دین و اندیشه - انقلاب اسلامی

این مجموعه گزارش با هدف ارائه محتوای موردنیاز فعالان فرهنگی و اجتماعی، به‌ویژه در حمایت از راهپیمایی روز قدس، آماده شده است. محتوای دسته‌بندی‌شده‌ای که می‌تواند در برنامه‌ریزی رسانه‌ای، تولید محتوا و روشنگری عمومی نقش مؤثری ایفا کند.

مدل مواجهه شاه با مراجع دینداری در جامعه ایرانی این پیام را به همه منتقل کرد که پس از آیت‌الله بروجردی، مسئله تعامل از اساس منتفی است. از طرف دیگر حضور استعمار خارجی در این برهه پررنگ‌تر از قبل مطرح می‌شود. بر خلاف دیگر روحانیون که کانون مواجهه خود با دربار را در قانون اصلاحات ارضی تعریف کرده بودند، در این بین امام خمینی (ره) با سنخ حساسیتی متفاوت، کانون اصلی درگیری را در کاپیتولاسیون تعریف کردند.

در سال ۱۳۷۶ و در ایام دهه فجر، سخنران مراسم، آیت‌الله موسوی لاری بود. ایشان معاون پارلمانی آقای خاتمی بود. یکی از شعارهای آقای خاتمی، مانور دادن حول محور کلمه مردم بود. در آن سخنرانی هم کلمه مردم، زیاد استفاده شد. یک پیرمرد وسط سخنرانی بلند شد و گفت که مردم در افغانستان و پاکستان و... هم هستند، اما آیا هر جا مردم هستند، انقلاب سال ۵۷ شکل می‌گیرد؟

در قضایای داخلی اما ما شاهدیم با یک آرمان‌گرایی صرف ده‌ها تشکل و نهاد هم عرض را شکل می‌دهیم و بعد نیز به در بسته جمهوری اسلامی می‌خوریم و دچار انسداد می‌شویم. گمان نکنیم مشکلات تنها منحصر در داخل بود. حاج قاسم برای‌آنکه بتواند محور مقاومت را شکل دهد موانع زیادی را از سر راه برداشت.

تذکر شهید سلیمانی، راهی پیش روی ما می‌گذارد تا مواجهه‌مان را با جمهوری اسلامی تغییر دهیم. حالا برخی در این جا هم خود جمهوری اسلامی را به‌ظاهر و باطنی تقسیم می‌کنند تا مجدد همان دوگانه پیشین را زنده کنند، این دیگر به باور من یک بازی با الفاظ است.

سؤال ما برای اندیشیدن این شد که با شهید سلیمانی چه اتفاقی افتاد که انتقام ایشان غلبه نرم‌افزاری بر هیمنه پوچ استکبار شد؟ من تصور می‌کنم امروز بیش از پیش آشکار شده است که حاج‌قاسم صرفاً حامل یک درگیری سخت در لایه‌های نظامی نبود، بلکه متضمن نرم‌افزاری از انقلاب اسلامی بود که رهبری نیز سال گذشته مجدداً بر آن تأکید کردند.

هر جا گفتمان و سیاست حکومت به گفتمان مردم نزدیک بوده، توانسته روی افکار عمومی تأثیر مثبت بگذارد. مردمی‌سازی و بسیج شدگی اتفاق افتاده است و هرجا گفتمان حکومت یک گفتمان دیگری بوده و سطح حکومت و حاکمیت طوری بوده که موردپسند مردم نبوده، مردمی‌سازی شکل نگرفته است یا به‌سختی اتفاق افتاده و یا اگر اتفاق افتاده، متزلزل شده است.

ما نوعی بسیج در ایران داریم که من نام آن را «بسیج عقیدتی» می‌گذارم. در جنبش‌های اجتماعی عرفی ما در ایران - چه جنبش اجتماعی دانشجویی و چه جنبش اجتماعی زنان، جنبش‌های زیست‌محیطی و چه جنبش‌های هویتی و... - یک جنبه بسیج عقیدتی وجود دارد و این جنبش‌ها بعد از انقلاب هم از لحاظ کمی و کیفی گسترش پیدا کردند و هم در فضای فیزیکال هستند و هم در فضای شبکه‌های مجازی و هم متن گفتاری و نوشتاری تولید می‌کنند و پرفرمنس دارند.

در خاورمیانه یک شهر وجود دارد و آن هم تهران است. هر چیزی که تکنولوژی در آن باشد که شهر نمی‌شود. قانون در سایر شهرها نیست. این شهر به چه خون‌هایی به‌دست‌آمده است و ما معتقدیم بسیج به‌عنوان نیرو باید دغدغه شهر را داشته باشد. اینکه حضرت آقا، بسیج را بسیج مستضعفین می‌کنند، این ظریف کردن کار است و با این شیوه بسیج باید بتواند کمی خود را بازبینی کند.

بسیج در سال‌های اخیر رسالت خودش را فراموش کرده است. بسیج قدرتمندترین نیرویی بود که تلاش می‌کرد در بحران‌ها، مسائل و مخاطراتی که متوجه انقلاب اسلامی است، در میدان حاضر باشد و مسئله را حل کند؛ اما واقعیت این است که انقلاب اسلامی هر چقدر که با گذشت زمان از برخی آرمان‌ها و نویدهایی که می‌داد، فاصله گرفت، به همان میزان، بسیج هم فرم گرفت.