به گزارش«سدید»؛ سیر مطالعاتی یک عنوان خاص برای برنامه مطالعاتی است که در یک موضوع واحد دارای آغاز، انجام و ترتیب است. سیر مطالعاتی مسیر خواندن را مشخص می‌کند و ممکن است بر اساس کتاب یا مقاله ارائه شود؛ امّا به طور معمول این سیر بر اساس کتاب طراحی می‌شود و به مخاطب کمک می‌کند با صرف کمترین هزینه مالی و زمانی بیشترین حجم دانش را بیاموزد.
گفت‌وگویی با مصطفی فعله‌گری، نویسنده و پژوهشگر درباره سیر مطالعاتی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
آیا سیر مطالعاتی لازم است؟
خواندن، هم روندی است آگاهانه و هم در پس پرده آگاهی یک انسان اهل مطالعه رخ می‌دهد. در این میان روند خواندن نویسنده، بیش از آنکه در آگاهی او رخ بدهد، همچون شناکردن شناگری در سیلاب‌های زندگیش فراهم می‌آید اما هنگامی که این نویسنده به خود می‌آید و در خویش جهان‌هایی برای بازتاب دادن به جهان تاریک و تشنه دیگران یافته است باید به خواندن سنجیده و روان و افق‌گرای نوشته‌های سنگین و رنگین اندیشمندان و نویسندگان جامعه و جهان خودش بپردازد .این خواندن سنجیده، تکامل‌بخش آن شناگری ناخودآگاهش در سیلاب نوشته‌ها و کتاب‌ها می‌شود و به جان و جهان اندیشه‌اش جهان‌بینی بالنده و سازنده می‌بخشد.
شاخصه‌های سیر مطالعاتی مفید کدامند؟
دلپذیر باشد، به طراوت عمر مسافر راه خواندن بیفزاید، شناخت حسی و عقلی او را ژرفا بدهد، در مرزهای بسته و تاریک انجام نشود، آرام، سنجیده و پیوسته پیش برود، وابسته به نیازهای انسانی سالک خواندن باشد، به تشنگی بیشترش برای خواندن بیفزاید ،بر کار و زندگی و انسانیت او، پرتوهای تکاملی بیفشاند و در هر گام اهل مطالعه را دارای جهان‌بینی ژرف‌تر و بهره‌آفرین‌تری برای رسیدن خود و دیگران به زندگی انسانی بهتر کند. پزشک، سینماگر، نقاش، موسیقیدان، معمار، کیهان‌پژوه، ورزشکار، آموزگار، فیلسوف و.نویسنده فرقی ندارد و همه ما به چنین ویژگی‌هایی در بستر رودخانه خواندن‌هایمان وابسته هستیم .
چه کسانی می‌توانند سیر مطالعاتی داشته باشند؟
هر که دارای دانش و دلبستگی و افق دیدگاه باشد در پهنه‌های خودویژه یا همگانی مطالعه می‌تواند برنامه خواندن بچیند برای آنان که مخاطبش هستند. مخاطب برنامه مطالعاتی هم، باید بداند که از چه برنامه و در چه مراحلی باید بهره بهتر بگیرد؟
مخاطبان سیر مطالعاتی در ادبیات داستانی متنوع هستند؟
بله بسیارند و به همان اندازه گوناگون اما همه آنها به یک اندازه به داستان‌خوانی نزدیک و دلبسته بوده‌اند و هستند .آنها با خاستگاه‌های اجتماعی و ملی و فرهنگی و طبقاتی گوناگون، با داشتن دانش‌های بالا یا پایین، همه در یک جای دل و درونشان، به همدیگر ماننده‌اند و آن دوست داشتن داستان است یعنی داستان انسان در جهان بی‌کران را پی می‌گیرند تا بلکه خودشان را هم بیشتر و بهتر دریابند.
آیا میتوان انواع سیر مطالعاتی در نظر گرفت؟
بله. برنامه‌های مطالعه به اندازه شمار مردمان جهان از امروز تا بی‌شمار فرداهای آینده می‌تواند گوناگون باشد.
چه نظری درباره سیرهای مطالعاتی که تا کنون عرضه شده، دارید؟
تاکنون برنامه‌های مطالعاتی، پراکنده و بی‌افق طراحی شده‌اند.این برنامه‌ها باید از دامان مادران و در سایه پدران خانواده‌ها آغاز شود. در دبستان‌ها باید گسترش پیداکنند. در دبیرستان‌ها باید متنوع شوند. در دانشگاه‌ها ژرفا بیابند و همه دانش‌ها و زندگی فردی و اجتماعی ایرانیان را در بر بگیرد .زخم عمیق کتاب نخواندن در ایران پس از انقلاب را باید فاجعه دانست و متاسفانه همه دولت‌های این چند ده سال در پدید آمدن آن تقصیر قطعی داشته‌اند. شمارگان چاپ کتاب در کشوری 80 میلیونی کمتر ازشمارگان چاپ و فروش کتاب در یک شهرستان اروپایی و برخی از کشورهای بسیار کوچک و کم جمعیت آسیایی است. باید از نویسندگان و دانشمندان راستین در مراکز مهم تصمیم‌گیری فرهنگ ایران زمین برای تدوین برنامه‌های مطالعاتی بهره راستین گرفت. در همه جهان متمدن و پیش‌رونده، کتاب رسانه ابدی و فراگیر انسان‌ساز است. در ایران کنونی کتاب دارد از خانه و مدرسه و اجتماعات و سفرها و قطارها و هتل‌ها وهرجایی که نیاز به آن هست حذف کامل می‌شود، نویسندگان در فقر مطلقند و اوباش شبه ورزشکار و دلقک‌های فضای تصویر ومجازی، خدایی تبلیغی و مالی و رفاهی دارند. قحطی برنامه‌های مطالعاتی به هولناک‌ترین جای خودش رسیده است.
شما سیر مطالعاتی پیشنهاد می‌دهید؟
من برنامه ویژه‌ای را پیشنهاد نمی‌دهم چون پیشنهاد من یک توهم خواهد بود. باید نهادهای اجتماعی مستقل و بالنده فرهنگی و ادبی و اجتماعی رهبری پیشبرد کتابخوانی در جامعه را به دست بگیرند و حاکمیت به جای هزینه‌های بی حد و مرز در عرصه‌های شبه ورزشی، به تامین شرایط مناسب آفرینش ادبی و آشنایی توده‌های شهری و روستایی با نویسندگان ایران و جهان با کتاب‌های دوران‌ساز همت راستین کند. در کوچه‌ها و خیابان‌ها و میدان‌ها و قطارها و هتل‌ها و سرتاسر زندگی مردم ایران جای خالی منظره کتاب خواندن مردم احساس می‌شود. مردم صبح تا شب دارند عمرشان را به قتل می‌رسانند بی آنکه طعم خواندن را بچشند. الگوی نوجوانان ایرانی به سمت مبتذل‌ترین چهره‌نماها فرو افتاده و شمارگان مصرف سیگار دهها میلیاردی است؛ اما نسخه‌های کتاب به 200 نسخه رسیده است. با یک سرکشی به درون مجتمع‌های مسکونی و پارک‌ها و هتل‌ها و دبیرستان‌ها، همچنین متروها و مساجد و هر جای شخصی و عمومی به‌آسانی میتوان دریافت در گسترش فرهنگ کتابخوانی و تقویت بنیه کتاب‌آفرینان و نویسندگان راه خطا رفته شده است.
منبع: خبرگزاری کتاب
