به گزارش «سدید»؛ قرن نوزدهم تا بیست‌ویکم میلادی را شاید بتوان قرون اقامه ناسیونالیسم و تأکید بر ملیت‌ها و تفاخر به قومیت‌های نژادی در جهان نامید. در این برهه تاریخی از سیاستمداران برجسته جهانی گرفته تا نظریه‌پردازان علوم اجتماعی و سیاسی و تا هنرمندان و رمان‌نویسان مشهور و نام‌آور جهان هر یک کوشیدند تا ملیت و نژاد خود را برتر از دیگر ملیت‌های جهان دانسته و برای اثبات آن جهد فراوان کنند.
جنبش‌های مردمی بسیار، انقلاب‌های اجتماعی فراوان و حتی به عقیده برخی مورخان، جنگ جهانی اول از نتایج ترویج ناسیونالیسم و ملیت‌گرایی در جهان بوده‌است. ناسیونالیسم‌آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی و انگلیسی از پردامنه‌ترین مکاتب ناسیونالیستی اروپا بوده‌اند. این مکتب، اما منحصر به اروپا نماند و خیلی زود در سراسر جهان و ازجمله در جنوب غرب آسیا قد علم کرد. مصری‌ها با تأکید بر سابقه تمدنی و فرهنگی خود از اولین مدعیان ناسیونالیسم در منطقه شدند و بعدتر داعیه ملیت‌گرایی و برتری نژادی و تاریخی در ترکیه و عراق و قفقاز و میان کرد‌ها و اعراب و البته به مرور در ایران ظاهر شد. جنبش‌های پان‌عربیسم، پان‌ترکیسم و پان‌کردیسم خیلی زود، چون سرطانی بدخیم تمام منطقه را فرا گرفت.
در این میان شاهان ایرانی و به ویژه خاندان پهلوی با تأکید بر تاریخ باستانی ایران و نماد‌های باستانی نظیر درفش کاویانی و برگزاری جشن‌های شاهنشاهی در سازه‌های باستانی و ترویج روحیه ملیت‌گرایی بین مردم، از این قافله عقب نماندند. ناسیونالیسم یک پاندمی خطرناک ستیزه‌جویانه در منطقه بود که به قیمت درگیری‌ها و جنگ‌های کوچک و بزرگ و از دست رفتن سرزمین‌های مختلف ترویج شد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اما ورق برگشت. رهبران و نظریه‌پردازان انقلاب اسلامی ایران در عین توجه و بزرگداشت سابقه فرهنگی و ملی، قومیت‌گرایی و تفاخر به ارزش‌های خونی و نژادی را مذموم و واهی دانستند و بار دیگر مفهوم بلند «امت اسلامی» را بر زبان‌ها راندند.
امام‌خمینی و آیت‌الله مطهری و آیت‌الله خامنه‌ای از پرچمداران احیای امت اسلامی در آغاز انقلاب اسلامی شدند. امام‌خمینی با تأکید فراوان بر تشکیل امت و تمدن اسلامی و نقد جدی بر ملیت‌گرایی و قومیت‌محوری مردم و متفکران و ایران و منطقه را به اندیشه واداشت. ایشان در جایی فرمودند: «بار‌ها گفته‌ام که در اسلام نژاد و زبان و ملیت و سرزمین اهمیتی ندارد و همه مسلمانان - چه شیعه و چه سنی - یک نیروی واحد و قدرتمند و در مزایا و حقوق اسلامی با هم برادرند» در جهانی که نهضت‌های قارچ‌واره ناسیونالیستی هر روز از منطقه‌ای سر برمی‌آورد و مفهوم امت اسلامی مفهومی در حال احتضار بود و دشمنان با هزینه‌های گزاف مشغول پروژه افتراق در اسلام و جهان بودند، این مرحوم امام‌خمینی بود که با نهیبی تکان‌دهنده به مردم و متفکران و دانشجویان مسلمان، بار دیگر آن‌ها را بیدار کرد و به حرکت وا داشت.
او دیگر باره مفهوم امت واحده و اعتصام به حبل‌الله را فریاد کشید و مسلمانان را - از ایرانی و عرب و شیعه و سنی- به اتحاد در برابر بدخواهان دعوت کرد. حالا پس از چند دهه و تلاش دوباره دشمنان برای احیای میت بی‌جان ناسیونالیسم و باستان‌گرایی بین توده جوانان و ایجاد اختلاف میان شیعیان و اهل‌تسنن این‌بار آیت‌الله خامنه‌ای سال‌هاست که بر سر مسئله امت‌سازی ایستاده و شخصاً برای آن تلاش می‌کنند. از فتوای شرعی برای حفظ احترام مقدسات تمام مسلمین و تحریم اهانت به مقدسات و همسران نبی‌اکرم تا حضور‌های متعدد و مداوم در اجلاس‌های سران کشور‌های عضو کنفرانس اسلامی؛ از پایه‌گذاری هفته‌وحدت در جهان اسلام تا دیدار‌های سالانه و جمعی با سران و سفرای کشور‌های اسلامی. رسم دیدار‌های آقا با رهبران و علمای اهل‌تسنن ایران هم رسمی دیرینه و پر سابقه است.
دیروز ایشان در دیداری دوباره با جمعی از علمای اهل‌تسنن کشور با تأکید همیشگی بر مفهوم امت اسلامی فرمودند: «مسئله هویت امت اسلامی مسئله‌ای اساسی و فراتر از ملیت است و مرز‌های جغرافیایی حقیقت و هویت امت اسلامی را تغییر نمی‌دهد. موضوع امت اسلامی به هیچ‌وجه نباید فراموش شود» بدون شک با نهضت عظیم احیای امت‌اسلامی و تأکیدات امامین انقلاب اسلامی و تحولات ناشی از همین تأکید در سرتاسر جهان اسلام و کم‌فروغ شدن بحران ناسیونالیسم در منطقه ان‌شاءالله به‌زودی شاهد اقامه امت متحد و واحده اسلامی در جهان خواهیم بود و تحرکات کم‌خردانه و موهن و تفرقه‌افکن گروه‌های تندرو راه به‌جایی نخواهد برد و پیروزی نهایی از آن امت اسلامی خواهد بود.
/ انتهای پیام /
