به گزارش «سدید»؛ از پیش از انقلاب تاکنون فیلم‌های زیادی با ژانر اجتماعی ساخته شده‌اند؛ برخی از این فیلم‌ها صرفا به معضلات اجتماعی پرداخته‌اند و برخی دیگر در دل یک داستان درام یا عاشقانه، بحران‌های موجود در جامعه را به تصویر کشیده‌اند که فیلم‌های رضا میرکریمی، کارگردان و تهیه‌کننده سینما از این دسته آثار هستند. آخرین فیلم او «نگهبان شب» است که طی روز‌های گذشته اکران خود را در سینما‌ها آغاز کرده است که به همین بهانه، آثار او را مورد بررسی قرار داده‌ایم که می‌خوانید.
مخاطب سینما، فیلم اجتماعی دوست دارد
فیلم‌های درام اجتماعی جزو آثاری است که همیشه مخاطبانی که به دنبال این هستند که بعد از دیدن فیلمی، درگیر گره‌ها و اصل داستان آن شوند را به سالن سینما کشانده است. تقابل شخصیت‌های اصلی داستان فیلم برای این قشر از سینما‌دوستان و حتی اهالی رسانه، جالب و مورد توجه قرار می‌گیرد.
فیلم‌های میرکریمی، چالشی برای مخاطبان
رضا میرکریمی جزو همان کارگردانان است که هر بار مخاطب نام او را می‌شنود، می‌داند درحالی‌که قرار است یک خانواده تمام‌عیار ایرانی ببیند، در دل روایت فیلم اتفاقی او را تا انتهای فیلم درگیر کند و حتی بعد از دیدن آثار میرکریمی تا مدتی کشمکش ذهنی درباره سرنوشت کاراکتر‌های آن داشته باشد. با نگاهی به آثار میرکریمی می‌توان متوجه شد که او علاقه زیادی به خلق گره‌هایی با مضمون جامعه‌شناختی و خانواده در داستان دارد، هر چند بخش زیادی از فیلم‌های او در مقام نویسندگی نبوده؛ اما می‌توان انسجام و رابطه این فیلم‌ها را، چه آن‌هایی که خودش نوشته، چه آن‌هایی که آن را فقط کارگردانی کرده، به صورت عینی مشاهده کرد.
میرکریمی و آثارش
از میرکریمی و آثارش می‌توانیم به عنوان اجتماعی‌ساز پر دغدغه سینمای ایران یاد کنیم. او کارش را از سال ۶۶ با ساخت فیلم کوتاه آغاز کرد و از سال ۷۸ با فیلم «کودک و سرباز»، کار در سینمای بلند را شروع کرد. در این سال‌ها نام او به عنوان کارگردان در فیلم‌های «خیلی دور، خیلی نزدیک»، «به همین سادگی»، «این‌جا چراغی روش است»، «دختر» «امروز»، «قصر شیرین» و آخرین ساخته او فیلم «نگهبان شب» به چشم مخاطبان خورده است.
کمی «نگهبان شب»، کمی حرف‌های او
آخرین ساخته رضا میرکریمی «نگهبان شب»، یک هفته‌ای است که در سینما‌های کشور اکران شده است. این فیلم در چهلمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت و از همان موقع مورد توجه اهالی رسانه و منتقدان قرار گرفت. «نگهبان شب» اثری اجتماعی است که راوی قشری مورد بحث در جامعه خواهد بود. در دوران مختلف سینما، فیلم‌های درام اجتماعی توسط کارگردانان مطرح و حتی کار اولی ساخته و اکران شده است که این آثار جزو پرفروش‌های سال اعلام شده‌اند، آثار رضا میرکریمی نیز در بین این آثار قرار دارند که آخرین ساخته او «نگهبان شب» در چهلمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی شد، این فیلم در آخرین هفته خرداد اکران شد.
در خلاصه این فیلم آمده است که: داستان اصلی فیلم «نگهبان شب»، داستان کارگری روستایی به نام رسول است که برای امرار معاش، چاره‌ای جز کنار خیابان ایستادن و یافتن کار روزمزدی در خیابان‌های شهر ندارد.
چه کسی در «نگهبان شب» است
در این فیلم، تورج الوند، لاله مرزبان، علی‌اکبر اصانلو، محسن کیایی، ویشکا آسایش، صفورا خوش‌طینت، فهیمه هرمزی، زهرا اسلامی، پرهام غلاملو، محمدصادق ملک، علی غابشی، مهراد اکبرآبادی، ایمان سلگی، نوید بانی و مرحوم کیومرث پوراحمد ایفای نقش کرده‌اند.
ساختاری نامنظم؛ اما درگیرکننده
می‌توان گفت فیلم «نگهبان شب»، سر راست‌ترین و مستقیم‌ترین اثر میرکریمی است. روایت فیلم گره خاصی ندارد، ولی هدفمند پیش می‌رود. اینکه فیلم به جای پرداخت به یک ماجرای خاص و کلیدی، صرفا مسیر مستقیمی را پیش گرفته و رو به جلو می‌رود، نه تنها چیز بدی نیست، بلکه نقطه قوت فیلم است، «نگهبان شب» داستان خطی دارد که از همان ابتدا تا پایان‌بندی، با ریتم و سرعت مناسبی پیش می‌رود؛ برخلاف دیگر فیلم‌های میرکریمی که روایت را یک گره و نقطه پیش می‌برد و تا انتها، مخاطب را در انتظار گره‌گشایی می‌گذارد، این فیلم نه با گره یا یک ماجرای خاص، بلکه با سکانس‌های تزئینی و هدفمند که مستقیم دل مخاطب را هدف گرفته، پیش می‌رود.
در مسیر درام، فیلم «نگهبان شب»، نقطه اوج رابطه بین دختر و رسول است. جایی که میرکریمی دوباره میرکریمی می‌شود و یاد فیلم‌های «خیلی دور، خیلی نزدیک» و یک ساعت ابتدایی «یه حبه قند» می‌افتیم.
بازی‌هایی از بازیگران تئاتر
یکی دیگر از بزرگ‌ترین نقاط قوت فیلم که به شدت جایزه می‌طلبد، تیم بازیگری آن است. تک‌تک بازیگر‌ها در نقش‌هایشان نشسته‌اند و گویا فرد دیگری جز آن‌ها نمی‌توانست آن شخصیت را بازی کند.
لاله مرزبان که شاید او را از فیلم «زیر سقف دودی» بشناسید، در فیلم «نگهبان شب» در نقش اول زن بازی می‌کند. بازی او در «زیر سقف دودی» چیز مقبولی بود؛ اما موقعیت فیلم‌نامه و نقش او زیاد نگذاشت مهارت‌های خودش را مانور بدهد. بازیگری مرزبان در فیلم «نگهبان شب»، می‌تواند سکوی پرتاب بزرگی برای او باشد و به نظر من نظر‌ها را به سمت خود جلب خواهد کرد. او احتمالا با کمک فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان به خوبی نقش دختر تکامل یافته‌ای که به همدمی مثل خود نیاز دارد را درک کرده و آن را به نمایش گذاشته است.
تورج الوند که تا پیش از فیلم «نگهبان شب»، از نزدیک بازی درامش را ندیده بودیم، اکنون با این فیلم به بهترین شکل در وجه درام شخصیت خودش فرو می‌رود و به خوبی روند تغییر شخصیت رسول را نشان می‌دهد.
یک پایان درست برای فیلمی دقیق
از عوامل موفقیت یک فیلم، جور بودن آغاز و پایان آن است، نه اینکه آغاز و پایان باید به یکدیگر شبیه باشند؛ منظور این است که فیلم هر موضوعی که در آغاز پرونده آن را باز کرده، به نحوی در پایان آن را حل‌وفصل کند. نیازی نیست به صورت دقیق به مخاطب توضیح داده شود؛ گره‌گشایی حتی با یک نگاه هم می‌تواند انجام شود.
فیلم «نگهبان شب» در پایان‌بندی خود، مسائل را نه با توضیحات اضافه و نه با دیالوگ‌های اضافی اطلاعات محور، بلکه با بازیگری و تصاویر هنری حل می‌کند. این یعنی کارگردان کار خود را بلد است، مخاطب را می‌شناسد و برای او ارزش و احترام قائل است.
/انتهای پیام/
