- تمرکز بر نقاط عطف و تقاطع‌های موضوعی در طی چند دهه اخیر
اثر بدون توقف طبیعتاً سوار بر یک بستر فرمی مستند، دائماً عطف به رویداد‌های مربوط به دیدار‌ها با نخبگان و فعالان علمی و فناوری در گذشته و حال دارد که این رفت و برگشت معطوف به حوزه‌های موضوعی علمی و تکنولوژی اعم از حوزه نفت، نانو، ژنتیک، صنعت ساخت سد، فناوری هسته ای، صنعت ساخت توربین، صنعت شیرین کننده آب و... است که در این بین تصاویر بازدید‌های میدانی مقام معظم رهبری در دهه‌های ۷۰ تا ۹۰ از مراکز کلان علمی و صنعتی و فناوری، میزان غنای فرم این مستند را بسیار تقویت نموده است و تلاش کرده تا آنچه در بیان گفته می‌شود را در قالب تصاویر بازدید‌ها و دیدار‌های پیشین و پسین در قالب دیدار نخبگان با ایشان استناد بخشد. در این بین یک خط ثابت محتوایی و ثبات قدم در استمرار روند پیشرفت و چگونگی فعالیت علمی و فناوری بسیار مشهود است که این عامل در کنار سایر عوامل از نقاط برجسته این مستند به حساب می‌آید.
- چالش قیاسی میان توان علمی داخلی و افکار و امیال مبنی بر نگاه به خارج
فضای مستند به سویی هدایت می‌شود که چالش علنی و مستند میان وزن آزمایی توان علمی و فناوری داخلی با موج جریان نگاه به خارج در حوزه صنعتی ایجاد می‌شود؛ بدین شکل که نخبگان علمی و فناوری به طور مستند و با ذکر یک استمرار در زبان مستند مذکور مبنی بر افزایش تصاعدی سال به سال رشد علمی ایران، به توانایی‌هایی اشاره می‌کنند که نمونه مشابه خارجی آن نیز وجود دارد، اما ظرفیت‌هایی متناسب با آن توانایی‌های خارجی و در مواردی بالاتر از استاندارد‌های جهانی در داخل کشور طی دهه‌های اخیر به وجود آمده است که این رویارویی در فرم مستند به خوبی خودنمایی می‌کند و تقابل و قیاس میان توان علمی داخلی و نمونه مشابه خارجی را برای مخاطب به رخ می‌کشد و منجر به آن می‌شود تا مخاطب ضمن افتخار و سربلندی ناشی از این رشد علمی و فناوری، انگشت حیرت پیرامون چرایی وجود موج جریان‌های پیدا و پنهانِ میل به واردات و نگاه علمی و تکنولوژیک به خارج به دهان برده و به راستی یک چالش ذهنی هدفمند برای مخاطب از این رهگذر پدید آورد.
- بهره برداری منطقی از مصاحبه‌های کوتاهِ میان بخشی
یکی از ویژگی‌های تقریباً ثابت در ظاهر و ساختار این مجموعه مستند، تمایل به استفاده از مصاحبه‌های کوتاهِ میان بخشی از برخی شرکت کننده‌ها در آن جلسه خاص (Insert) است. این روش در قسمت اول به وفور در حالی که تصاویر خود گویای مسئله بود دیده می‌شد که گاهی نیز منجر به افت ریتم می‌شد، اما در قسمت دوم کمتر به سراغ آن رفته شده بود. این ویژگی در قسمت سوم بسیار کمتر و بهینه شده دیده می‌شد که منجر به تحقق اصل کارکرد به جای این روش در مستندهای اینچنینی بود و باعث ایجاد یک مکمل برای روایت در این مستند بود که اثبات می‌کند این رویه که جزء ثابتی از ظاهر و ساختار طراحی شده برای این مستند به نظر می‌رسد، اگر به نحو متعادل و به جا و به دور از ایجاد افت ریتم صورت گیرد، به غنای بیشتر این اثر کمک خاص و قابل توجه خواهد کرد.
- تقابل مستند توان تکنولوژی ایرانی با عقد قرارداد‌های وابسته کننده فناوری کشور به خارج
در گذر از لحظاتی که در گوشه و کنار مستند مسئله توان داخلی و نگاه به خارج در رشد کشور دائماً به چالش کشیده می‌شود، در یکی از دیدار‌ها مسئله توانایی تکنولوژیک در صنعت استخراج نفت مطرح می‌شود و نخبه‌های فعال علمی در این زمینه گزارش‌هایی از رشد و پیشرفت فناوری در ایران در این خصوص به مقام معظم رهبری ارائه می‌کنند و ایشان در همان حین به این مسئله اشاره می‌کنند که در صورت حمایت از این پیشرفت ها، کشور دیگر نیاز به فکر کردن به قراداد‌های همکاری‌های نفتی که موجب وابستگی کشور به خارج مانند قرارداد‌های نفتی ایران (IPC) می‌شود نخواهد داشت؛ این مسئله به آن رخداد در اوایل عمر دولت یازدهم بازمی گردد که بیژن زنگنه وزیر وقت نفت این دولت خبر از قرارداد‌های نفتی داده بود که کشور را عملاً در حوزه تکنولوژی نفت به خارج وابسته می‌ساخت و موجب تضعیف و تخفیفِ توانایی و تکنولوزی داخلی از این طریق می‌شد؛ این جنس تقابل‌ها که در جایی موجب بیان این جمله از سوی یکی از نخبگان علمی کشور مبنی بر مبارزه علنی ما [جامعه نخبگان علم و فناوری کشور] با اقتصاد وابسته به نفت می‌شد، در کنار نمایان سازی بیش از پیش رشد و توانایی بسیار بالای ایران در حوزه‌های علمی و فناوری، موجب عیان سازی حجمِ گسل زیاد فکری و عملی میان دولت و جامعه نخبه ایرانی پیرامون بهره برداری از توان بسیار بالای علمی داخلی در این مستند شده است.
- تضعیف عینی تفکر "ما نمی‌توانیم"
در مقطعی از این مستند، کارگردان با چینش درست و هدفمند ساختاری تصاویر، به روایتِ توجه دادن مقام معظم رهبری به ظرفیت عظیم علمی و فناوری داخلی می‌پردازد، تا آنجا که با کنار هم قرار دادن تصاویر مربوط به دیدار ایشان با هیئت دولت یازدهم و اشاره به توان ساخت توربین در داخل و بازدید ایشان در این خصوص از مجموعه صنعتی مپنا و... به خوبی هدف کلان ایشان در متوجه کردن نگاه‌ها به مقوله توان بالای علمی و صنعتی و تولیدی داخل را نمایش داده است؛ همچنین در کنار این مسئله، توان موشکی بالای ایران که ایشان مانع از افزایش برد موشک‌های دوربرد از ۲۰۰۰ کیلومتر به بالا شده است در حالی که ایران توانایی هدایت و پرتاب موشک تا ۵۰۰۰ هزار کیلومتر را نیز دارد، همه در کنار هم در کنار توجه دادن به توان داخلی، ذهن مخاطب ایرانی را به این مسئله گسیل می‌دهد که آنچه از توان داخلی بر می‌آید، بسیار فراتر از موج منفی "نمی توانیم" است و این مسئله در درگیری ذهنی مخاطب نسبت به توان علمی و فناوری جوانان و نخبگان ایران نقش مثبت و موثر دارد.
- پایان بندی در عیار کل محتوا
برداشت پایانی
واضح و روشن است که وقتی برای رهبر معظم انقلاب اسلامی از مسیر‌های متعددی اخبار و گزارش و بولتن و اطلاعات خبری و تحلیلی و... ارائه می‌شود، مشخص است که سطح آگاهی ایشان از آنچه در کشور می‌گذرد -که چند نمونه از این مسئله در مستند دیده می‌شود- به چه میزان بالاست؛ بنابراین بهتر است تا این مستند این گزاره را با قرائتی عمیق‌تر در قسمت‌های بعدی عنوان نماید تا ضمن جلوگیری از ایجاد کلیشه، به ابعاد این سطح آگاهی از زوایای دیگر نیز پرداخته شود.
به نظر می‌رسد با توجه به روی کار آمدن دولت سیزدهم و نگاه بیش از پیش به داخل و توان داخلی، این جنس مستند‌ها با این مضامین و خط و جهت دهی ها، همسو با اهداف دولت تازه باشد؛ لذا این جنس مستند‌ها با هدف احصاء، شناسایی و معرفی توان بسیار بالای علم و فناوری داخلی در مسیر کشف معضلات پیش پای رشد علمی کشور و نخبگان، می‌تواند بسیار اثربخش و راهنمای مدیران سطح خرد و کلان دولت تازه باشد.
/انتهای پیام/
