نیش و نوش زیست مجازی!

به گزارش «سدید»؛ در دنیای مدرن امروز، «انتخاب سبک زندگی» به عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی هویت فردی و اجتماعی افراد مطرح است. شهروندان با افزایش دسترسی به اطلاعات و گسترش شبکه‌های اجتماعی، با فرصت‌هایی برای شکل ‌دادن به زندگی خود روبه‌رو هستند که پیش از این کمتر به آن توجه می‌شد. تغییرات ساختاری اجتماعی و فرهنگی، نه‌تنها نوع ارتباطات انسانی را دچار تحول کرده، بلکه معیارهای ارزیابی موفقیت و خوشبختی را نیز متحول ساخته است. در جوامع معاصر، نیاز انسان‌ها به انتخاب سبک زندگی، به سبب فشارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، به عنوان عاملی برای ایجاد تفاوت‌های شخصی و جست‌وجوی معنا در زندگی خود نمایان می‌شود. حال در این وضعیت افراد تمام تلاش خود را به کار می‌برند تا در زیست مجازی، هویت منحصربه‌فردی برای خود بسازند و این انتخاب‌ها در فضای عمومی و خصوصی، به شدت تحت تأثیر نظرات و سلیقه‌های رایج قرار دارد، بنابراین انتخاب سبک زندگی به یک مساله اجتماعی و فلسفی تبدیل شده است که به بررسی ابعاد فرهنگی و روان‌شناختی آن نیاز مبرم است.

 

اما در کنار این انتخاب‌ها، الگوبرداری‌های غلط از سبک زندگی موجود در شبکه‌های اجتماعی به چالشی جدی تبدیل شده است. فضای مجازی بویژه در میان جوانان ایرانی، به منبعی برای برداشت‌های سطحی و گاهی غیرواقعی از زندگی دیگران تبدیل شده است. این برداشت‌ها، که بیشتر بر اساس تصویرهای به دقت ویرایش‌شده و لحظات خاص از زندگی اینفلوئنسرها شکل می‌گیرد، می‌تواند به احساس عدم کفایت و مقایسه‌های نادرست منجر شود. موازی با مساله درگیر شدن انسان ِ مدرن در موضوع «سبک زندگی»، فناوری اطلاعات و ارتباطات به شدت در حال گسترش است و شبکه‌های اجتماعی به یکی از ارکان اصلی زندگی انسان‌ها تبدیل شده‌اند. در این میان، ایرانیان نیز از این فضا بهره‌برداری کرده و تحت‌تأثیر محتوای تولیدی در این پلتفرم‌ها، روش زندگی خود را شکل می‌دهند. کاربران در «زیست مجازی»، گاه فراموش می‌کنند آنچه در شبکه‌های اجتماعی مشاهده می‌کنند، تنها نمایی منتخب و غیرواقعی از زندگی افراد بوده و هرگز نمی‌تواند به عنوان معیار سنجش ارزش واقعی زندگی محسوب شود. با این حال، این الگوبرداری‌ها عوارض منفی متعددی را به همراه دارد که در ادامه یادداشت به آنها خواهم پرداخت.

فضای مجازی بویژه در میان جوانان ایرانی، به منبعی برای برداشت‌های سطحی و گاهی غیرواقعی از زندگی دیگران تبدیل شده است. این برداشت‌ها، که بیشتر بر اساس تصویرهای به دقت ویرایش‌شده و لحظات خاص از زندگی اینفلوئنسرها شکل می‌گیرد، می‌تواند به احساس عدم کفایت و مقایسه‌های نادرست منجر شود.

 

برخی کاربران ایرانی، تحت تأثیر الگوبرداری از سلیقه‌ها و سبک‌های زندگی غیرواقعی در زیست مجازی، ممکن است فشار روانی برای دستیابی به معیارهای تحمیل‌شده را حس کنند. این مسأله در نهایت می‌تواند به بروز افسردگی، اضطراب و نارضایتی‌های جدی از زندگی منجر شود. علاوه بر این، ادغام فرهنگ‌های مختلف و گاهی مبهم از طریق رسانه‌های اجتماعی، باعث به وجود آمدن تناقض‌هایی در ذائقه‌های فرهنگی و سبک‌های زندگی ایرانی می‌شود. در نتیجه جوانان به دنبال شبیه‌سازی خود با دیگران می‌روند و این موضوع در برخی موارد باعث انقطاع نسل‌ها و افراد از فرهنگ و آداب و رسوم خود  می‌شود.

 

یکی دیگر از ابعاد این مسأله، تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر انتظارات اجتماعی از خود و دیگران است. کاربران ایرانی در «زیست مجازی»، ممکن است به دنبال تأیید اجتماعی از طریق لایک، کامنت یا تعاملات دیگر باشند. این نوع تأیید اجتماعی باعث می‌شود افراد برای تأمین نیازهای خود، درصدد ایجاد تصاویری جذاب و موفق از زندگی‌شان برآیند و به این ترتیب، اساسا نسبت به صداقت و شفافیت در زندگی واقعی خود غفلت کنند. این مقایسه‌های دائم و فشارهای اجتماعی می‌تواند به تضعیف ارزش‌های انسانی و اخلاقی بینجامد.

 

علاوه بر این، الگوبرداری از زندگی مجازی می‌تواند به ضعف در روابط اجتماعی واقعی بین افراد منجر شود. جوانانی که زمان زیادی را صرف شبکه‌های اجتماعی می‌کنند، ممکن است از ارتباطات واقعی با خانواده و دوستان خود دور شوند. این دوری می‌تواند سبب انزوای اجتماعی و کاهش کیفیت روابط بین فردی باشد. افراد کمتر تمایل به برقراری ارتباط‌های عمیق و معنادار خواهند داشت و این امر به مرور زمان ممکن است به تنهایی و عدم احساس تعلق منجر شود.

 

تقلید رفتارها و هنجارهای منفی شکل‌گرفته توسط برخی بلاگرهای ایرانی یکی دیگر از چالش‌های موجود است. این بلاگرها به دلیل داشتن فالوورهای زیاد، توان تأثیرگذاری بر جوانان را دارند. رفتارهای غیرمناسب، مانند ترویج سبک زندگی خرافی، مصرف سیگار، مواد مخدر و مشروبات الکلی و روابط بی‌حد و مرز، در برخی از این فضاها به عنوان هنجارهای جدید معرفی شده و جوانان را به سمت تقلید از این رفتارها سوق می‌دهد. اینگونه تقلیدها (کلامی، رفتاری و...) نه‌تنها باعث لطمه به فرهنگ و ارزش‌های عمومی می‌شود، بلکه می‌تواند به جوانان آسیب‌های اجتماعی و روانی جدی برساند.

 

با توجه به این نکات، ضروری است شهروندان با دقت و توجه بیشتری به انتخاب‌های خود در سبک زندگی بپردازند و از الگوبرداری‌های غلط در شبکه‌های اجتماعی پرهیز کنند. به عنوان یک جامعه، باید به جوانان آموزش داد زیست مجازی نمی‌تواند یک معیار ضابطه‌مند برای زندگی واقعی آنها باشد. 

 

در نهایت الگوبرداری روش زندگی از محیط مجازی و شبکه‌های اجتماعی تنها معطوف به شهروندان ایرانی نبوده و به شکل کلی به یک عارضه عصر مدرن در تمام کشورها تبدیل شده است. مساله‌ای که با وجود برخی منابع اقتصادی، عوارض منفی اجتماعی زیادی به همراه دارد. تغییر در هنجارهای اجتماعی، فشار روانی، ترویج رفتارهای ناپسند، ضعف در روابط اجتماعی و ناامیدی نسبت به زندگی واقعی از جمله این عوارض است. به همین دلیل لازم است جوانان و خانواده‌ها به دقت به محتوای تولیدی در شبکه‌های اجتماعی توجه کرده و از الگوگیری‌های نادرست پرهیز کنند. همچنین افزایش آگاهی و آموزش در زمینه استفاده از این فضاها می‌تواند به کاهش عوارض منفی آن کمک و جامعه را به سمت یک فرهنگ سالم و مثبت هدایت کند. در نهایت، اهمیت انتخاب سبک زندگی به عنوان یک فرآیند اجتماعی و فردی در دنیای مدرن، همان‌قدر که به آزادی انتخاب و ابراز وجود مربوط می‌شود، به آگاهی و مسؤولیت فردی نیز وابسته است. شناخت کامل تأثیرات زیست مجازی بر زندگی و نگرش‌های خود، می‌تواند به انتخاب‌های بهتری در زندگی انسان‌ها و در نهایت به تقویت هویت فردی و اجتماعی منجر شود. این تقویت هویت نه‌تنها باعث خواهد شد افراد بهتر با خود و دیگران ارتباط برقرار کنند، بلکه آنها را از انزوا و بحران‌های هویتی نجات خواهد داد. با فوکوس بر خودآگاهی و ایجاد تعادل در ترکیب زندگی واقعی و مجازی، می‌توان به سوی جامعه‌ای سالم‌تر و کارآمدتر گام برداشت.

 

/ انتهای پیام /