به گزارش «سدید»؛ محمدرضا سنگری، عاشوراپژوه و نویسنده کتاب آیینهداران آفتاب، مطالب مستند، با ارزش و مهمی را درباره سبک زندگی حضرت زینب سلامالله علیها و رعایت عفاف و حجاب در عرصه کربلا توسط زنان و مردان عاشورایی بیان میکند.
این پژوهشگر عاشورایی گفتوگویی انجام داده و این واقعه بزرگ تاریخی و جهانی را از بعد عفاف بررسی و با روزگار حال تطابق داده است.
حضور چندبعدی حضرت زینب (س) در عاشورا
در نهضت عاشورا شاهد حضور گسترده زنان و دختران خاندان رسول خدا صلیالله علیه و آله هستیم. این حضور از چه ابعادی قابل بررسی است؟
حضور زنان در قیام بزرگ و تاریخی حضرت سیدالشهدا علیهالسلام چه در مراحل آغاز حرکت، چه در طول مدت حرکت و چه در صحنه کربلا و حوادث پس از آن برجسته و از ابعاد گوناگونی مانند شجاعت، رشادت، دلاورمردی، حیا و عفاف، پیامرسانی این نهضت بزرگ، دفاع از مقام امامت و ولایت و بسیاری ابعاد دیگر قابل بحث و بررسی است. در حقیقت میتوان حضور زنان در این انقلاب بزرگ را بخش جداناپذیر آن دانست که بدون آن، تصویر کامل نخواهد بود.
نکته قابل تأمل درباره حضور زنان در نهضت حسینی، آن است که عدهای مانند حضرت زینب سلامالله علیها با عفاف و حجاب خود در مدینه یا شهرهای دیگر، جزء پیامرسانان و شخصیتهای برجسته این قیام تاریخی محسوب میشوند.
همین طور است. حضرت زینب سلامالله علیها نقش مهم و تاریخسازی در اسلام دارند. به اندازهای که نمونههای مهم سبک زندگی را باید از آن حضرت یاد گرفت. حتی حضرت امالبنین سلامالله علیها مادر حضرت عباس، عبدالله، جعفر و عثمان علیهم السلام همراه کاروان نبودند، هم چنانکه امسلمه به عنوان تنها همسر بازمانده رسول خدا صلیالله علیه و آله در این قیام حضور نداشتند. برخی از اینها مأموریتی از جانب امام حسین علیهالسلام داشتند که ناشر فرهنگ حسینی در جهان اسلام باشند.
همچنین آن طور که تحقیقات در زمینه عاشورا برای من مشخص کرده، در حرکت حضرت سیدالشهدا علیهالسلام ۸۴ زن و دختر حضور دارند که نقشآفرین در طول حرکت، در صحنه و ماجراهای پس از آن هستند. این افراد نقش حمایتی و انگیزاننده نیز دارند. به طوری که همسران و پسران خود را تحریض و تشویق به جهاد و حمایت از امام میکنند، آن هم در حالی که آنها در راهی قرار دارند که مسیر پرخطری است؛ راهی که کشته شدن در آن هست و حوادث بسیاری برای مردان و زنان رقم خورده است.
این اتفاقات را زنان حاضر در عرصه کربلا به خوبی میدانستند. زیرا امام زین العابدین علیهالسلام فرمودهاند: «من همراه پدرم، حضرت امام حسین علیهالسلام، حرکت کردیم. پس در هیچ منزلی نزول نفرمود و از هیچ منزلی کوچ نکرد مگر اینکه از حضرت یحیی بن زکریا علیهماالسلام و کشته شدن او یادی به میان میآورد.» درواقع امام حسین علیهالسلام با این بیان و ذکر ماجرا و عاقبت حضرت یحیی علیهالسلام، فرجام راه را مشخص میکردند تا همه از آن آگاهی داشته باشند.
نقش دیگر زنان در طول این مسیر، آن بود که بخشی از نیازهایی که در طی حرکت ایجاد میشد مرتفع کنند. کارهای درمانی، تهیه غذا و اموری از این قبیل بر عهده زنان کاروان بود.
دفاع بانوی کربلا از امام زمان، الگوی مهم زنان روززگار ماست.
اما بخش قابل توجه حضور زنان به خصوص حضرت زینب سلامالله علیها که در صحنه کربلا مشاهده میشود این بود که فرزندان خود را تشویق میکردند تا پابهپای مردان، جان خود را سپر دفاع از حریم اسلام و اهلبیت علیهمالسلام کنند. بانوان حاضر در کربلا، چگونه با حفظ حجاب و عفاف خود این نقش مهم را در آن بیابان و در مقابل دشمن ایفا کردند؟
نمونه این اقدام شجاعانه با حفظ حیا و عفت را در عملکرد هانیه همسر عبدالله بن عمیر کلبی میتوان مشاهده کرد؛ زن جوانی که مدت کمی از ازدواج او با عبدالله میگذشت، اما در میدان در کنار همسرش چنان رجز خواند و با سوز و بیان لطیف این نکته را بر بالای پیکر مجروح همسرش گفت که «بهشت بر تو مبارک باشد. سلام من را به رسول خدا صلیالله علیه و آله و حضرت امیرالمؤمنین و حضرت زهرا علیهماالسلام برسان.»
این نوع اظهار حقیقت در وسط میدان کربلا با آن بیان دقیق و سوز آن زن شجاع، عمرسعد را وحشتزده کرد که مبادا سربازان لشکرش به خود آمده و رهایش کنند. به همین دلیل بود که به نیروهای خود دستور داد که فورا به آن زن حمله کنند. به این ترتیب هانیه با ضربه گرزی بر سرش در کنار همسرش به شهادت رسید.
همچنین بانویی به نام قمر، زنی است که وقتی لشکر عمر سعد سر فرزندش را به سوی او پرتاب میکنند، میگوید: «ما چیزی را که در راه خدا دادهایم، پس نمیگیریم.» چنانکه این رفتار شجاعانه را از بحریه مادر عمرو بن جناده نیز مشاهده میکنیم.
به این ترتیب زنان در واقعه عاشورا نقش برانگیزاننده و تشویقی را بر عهده داشته و نمونه یک زن عفیف و دلیر را به نمایش گذاشتهاند. همچنان که گاهی نیز باعث کندی اتفاقات میشوند؛ آن زمانی که شمر ملعون قصد جان امام سجاد علیهالسلام را کرد، حضرت زینب سلامالله علیها مانع او شد و در اقدامی شجاعانه مانند مادر بزرگوارش، حضرت زهرا سلامالله علیها، جان خود را سپر دفاع از امام زمان خود کرد. در مجلس یزید و عبیدالله بن زیاد که لعنت خدا بر آنها باشد، نیز همین گونه اقدام کردند. این موارد بسیار مهم و قابل تأمل است تا زنان و دختران در دوران ما هم به زندگی و روش برخوردهای آن حضرت دقت کنند و از ایشان الگو بگیرند.
حفظ ارزشهای عفاف و حجاب در صحنه عاشورا
یکی از مسائل و نکاتی که امام حسین علیهالسلام و حضرت زینب سلامالله علیها برآن تأکید کردهاند، حفظ ارزشهایی مانند عفاف و حجاب است. نمونه اجرایی و عملی دفاع از حجاب را در چه مواردی در صحنه عاشورا میتوان مشاهده کرد؟
حضرت زینب سلامالله علیها ناشر فرهنگ عاشوراست. در واقع کربلا دو صفحه دارد و صفحه دوم کتاب عاشورا را آن حضرت رقم زده است. همانطور که اشاره کردید یکی از مسائلی که امام حسین علیهالسلام بر آن تکیه میکنند حفظ حریمها و ارزشها از جمله عفاف و حجاب است که به خصوص در برابر خانمها بر آن تأکید میکنند.
وقتی امام حسین علیهالسلام تنها شد، خطاب به زنان فرمود: «چادرهایتان را محکم بر کمر گره بزنید تا در افت و خیز و فرار کردن و آتش زدن خیمهها، حجابها را حفظ کنید.»
در مجلس یزید ملعون هم حضرت سکینه سلامالله علیها یا حضرت فاطمه صغری علیها السلام پاسخ کوبندهای به یزید داد که نشاندهنده حفظ حیا و عفاف از سوی آن بزرگان بود. ایشان فرمود: «آیا این عدالت است که زنان و دختران و کنیزکان تو در پس پرده عزت بنشینند و تو دختران پیغمبر صلیالله علیه و آله را اسیر کنی و پرده حرمت آنان را بدری و آنان را بر پشت شتران از این شهر به آن شهر بدون سرپرست و محرمی بگردانی؟» یکی از سفرای حاضر در مجلس یزید خواست حضرت فاطمه صغری علیها السلام را به عنوان کنیز خود بگیرد، که حضرت زینب سلامالله علیها فرمود: «جان من و جان او» و چنان با او مقابله کرد که جرأت نزدیک شدن به آنها را نداشتند. این نوع حفظ حریمها و ارزشها را در عملکرد آن بزرگان بسیار مشاهده میکنیم.
عفاف در کلام و نگاه
میدانیم که عفاف بانوان و مردان عاشورا تنها در نوع پوشش ایشان خلاصه نمیشود. در سایر رفتارها آن بزرگان چه آموزههایی از عفاف در کلام و نگاه وجود دارد؟
همینطور است. عفاف و حیای حضرت سیدالشهدا علیهالسلام و سایر یاران آن حضرت اعم از زن و مرد تنها در پوشش آنها نبود. آنها در تمام مراحل حفظ حریمها و ارزشها را به بهترین وجه ممکن به نمایش گذاشتند. عفاف در سخن گفتن داشتند و عفت کلام را حفظ میکردند، هرچند که دشمن بسیار بدگو و بدزبان بود و با الفاظ رکیک و زننده سخن میگفت، اما در هیچجا اتفاق نیفتاد که امام حسین علیهالسلام و یاران آن حضرت از کلام زشت و زننده استفاده کنند.
آنها چه در سخن گفتن، چه در سخنرانی و چه در رجز خواندنها در وسط میدان مبارزه، حریم کلمات را حفظ میکردند، الفاظ شجاعانه و دلاورانه با استفاده از کلمات زیبا ادا میکردند و نوعی گزیدهگویی و زیباگویی در رجزها دیده میشود که نشان از عفت کلام ایشان دارد. همچنین بجا سخن میگفتند و به هیچ عنوان پردههای شرم توسط ایشان کنار زده نشد.
در عین حال روایت شده که «قله الاکل من العفاف» به این معنا که حتی شکم عفاف دارد. یاران امام حسین علیهالسلام حتی این نکته را رعایت کردهاند؛ بنابراین زنان ما برای آموختن درس بزرگ عفاف و حجاب، باید به آموزگاری مانند کربلا مراجعه کنند.
دقیقاً همینطور است. در روزهای ماه محرم هزاران دختر شمع به دست را میبینیم، به خصوص در شام غریبان شاهد حضور تعداد زیادی از زنان و دختران در کوچهها و خیابان هستیم. اما دریغا که نشانی از زنان بزرگ عاشورا را در ظاهر گروهی از آنها ببینیم!
زنان ما اگر به حضرت زینب سلامالله علیها و به شهدای کربلا و در رأس آنها حضرت سیدالشهدا علیهالسلام ارادت دارند، باید عفاف و حجاب را از آنها بیاموزند و در وهله اول با حجاب زینبگونه در جامعه حاضر شوند.
یزیدیان از ابتدای تاریخ با حجاب زنان مبارزه میکردند
چرا یزیدیان این اندازه با حجاب و پوشش زنان اهل بیت علیهمالسلام مبارزه میکردند؟
حجاب آن بزرگان چه رمزی دارد که حتی با شهادت امام حسین علیهالسلام از دست نرفت؟ چنانکه امروز هم در تهاجم فرهنگی شاهد مبارزه دشمن با حجاب زنان و حیای مردان هستیم.
دشمن هر رفتاری را که موجب آزردگیخاطر شود، انجام میدهد. لشکر عمرسعد، امام حسین علیهالسلام را به شهادت رساند. وقتی باز هم شاهد شجاعت و ایستادگی زنان اهل بیت علیهمالسلام بود، با حجاب آنان مبارزه کرد تا آنها را خارجشده از دین و غیرمسلمان نشان دهد و حرمت آنها را بشکند.
امروز هم دشمن تهاجم فرهنگی را شروع کرده است. او میداند که قادر به جنگ فیزیکی با نیست، از جنگ نرم و مبارزه با حجاب و عفاف استفاده میکند. بیحجابی نشاندهنده ستیز با نظام اسلامی است. دشمن این دوران نظام اسلامی همان شمر و یزیدیان آن دوران هستند که با خاندان رسول خدا صلیالله علیه و آله و حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام کینه و دشمنی داشتند. حضرت فاطمه صغری علیها السلام روایت کرده که دشمن عمداً تلاش میکرد تا حجاب را از سر ما بردارد. امروز هم دشمنان نظام اسلامی همین عمل را مرتکب میشوند.
تلاش همیشگی دشمنان اسلام برای بیعفت کردن زنان و مردان مسلمان
با این توضیحات میتوان نتیجه گرفت که امروز هم ما در آزمون بزرگ تاریخ هستیم.
درست است. معادل اتفاقاتی که در سال ۶۱ هجری روی داد و شیوههای جنگی آن زمان، امروز هم استفاده میشود. این در حالی است که ما بالیده و روییده در فرهنگ عاشورا هستیم. انقلاب و فرهنگ عاشورای امروز ما مانند دیروز است؛ بنابراین لازم است که در فشارها، تنگناها و تحریمهای اقتصادی و سیاسی خود را گم نکنیم.
چنانکه امام حسین علیهالسلام فرمودند: «مردم بنده دنیا هستند و دین، نباتی است در دهان آنها. تا مزهای از آن میآید دم از دینداری میزنند، اما همین که بنای آزمایش گذاشته شود، دینداران کم میشوند.» به این ترتیب باید توجه داشته باشیم که در تنگناهای اقتصادی و مشکلات دنیایی، دین خود را رها نکنیم.
گاهی عدهای نادانسته یا برای خوشایند گروهی، با دشمن همصدا میشوند و حجاب را اختیاری عنوان میکنند تا راه گریزی برای افراد بیایمان باز کنند.
بله. این عده در اثر بیتوجهی آب به آسیاب دشمن میریزند و با او همصدا میشوند. این افراد باید بدانند که مردان و زنان کربلا تا آخرین لحظه عفت خود را حفظ کردند. امروز هم اگر عدهای روسری و حجاب خود را بردارند، فردا به این اندازه هم اکتفا نمیکنند.
چنانکه مقام معظم رهبری بارها تأکید فرمودهاند که اگر امروز مقداری عقبنشینی کردید، فردا آنها به این حد اکتفا نمیکنند. درست است که مسائل اقتصادی باید اصلاح شود، اما نباید به افتراق و در هم آمیختگی امور اقتصادی و سیاسی با مسائل مهم فرهنگی مانند حجاب و عفاف بپردازیم.
انتهای پیام/