مشروطه
وضعیت‌سنجی حکمرانیِ دینی و ایرانی در گفتوگو با علی محمدی/ بخش دوم؛
نکته مهم در اندیشه شهید صدر این است که علم و تخصص، ذیل نهاد سیاست و امر اجتماعی قرار می‌گیرد و باید متعهد به ارتقای عقلانیت اجتماعی باشد؛ نه اینکه به بهانه تخصص، مردم را کنار بگذارد. علم باید متعهد به جمهوریت و نهاد سیاست باشد و نمی‌تواند طبقه اشراف ایجاد کند یا پشت درهای بسته تصمیم‌گیری کند.
کد خبر: ۱۰۲۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۰۶
وضعیت‌سنجی حکمرانیِ دینی در ایران در گفتوگو با علی محمدی/بخش اول؛
ایده اصلی میرزای نائینی از مفهوم «انسان کبیر» می‌آید. میرزا وقتی می‌خواهد نهادسازی کند، نهادهای مختلف را توضیح دهد و جامعه را به‌مثابه قوای انسان تلقی می‌کند. او می‌گفت همان‌گونه که در انسان دو قوه حکمت و عدالت بالادست قوه عمّاله است، در جامعه نیز باید دو قوه حکمت (قانون اساسی) و عدالت (تحقق موازین در مقام عمل) بر قوه عمّاله (شاه) نظارت کنند. با این تلقی، می‌خواست ساختاری ایجاد کند که امکان حضور دیگر بازیگران را در حرکت اجتماعی فراهم کند.
کد خبر: ۱۰۲۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۱/۲۰
نقد و بررسی کتاب «آسیب‌شناسی صداقت کارگزاران سیاسی» با حضور عبدالمجید مبلغی و شریف لک‌زایی/ بخش اول؛
صداقت در عرصه عمومی به معنای تطابق رفتار، کردار و گفتار، با آنچه در حال شکل‌گیری است، می‌باشد. صداقت زمانی در عرصه عمومی پدید می‌آید که فرد، دل‌مشغول مراعات پیامدهای آن آگاهی باشد که از گفتگوهای آزاد انتقادی به طور مداوم برمی‌خیزد. این حرف من، محل نزاعی دارد که حالا شاید فرصت نباشد به‌صورت تفصیلی بیان کنم، اما به طور خلاصه و در قالب مثالی عرض می‌کنم.
کد خبر: ۱۰۱۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۱
ابعاد حکمرانی فقهی در گفتگو با شریف لک‌زایی/بخش دوم؛
خیلی از اوقات، برخی امور به اندک بهانه‌ای با عنوان مصلحت قربانی می‌شود. به باور من، فهم مصلحت در حقیقت امور نهفته است. یعنی اگر واکاوی کنید، مسئله‌ای که الان جامعه ما به آن دچار شده - یعنی بحث پوشش و حجاب - اگر با جامعه صادقانه برخورد شود، رانت‌های اقتصادی حذف شود، عدالت در رفتار با همه وجود داشته باشد، مردم در ادارات کمتر اذیت شوند و در مجموع رضایت عمومی تحقق یابد، تصور نمی‌کنید اگر ما به سمت حکمرانی فقهی نیز برویم، اقبال بیشتری از سوی مردم صورت گیرد؟
کد خبر: ۱۰۱۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۱/۲۰
ابعاد حکمرانی فقهی در گفتوگو با شریف لک‌زایی/ بخش اول؛
اگر ما برای حکمرانی دینی به ظواهر توجه کنیم، این اولین خطا برای تهی کردن جامعه از آموزه‌ها و مفاهیم دینی است؛ بنابراین به باور من، نخستین شأنیت اتصاف به امر دینی ارزش‌ها و فضیلت‌هایی بالاتر از ظواهر و مناسک است. سیاست ما اگر توانست عدالت را برقرار کند، این یک سیاست دینی و سیاست متصف به دین است.
کد خبر: ۱۰۱۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۲
بررسی نسبت تاریخی فقه و سیاست از منظر عبدالمجید مبلغی/ بخش اول؛
در تاریخ ایران، همواره سیاست و دین هم‌زاد بوده‌اند. شما به هر سو که می‌روید، می‌بینید که همیشه از دل سیاست، دیانت درآمده و از دل دیانت، سیاست خارج می‌شود. این دو هیچ‌گاه در اندیشه ایرانی از هم جدا نشده‌اند. حتی وقتی یونانیان به ایران آمدند، آن حکمرانی پسا اسکندر هم یک وجه دینی پیدا کرده بود.
کد خبر: ۹۷۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۲۹
بررسی زمینه‌های بسیج شدگی در جامعه ایرانی در گفتوگو با سیدمحمود نجاتی حسینی/ بخش اول؛
ما نوعی بسیج در ایران داریم که من نام آن را «بسیج عقیدتی» می‌گذارم. در جنبش‌های اجتماعی عرفی ما در ایران - چه جنبش اجتماعی دانشجویی و چه جنبش اجتماعی زنان، جنبش‌های زیست‌محیطی و چه جنبش‌های هویتی و... - یک جنبه بسیج عقیدتی وجود دارد و این جنبش‌ها بعد از انقلاب هم از لحاظ کمی و کیفی گسترش پیدا کردند و هم در فضای فیزیکال هستند و هم در فضای شبکه‌های مجازی و هم متن گفتاری و نوشتاری تولید می‌کنند و پرفرمنس دارند.
کد خبر: ۹۶۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۳۰
گفتاری از سیدعلی محمودی درباره گفتمان‌های عصر مشروطه و سیر تحول و تطور آنها؛
گفتمان توجیه‌گر شریعت بنیان نیازی نیست که مردم و قانونی که مردم می‌نویسند با آیات و روایات تطبیق داده شود که علما بپذیرند. وقتی علما عقلانیت را در نظر می‌گیرند، چرا باید آموزه‌های دینی را ابزار و وجه‌المصالحه قرار دهیم؟ تفکیک امور عرفی از شرع به معنای کوبیدن شرع و برکشیدن عرف نیست. معتقدم ما با این شناختی که از گفتمان‌ها داریم و بین قانونگرایی و نقادی و آزادی‌طلبی و برابری که آخوندزاده به‌عنوان میراث برجا گذاشته از سویی و آنچه دموکراسی در سده نوزدهم، بیستم و اوایل بیست‌ویکم آموزش داده، می‌توان به سمت نظریه بسامان و نظام‌مند برویم و آن هم در مسیری که دین و دینداران جایگاه خود را داشته باشند.
کد خبر: ۹۴۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۲۴
حکومت قانون، عدالت‌خانه، محدودشدن قدرت مطلقه شاه و آزادی فردی از مهم‌ترین خواست‌های مشروطه خواهان بود. در آن زمان تحولات جهانی نیز هم‌زمان با جنبش مشروطه در حال وقوع بود و در بیشتر کشورها زمینه این دگرگونی‌ها ایجاد شده بود و بنابراین مشروطیت حاصل یک ضرورت جهانی بود.
کد خبر: ۹۳۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۱۸
بررسی ایده مشروطه تا عمل مشروطه‌خواهی با حضور سعید طاووسی مسرور و حمید پارسانیا؛
مشروطه نوعی تئوریزه کردن فقه شیعه از یک رقابت منفی به یک رقابت ایجابی است. مثالی که میرزای نائینی می‌زند این است: مشروطه یعنی چه؟ مشروطه یعنی ما بیاییم این مستبدی را که مشروع نیست، عملاً مجبورش کنیم در چارچوب عدالت عمل کند.
کد خبر: ۹۳۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۱۴
به مناسبت صدور فرمان مشروطیت در ۱۳ و ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ شمسی؛
مشروطه با تمام کش و قوس‌هایش، سه شاه قاجار و سه دوره مجلس را به خود دید، اما با خاموش‌شدن چراغ سلطنت قاجاریه‌ها، این رضاخان میرپنج بود که آخرین تیر را بر پیکر خسته مشروطه زد و این‌گونه بود که نهضتی که در سال ۱۲۸۵ با تحصن و اعتراض و فریاد به بار نشسته بود، در سال ۱۲۹۹ به تاریخ پیوست.
کد خبر: ۹۳۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۱۴
مروری بر «روایت‌های حاد سیاسی» پیرامون شیخ فضل‌الله نوری؛
شیخ محمدتقی آملی در کتاب خاطرات خود نقل می‌کند که از جانب فقهای نجف تلگراف کرده‌اند که دفع نوری و آملی به هر طریق ممکن لازم است ـآملی در اینجا همان والد خود شیخ محمدتقی آملی است ـ اما اعدام شیخ آن‌قدر بر روحیه مردم اثر گذاشت که دیگر جرئت بر اعدام والد من نداشتند. شیخ محمدتقی آملی می‌گوید برای من احراز نشد که فقهای نجف چنین تلگرافی را زده‌اند؛ چراکه از قصرشیرین و مریوان تلگراف می‌زدند به تهران به نام فقهای نجف.
کد خبر: ۹۳۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۱۰
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: روح قانون اساسی تعیین سرنوشت توسط اراده ملت بوده است. یعنی جامعه به چنان بلوغی رسیده بود که در برابر استبداد و خودکامگی یا در برابر توطئه‌های استعمارگران و در برابر استحمار - که می‌تواند برآیند همدستی استعمار و استبداد باشد - یا حتی نادیده انگاشتن عقل و درایت جامعه و ملت باشد، قد علم کند.
کد خبر: ۹۳۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۳/۲۷
مروری بر تاریخچه طنز اجتماعی به سبک ایرانی در گفتگو با مهدی ظریفیان؛
اساساً طنز نسبت مستقیمی با مفهوم انتقاد فردی و اجتماعی دارد. جامعه‌ای که در آن طنز وجود نداشته باشد، انتقاد هم وجود ندارد. این موضوع به ماهیت ایهامی طنز بازمی‌گردد. طنزپرداز با استفاده از نماد و زبان دوپهلو می‌تواند به حساس‌ترین مواضع اجتماعی و فردی ورود کند. استفاده از زبان ایهام این امتیاز را برای طنزپرداز دارد که اگر روزی شخصی یا نهادی که مورد نقد واقع شده است، درصدد تنبیه طنزپرداز بر بیاید، طنزپرداز می‌تواند به ایهام متوسل شده و بگوید که منظور او این نبوده که برداشت شده است تا بتواند از تیغ تنبیه رها شود و حرف خود را به جامعه برساند.
کد خبر: ۹۱۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۳
به مناسبت قیام مردم به رهبری آیت الله کاشانی در آخرین روزهای تیرماه ۱۳۳۱؛
استبداد داخلی دربار رضاخانی و پس از آن محمدرضا و استعمار و تهدیدات بیرونی انگلستان و اتحاد جماهیر شوروی که چشم طمع بر ذخایر نفتی جنوب و شمال ایران دوخته بودند، موجب همگرایی نیروهای ملی و مذهبی شد و همه خواهان استقلال سیاسی و اقتصادی و رهایی از چنگال استعمار شدند. آیت الله کاشانی و رهبران مذهبی و ملی دیگر، مردم را به حمایت از مصدق و ملی شدن صنعت نفت فراخواندند. اما آنچه در جریان این رویداد مهم تاریخی، کمتر شنیده و پرداخته شده، تلاش‌هایی است که مردم در هنگامه استعفای مصدق به رهبری آیت‌الله کاشانی ترتیب دادند. در این نوشتار پیرامون قیام مردم به رهبری کاشانی درست یک سال پیش از کودتا، می‌خوانیم.
کد خبر: ۸۴۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۳۱
ماجرای پناهندگی محمدعلی شاه به سفارت روسیه و ایام واژگون او؛
تهران فتح و دوره‌ی استبداد صغیر منقضی می‌شود. یک دور که در تهران بزنید، از هر گوشه‌و‌کنارش، فريادهای زنده‌باد مشروطه ، پاينده‌باد آزادی بلند است. طولی نمی‌کشد که ولادیمیر پلاتونوویچ لیاخوف، بریگاد روس، شکست‌خورده شمشیرش را تقدیم سران آزادی‌خواه می‌کند. کار تمام است. مقارن همین‌اوقات، محمدعلی شاه ششمین پادشاه از دودمان قاجار گفتمان با سران مخالف را برنمی‌تابد و بی‌خیال تاج و تخت کم‌عمرش، با اهل و عیال، رجال، دولت‌مردان و ۵۰۰ قزاق مسلح، به باغ سفارتی روس در شمیرانان کوچیده و آن‌جا ملتجی می‌شود.
کد خبر: ۸۴۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۴/۲۶
مروری بر تاریخچه مطبوعات ایرانی به بهانه چاپ نخستین شماره صوراسرافیل در ۱۴ دی ۱۲۸۶؛
از جمله روزنامه‌های مهم و معروف صدر مشروطیت (به قولی با ۲۴ هزار تیراژ)، «صوراسرافیل» بود که به سردبیری میرزا جهانگیرخان شیرازی و با همکاری علی اکبرخان قزوینی (دهخدا) شروع به فعالیت کرد. آنها در این روزنامه، مقالات کوبنده‌ای بر ضد استبداد می‌نوشتند و از طرفی با روحانیون ضد مشروطه مبارزه می‌کردند. صوراسرافیل از همه قشرهای جامعه مخاطب داشت و بسیاری از مشکلات کشور را بی‌پرده بیان می‌کرد.
کد خبر: ۷۸۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۰/۱۵
در گفتگو با حجت‌الاسلام محمدصادق ابوالحسنی مطرح شد؛
شیخ فضل‌الله جانش را در راه دفاع از استقلال سیاسی ایران گذاشت و بدین جهت بانگ بر می‌داشت که ما مشروطه ای که از دیگ پلوی سفارت انگلیس بیرون بیاید نمی‌خواهیم.
کد خبر: ۶۰۰۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۰۲
روزی که رضاخان با آیت‌الله مدرس دست به یقه شد؛
رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر گفت: این هم از عجایب روزگار است؛ کسانی که داعیه آزادی و مبارزه با استبداد را دارند، با به بن‌بست کشاندن مشروطه ، طرفدار نظریه دیکتاتوری منور می‌شوند. این در شرایطی است که شهید مدرس بر احیای مشروطه تاکید داشت.
کد خبر: ۵۶۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۱۰
یادداشت// دولت ضعیف مشروطه و قحطی بزرگ؛
مشروطه ای نیم‌بند و نصفه و توخالی بر کشور ایران حکومت می‌کرد که عملاً نتیجه‌اش دولت ضعیفی بوده است که نه تنها توان اداره‌ی خود و دفاع از خود را نداشته بلکه نمی‌توانسته مردم را اداره کند، لذا بحران قحطی در کشور عمیق‌تر شد. اگر رجال ایرانی و نخبگان سیاسی را که در این سال‌ها کشور را اداره می‌کردند در نظر بگیریم، درمی‌یابیم که وابستگی ذهنی آنها اجازه نمی‌داد کشور را به‌درستی اداره کنند.
کد خبر: ۵۴۱۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۰۴