دنیای جدید متاورس، حوزه تهدید و فرصت است
به گزارش «سدید»؛ نشست «متاورس و آینده ارتباطات و رسانه» چهارشنبه ۳۰ آبان ۱۴۰۳، با حضور سید مرتضی موسویان، عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما و همچنین حمید ضیایی پرور، استاد علوم ارتباطات، با دبیری مجتبی صمدی، سرپرست پژوهشکده ارتباطات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در این نشست، دکتر حمید ضیایی پرور ، مدرس دانشگاه و کارشناس رسانه به تبیین و ارائه تعاریفی از متاورس پرداخت و بیان داشت: از متاورس تعریف‌های زیادی شده است که نسل بعدی اینترنت است یا دنیای کاملاً مجازی یا آن فضای مجازی به مفهوم انتزاعی آن در واقع این فضا است. ولی اگر بخواهیم یک تصور درستی از این ماجرا پیدا کنیم می‌توانیم بگوییم یوزرها در فضای وب ۱ و وب ۲ تبدیل به آواتار می‌شوند و تعامل افراد هم در قالب ابزارهایی صورت می‌گیرد که آدم‌ها یا آواتارها یا همزادهایی از کاربر در آن فضا مشغول زیست هستند و یک سری فعل و انفعال دارند. حالا آن فعل و انفعال‌ها می‌تواند ارتباطات اجتماعی باشد، سرگرمی باشد، عروسی باشد، جشن باشد، کار باشد، تجارت باشد، سفر باشد یا هر چیز دیگری. یا آموزش یا غیره.
«متاورس فضایی را ایجاد میکند که کاربر تبدیل به آواتار می‌شود و محیط هم کاملاً محیط مجازی می‌شود.»
بنابراین به لحاظ ذاتی متاورس فضایی را ایجاد میکند که کاربر تبدیل به آواتار می‌شود و محیط هم کاملاً محیط مجازی می‌شود. البته دو سه تا کمپانی مثل متا، مثل اپل، اینها ابزارهایی را هم تولید کرده‌اند که بیشتر هم هدف آنها فروش این ابزارها است مثل هدست آکیولس یا اپل پرویژن یا خیلی از شرکت‌های دیگر هم این هدست‌ها را تولید کرده‌اند و با قیمت‌های گزافی هم دارند می‌فروشند. کسی که می‌خواهد وارد این فضا شود حتماً از یک بضاعت مالی بالایی باید برخوردار شود و این فناوری اصلاً کف جامعه و طبقه متوسط را دربرنمی‌گیرد.
استاد علوم ارتباطات گفت: بر اساس تحقیقاتی که داشتم تصور می‌کنم که ما در پدیده متاورس شاهد ادغامی از فناوری‌ها یعنی استفاده همزمان از چندین فناوری پیشرفته هستیم. به طور مشخص هوش مصنوعی زیرساخت متاورس هست؛ یعنی برنامه‌ریزی‌های متاورس مبتنی بر هوش مصنوعی است. ما یک متاورس نداریم. الآن به تعداد پلت‌فرم‌ها و شرکت‌های بزرگ متاورس داریم. برای ورود به هر کدام از آنها هم الزامات و بسترها و امکانات‌های خاص خودش هست.
در حوزه تبلیغات، محیط متاورس محیط تبلیغات هست. نمایشگرها، آدم‌ها، تابلوهای تبلیغاتی، محتوایی که وجود دارد و کلاً یک تجربه جدید را خلق میکند و جالب این هست که در حوزه فیلم و سینما و روایت و داستان و نمایش و اینها هم این طوری هست. با این تفاوت که کاربر می‌تواند به جای تماشای فیلم یا نمایش یا سرگرمی داخل رویداد باشد کما این که ما شاید بتوانیم در حوزه تولید محتوای محیط متاورسی واقعه عاشورا را بازسازی کنیم و شما به جای شنیدن یا دیدن یا فیلم سینمایی وسط صحنه کربلا بیایید شمشیر بزنید. یعنی چه اشکال دارد ما بتوانیم این را به وجود بیاوریم یعنی افراد تجربه این کار را داشته باشند. حوزه تبلیغات یکی از حوزه‌های خیلی قدرتمند در این مسئله هست.
وی افزود: نقاط ضعف و قوتی هم در این حوزه متاورس برای حوزه رسانه‌ها وجود دارد. از جمله این که یک فرصت‌های جدیدی برای به اصطلاح کسب درآمد و به اصطلاح فعالیت‌های اقتصادی ایجاد میکند. مخاطبان جدید جذب میکند و چالش‌هایی که وجود دارد بحث اخبار جعلی هست. بحث هویت‌های ناشناس هست واقعاً پشت آن آواتارها ما در همین محیط عادی نمی‌دانیم پشت آن چه کسی نشسته است. بنابراین این حوزه کاملاً می‌توانیم بگوییم یک حوزه تهدید و فرصت هست و ما الان زمانی هستیم که باید اینها را کاملاً بشناسیم.
ضیایی پرور بیان داشت: حوزه فرهنگ، هنر و رسانه و سینما و تئاتر از حوزه‌هایی هست که در این مسئله جدی‌ترین تحول را دارد ایجاد میکند و ما باید آمادگی خود را برای ورود به این دنیای جدید بشناسیم و از این جهت که پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات به استقبال این موضوع رفته است و دارد این حوزه را آینده‌پژوهی و آینده‌شناسی میکند و این فناوری‌ها را حداقل با آن آشنا می‌شود که ممکن هست به زودی در ایران هم فراگیر شود آمادگی یک دستگاه ریگولاتوری مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را می‌تواند نشان دهد که به پیشواز رویدادهای آینده برود و حداقل یک نگاهی این سمت داشته باشد.پ
«پیشرفتهای علمی نیازمند سیاستگذاریهای نو و به‌روز است، و ما باید نسبت به پیشرفتهای فناوری آگاهی داشته باشیم.»
حالا معاونت‌ها و بخش‌های ذی‌ربط هم که کارهای تخصصی انجام می‌دهند به نظر من هر کدام در ارتباط با مأموریت‌های خود در این حوزه می‌توانند یک نگاه آینده‌پژوهی داشته باشند در حوزه موسیقی، حوزه کتاب، حوزه رسانه، حوزه فرهنگ، حالا حوزه‌های دیگر هم که به میراث فرهنگی و اینها مربوط می‌شود. امیدوار هستم که با شناختی که از این فناوری داریم به دست می‌آوریم بتوانیم از فرصت‌های آن استفاده کنیم و جلوی تهدیدات آن را بگیریم.
این پژوهشگر فضای مجازی افزود : سیاستگذار باید نسبت به اضلاع مختلف صنایع مرتبط حوزه بازیهای دیجیتال آگاهی و دقت لازم را داشته باشد. پیشرفتهای علمی نیازمند سیاستگذاریهای نو و به روز است و ما باید نسبت به پیشرفتهای فناوری این حوزه آگاهی داشته باشیم.
سید مرتضی موسویان دیگر مهمان این نشست از لزوم توجه به یک پارادایم تمدنی جدید سخن گفت و بیان داشت: رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۹۶ فرمودند که ما در حال تجربه کردن یک پارادایم تمدنی جدید هستیم و این پارادایم تمدنی جدید نیاز به یک انقلاب در تمام چارچوب‌ها دارد.
ماهاتیر محمد می‌گوید کشورهای در حال توسعه انقلاب صنعتی را درک نکرده‌اند و نتوانسته‌اند از آن بهره ببرند. او معتقد است که اگر آنها به این انقلابی که طلیعه آن را داریم اهمیت ندهند و درگیر این انقلاب نشوند، برای ابد برده باقی خواهند ماند.. وی افزود : امریکا در حوزه علوم شناختی بهترین ها را در دنیا به لحاظ تسلط برمغز و اعصاب جذب میکند؛ آنها در سال ۲۰۲۰ عنوان کردند که ما توان ورود به بخش ادراکی مغز را پیدا کردیم و می‌توانیم این بخش از مغز را دستکاری کنیم.
این عضو هیئت علمی دانشگاه صدا وسیما عنوان داشت : تکنیک اقناع خیلی کارشناسانه و با مهارت از بخش احساسی، بخش هیجانی مغز استفاده میکند و فرد وقتی در موضع انتخاب قرار می‌گیرد، با توجه به در معرض تبلیغات بودن، پیش از این خرید، کالایی را انتخاب میکند که از قبل با اقناع به طرف آن جذب شده است. حالا دقت کنید شخصی که وارد ناحیه ادارکش می‌شوند، این تصورش این است که دارد تصمیم می‌گیرد و از شما نمی‌پذیرد که کسی این تصمیم را تصمیم‌سازی یا مدیریت کرده است. خودش به هر حال اعتقاد دارد که راه و روشی که دارد می‌رود خودش انتخاب کرده است، با پژوهش به آن رسیده است و اصلاً به هر حال کسی در این انتخاب دخالت نداشته است.
وی افزود: حالا این صحبت آقای ماهاتیر محمد را به عنوان برده به یاد بیاورید که اگر کسی اسیر این مدیریت شود بدون اینکه خودش بداند برده است و بسیار بحرانی‌تر از مثلاً زمان برده‌داری که جسم فرد را برای کار بر عهده می‌گرفتند ولی او همش در فکر فرار بود و می‌دانست که برده است ولی این فرد نمی‌داند که برده است.
«ما در حال مهاجرت از جامعه دانشی به جامعه شبکه‌ای هستیم، که متاورس اساس آن را تشکیل می‌دهد.»
موسویان بیان داشت: وقتی ما از جامعه کشاورزی به جامعه صنعتی مهاجرت کردیم، بسیاری از علوم ما نیاز به پوست‌اندازی پیدا کرد. وقتی از جامعه صنعتی وارد جامعه اطلاعاتی شدیم، باز بسیاری از نظریه‌ها کنار گذاشتیم، نظریه‌های جدید پدیدار شد و به هر حال الآن در مقطعی هستیم که داریم مهاجرت می‌کنیم از جامعه دانشی به جامعه شبکه‌ای که حالا آن اتوپیا و آن مدینه فاضله جامعه شبکه‌ای همان متاورسی است که از آن صحبت می‌کنیم منتها متاورسی که شما را دربرمی‌گیرد چون نام دیگری که به آن می‌دهند جامعه الحاقی است یعنی ما در آن الحاق می‌شویم. برای همین نظریه دو فضایی و یا نظریه زندگی موازی الآن دیگر مورد قبول نیست.
می‌گویند به هر حال ما الآن درست است که در دنیای فیزیکی هستیم ولی ما داریم به سمتی می‌رویم که دنیای فیزیکی وجود نخواهد داشت یعنی فقط با دنیای ساخته شده و مجازی سر و کار داریم.
این استاد دانشگاه عنوان داشت: من اگر بخواهم خلاصه کنم که پایه‌های این انقلاب توسط چه فراروندهایی دارد اتفاق می‌افتد خیلی راحت می‌توانم برای شما بشمرم بگویم که یکی از آنها بحث زیرساخت است. شما در این دنیایی که دو موجودیت بیشتر ندارد. یکی سرویس‌گیرنده است، یکی سرویس‌دهنده یا هر دو در یک جا مستقر. اینکه شما به هر سرویس‌دهنده‌ای بتوانید متصل شوید از طریق زیرساخت فراهم شده است.
حالا نکته اساسی و محوری و فراروند بسیار بسیار مهم‌تر آن بحث پردازش است. آن ارزش‌گذاری‌ای که امریکا بعد از جنگ جهانی دوم به همه دنیا تحمیل کرد و آن دلار به عنوان پشتوانه پول ملی کشورها بود، الآن می‌تواند به پردازش و قدرت پردازش تغییر پیدا کند. پس دومین فراروندی که اساساً ارزش متاورس را تعیین میکند پردازش است و پردازش دارد به سمت پردازش کوآنتومی می‌رود.
بحث دیگر، بحث هوش مصنوعی است پس این بحث هوش مصنوعی درست است که یکی از الزامات دنیای متاورس هست ولی به قدری فراوان خواهد شد که این لیوان کاغذی‌ای که دست من است، هم دارای بازیگری در شبکه خواهد بود و هم دارای هوش مصنوعی به قدری که نیاز است.چیزی که الآن باید به آن پرداخته شود همین تابوی ترس از آن هست باید ریخته شود. یعنی باید یک کسب و کار کوچک بداند که می‌تواند از هوش مصنوعی درآمد بیشتری داشته باشد.
بعد سراغ چهارمین مسئله می‌آیم. هر چیزی که فکر می‌کنید باید مجازی آن ساخته شود. ما تحریم باشیم یا نباشیم. اینها موقت هست، اینها گذر خواهد شد. یعنی این تحریم یک چیز بی معنی هست که بالاخره برداشته خواهد شد. یا خود ما بر می‌داریم یا بر می‌دارند. چون اصلاً در دنیای شبکه‌ای تحریم معنا ندارد. پس بحث فضای جدید نیاز به بازسازی همه چیز دارد.
در انتها موسویان چهار ویژگی جامعه شبکه ای یعنی یکسانی و عدل و نمایان بودگی و عدم پنهان شدن و بی واسطگی و دسترس پذیری را از الزامات سیاستگذاری و طرح ریزی برای مواجهه با دنیای متاورسی جدید عنوان نمود.
/انتهای پیام/
منبع: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات
