگیزه و ذوق خود مفاهیم و مطالب را به مخاطبان خاص خود انتقال دهد.
وی افزود: مقتل صرفاً به چگونگی کشته شدن یک شخصیت و قبل و بعد از آن، پرداخته است. ما کتاب‌های تاریخی نیز داریم که با تعاریف عمومی به بخشی از تاریخ از جمله واقعه کربلا پرداخته‌اند و نباید با این نگاه مقتل و تاریخ را از هم جدا بدانیم چرا که مقاتل بر اساس گزارشات تاریخی کتب مختلف نگاشته می‌شود.
رجبی‌دوانی با بیان اینکه مبنای اعتبارسنجی به مقتل‌های معتبر باید در کتاب درسنامه مقتل‌شناسی مورد توجه قرار گیرد، گفت: در این کتاب از برخی منابع فقط اسم برده شده اما جزئیات و مطالب مهم برخی از مقاتل دیگر به صورت جامع مطرح شده که این تبعیض قابل پذیرفتن نیست.
این محقق تاریخ اسلام خاطرنشان کرد: سیر تاریخی عزاداری‌ها در کتاب درسنامه مقتل‌شناسی مورد توجه قرار گرفته اما این سیر فقط به ایران محدود شده و به عزاداری در کشورهای دیگر پرداخته نشده و یکباره نیز از عزاداری در عصر صفویه به انقلاب اسلامی رسیده‌ایم یعنی دوره زندیه و به خصوص دوره قاجار که عزاداری‌ها، شبیه‌خوانی‌ها و تعزیه‌ها اوج می‌گیرد، مورد توجه قرار نگرفته است. در مورد دوره پهلوی نیز جا دارد به وضعیت سخت عزاداری مردم اشاره شود. امیدواریم مرثیه‌خوانان در مراسم‌های عزاداری به منابع معتبر استناد و از طرح مباحث غیرواقعی پرهیز کنند، مراجعه به مقتل‌های معتبر موضوع بسیار مهمی است که موجب افزایش تاثیرپذیری مخاطب نیز می‌شود.
برگزاری نشست‌های هیأت‌پژوهی لبیک گفتن به فرمان رهبری است
رجبی دوانی برگزاری نشست‌های هیئت‌پژوهی را لبیک گفتن به فرمان رهبر انقلاب برای بالا بردن غنای علمی هیئت‌ها دانست و گفت: اگر مداح‌ها و منبری‌ها بتوانند به داشته‌های خود از نظر علمی بیافزایند می‌توانند در کنار ایجاد شور، حزن و شادی میان مردم، عرصه‌های مختلف زندگی اهل‌بیت(ع) را برای مردم بازگو کنند، چراکه هیئت‌ها بسیار بر جان و اعتقاد مردم رسوخ پیدا کرده و می‌توانند هنگام بروز خطرات برای دین، انقلاب و کشور بر مبنای مطالعات و کارهای علمی، تأثیرگذاری لازم را به دنبال داشته باشند.
