به گزارش «سدید»؛ برای هنر اسلامی تعریف واحدی وجود ندارد چراکه نگاه به آن بر پایه باورهای شخصی افراد است. حجتالاسلام والمسلمین محمدحسن نبوی، مدرس حوزه علمیه است. وی در سمتهای فرهنگی مختلفی چون؛ معاون تبلیغ حوزههای علمیه و... مشغول به کار بوده است. این پژوهشگر علوم دینی و فرهنگی مقالات بسیاری در حوزه امور فرهنگی و دینی نوشته و هماکنون در حوزه علمیه قم مشغول تدریس است.
پیرامون موضوع هنر اسلامی، گفتوگویی با حجتالاسلام نبوی انجام داده که در ادامه میخوانید:
تعریف شما از هنر اسلامی چیست و چه شاخصههایی دارد؟
هنر ارائه یک امر جذاب است که برای مخاطب کشش فراوان دارد. هنر اشکال متفاوتی دارد که ریشه آن در گذشته است. هنرهایی نظیر معماری، منبتکاری یا خوشنویسی چنین هستند. این اشکال از هنر از گذشتههای دور محور کار هنرمندان بوده است. در میان اشکال مختلف هنر آثاری هستند که از آموزههای دینی در مضمون بهره بردهاند که به آنها هنر دینی میگویند. بهترین و کاملترین شکل هنر را در کلام خدا شاهد هستیم، زیرا فصاحت و بلاغتی که در قرآن وجود دارد بهاندازهای زیباست که هر مخاطبی با شنیدن آن مجذوبش میشود. جدا از قرآن در نهجالبلاغه هم اوج هنر را در کلام شاهد هستیم.
جدا از هنرهای سنتی که ریشه در گذشته دارد، در سده اخیر هنرهای مدرن نیز وارد زندگی مردم شده است. بهترین مثال در این رابطه، هنر سینماست که بهواسطه جذابیت فراوان آن، مخاطبانش بسیار زیاد هستند. بهترین راه برای تبلیغ مفاهیم دینی هنر است. در میان هنرها هم سینما و تلویزیون به دلیل مخاطبان زیاد، بیشترین کارایی را دارند.
مسیر دیگری که برای هنر دینی و اسلامی میتوان برشمرد علوم دانشبنیان است. مخاطبان این علم اخیراً رو به فزونی رفته است. در این عرصه اگر بتوانیم مخاطبان را جذب کنیم در آینده هنر اسلامی – ایرانی در جهان حرف زیادی برای گفتن خواهد داشت.
بهترین مثال برای موفقیت هنر اسلامی در حوزه سینما و تلویزیون سریالهایی نظیر «مختارنامه» یا «یوسف پیامبر (ع)» هستند. مخاطبان این تولیدات فراتر از مرزها هستند و دنیا را خطاب قرار میدهند. در این رابطه هر اندازه سرمایهگذاری صورت گیرد اتفاق خوبی است که باید از آن حمایت کرد، چون این سرمایهگذاری بسیار سودآور است.
آیا هنر اسلامی را میتوان در بین آثار تولیدی کشورمان به شکل مطلوبی مشاهده کرد؟
در حوزه سریالسازی اقدامات خوبی انجام شده است. در گذشته نیز هنرهای تجسمی ایرانی، عموماً با مفاهیم اسلامی گره خوردهاند. در این رابطه اگر دقتی در معماری و خوشنویسی ایرانی داشته باشید متوجه خواهید شد با ورود اسلام از هنر بهعنوان ابزاری برای زیبایی و جذب مخاطب بهره برده شده است. نکته دیگر اینکه، هنر اسلامی باید منتج به اخلاق اسلامی نیز شود. یعنی در کارهای هنری به آموزههایی، چون احترام به پدر و مادر توجه شود. این ویژگی متأسفانه در برخی از آثار نمایشی وجود ندارد. این شکل از هنر هر اندازه که به لحاظ فنی قوی باشد، ارزشی ندارد.
ترویج هنر اسلامی به چه ساز و کاری نیاز دارد؟
برای اینکه هنر اسلامی شکل کاربردی داشته باشد باید از آن حمایت کرد. برای مثال در زمان اهلبیت شاعرانی وجود داشتند که شعرهای زیبا میگفتند. ائمه از اشعار آنها حمایت کرده و به شاعران آن پاداش میدادند. این اتفاق در زمان حال نیز میتواند از طرف حکومت اسلامی رخ دهد.
بخش اصلی مخاطبان هنر را، نسل جوان تشکیل میدهند. نسل جوان در هر مقطعی از زمان سلیقهای خاص دارد بنابراین با الگوهای دهه ۶۰ نمیتوان مخاطب امروز را جذب کرد. پیرامون ارتباط هنر اسلامی با نسل جوان توضیح دهید؟
اگر بتوانیم عقلانیت را در هنر تقویت کنیم، خواهیم توانست مخاطب جوان را هم جذب کارهایمان کنیم. اسلام هیچگاه به دنبال این نبوده که با اوهام مخاطب را جذب کند بلکه همیشه تلاش شده آموزهها بهواسطه عقلانیت به مخاطب ارائه شود. در این رابطه میخواهم مثالی از سیره پیامبر (ص) بزنم. روزی پیامبر (ص) قومی را به اسلام دعوت کرد. آن قوم بعد از شنیدن سخنان پیامبر (ص) زمان برای فکر کردن خواست. پیامبر از این کار قوم بسیار خشنود شد، چون اندیشیدن را اخلاق پسندیده میدانستند.
زیبایی فنی قرآن بهترین الگو برای هنرمندان است
یکی دیگر از فواید هنر عقلانی این است که اگر مفاهیم دینی شکلی عقلانی داشته باشد دیگر خرافات به آثار هنر راه پیدا نخواهد کرد، چون برخی مواقع شاهدیم آثاری به اسم کار دینی کردن، مفاهیمی را مدنظر قرار میدهند که بر اوهام استوار است.
هنر اسلامی چگونه میتواند در عرصه فضای مجازی نقش آفرین باشد؟
سرمایهگذاری کنونی در فضای مجازی صحیح نیست و این حوزه بیشتر روی شایعات حرکت میکند در صورتی که عقلانیت باید حرف اول را بزند. برای رسیدن به عقلانیت در فضای مجازی باید نهادهای نظارتی راهکارهایی را در نظر گیرند تا فضا برای کارهای مخرب مهیا نباشد. در چنین شرایطی بستر برای هنر اسلامی هم فراهم خواهد شد.
انتهای پیام/
منبع:ایکنا
