گروه آیین و اندیشه «سدید»؛ در سال های اخیر شکل‌گیری تروریسم داعش، امنیت منطقه را با خطر جدی روبه‌رو ساخت. این گروه تروریستی با ایدئولوژی فرامرزی خود به مرزهایی خاص محدود نمانده و بنا بر اعلام سران آن، گسترش ایدئولوژی خود در بسیاری از کشورها را دنبال کرد. این غده‌ی نوظهور سرطانی، نه‌تنها انسان‌های بی‌گناه، که بسیاری از مکان‌های مقدس را نیز هدف حملات تروریستی خود قرار داد. در این بین، بسیاری از ایرانیان که روحیه و عرق مذهبی آنان با دیدن یا شنیدن چنین خبرهایی جریحه‌دار شده بود، داوطلبانه به صف مدافعان حرم پیوستند و بسیاری از آنان لقا و رضای خدا را بر دنیا و تعلقات آن ترجیح دادند. شهید محسن حججی یکی از شهدای مدافع حرم است که در سال های اخیر خبر شهادتش، تأثر عمیق جامعه‌ی ایرانی را برانگیخت؛ حزن و اندوهی که به گروه یا جریانی خاص محدود نماند و دلیلی برای همدلی تمام احزاب و گروه‌های سیاسی شد. شهید حججی۲۱ تیر ۱۳۷۰ در نجف‌آباد اصفان به دنیا آمد و ۱۸ مرداد ۱۳۹۶ به فیض شهادت نائل آمد. بر این اساس و با توجه به کنش‌های صورت گرفته بعد از شهادت محسن حججی، به سراغ دکتر داود پرچمی از جامعه‌شناسان و کارشناس مسائل اجتماعی رفته و از ایشان علت این موضوع یعنی علل توجه عمومی و نیز همدلی مردم نسبت به موضوع شهادت این شهید را جویا شدیم که در ادامه پاسخ‌ها و ارزیابی ایشان از این موضوع پیش روی مخاطبان قرار می‌گیرد.
در سال های اخیر با پدیده‌ی شهید حججی در فضای اجتماعی ایران مواجه شدیم. پدیده‌ای که موجب تاثر عمومی در جامعه‌ی ایران و همدلی با مدافعان حرم شد. گفت‌و گو‌را از این‌جا آغاز کنیم که مبتنی بر تحلیل شما، توجه عمومی به شهادت شهید حججی از کجا نشأت می‌گیرد؟
این واقعه را میتوان از ابعاد مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار داد. اول آن‌که شهادت شهید حججی در شرایط فعلی تبلور انسجام و همبستگی اجتماعی و وفاق بر سر ارزش‌های اجتماعی است. همانند اکثر قریب به اتفاق شهدای دفاع مقدس و مدافعان حرم که آگاهانه و با انتخاب خود برای دفاع از انقلاب و اصول و ارزش‌های مبتنی بر آن در جبهه‌ی حق علیه باطل قرار گرفته تا جایی که جان خود را در این راه فدا میکنند، این امر نشان دهنده‌ی آن است که این ارزش‌های اجتماعی و مبانی آن در وجود این عزیزان، آنچنان درونی شده که برای حفظ آنها تا پای جان خود می‌ایستند و با نثار خون خود از حریم ارزش‌های جامعه دفاع میکنند.
این امر نشان دهنده‌ی آن است که اسلام و ارزش‌های آن، انقلاب اسلامی و اصول آن و نظام اجتماعی و سیاسی مبتنی بر آنها چنان در وجود شهدا ریشه دوانده که حاضرند از همه چیز خود بگذرند ولی به این نظام ارزشی و نظام سیاسی که برگرفته از اسلام و انقلاب است لطمه‌ای وارد نشود.
این امر حاکی از موفقیت نهادهای اجتماعی کننده و جامعه پذیر کننده‌ی اعضای جامعه است که آن قابلیت را داشته که بتواند ارزش‌های خود را تا این حد در اعضای خود درونی کند. نهادهایی مانند دین، خانواده، آموزش و پرورش و رسانه‌ها توانسته‌اند این باورها را به عنوان جزئی از هویت دینی و ملی قرار دهند. این شهید بزرگوار و شیوه‌ی شهادت او هدایتی بود از سوی خداوند که برخی از کسانی که دچار تردید شده‌اند، شاهد تداوم زایش و جوشش جریان انقلاب در نسل‌های بعدی باشند و به طور عینی درک کنند که راه شهدای عزیز ما ادامه دارد.
از سوی دیگر آثار این واقعه در جامعه نیز بسیار مهم است. این واقعه بر تقویت ارزش‌های اجتماعی موثر بوده و در حد خود توانسته در ایجاد وفاق و وحدت اعضای جامعه موثر باشد. صرف نظر از تعریف آن، شهادت به عنوان یک ارزش مطلق در همه‌ی جوامع، مفهومی ارزشمند و مورد وفاق است. در فرهنگ ما که این مفهوم پشوانه‌ی اعتقادی بسیار قوی دارد و در این واقعه‌ی خاص تداعی کننده‌ی شهادت سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام بود که خود، ذخیره‌ی فرهنگی ما به حساب میآید و همیشه یک جریان قوی فرهنگی اجتماعی تاثیرگذار در جامعه‌ی ما بوده است. در جریان انقلاب و دفاع مقدس نیز همین اعتقادات و باورها ملت را به پیروزی رساند.
از آن‌جا که مفهوم شهادت، هم ذخایر فرهنگی-دینی و هم ملی را در خود دارد و ارزشی عام و مطلق است، شهدا وحدت‌بخش تمام گروه‌های اجتماعی با گرایشات و سلایق مختلف بوده و می‌توانند همه را گرد هم آورند. از همین روست که ما در تشیع پیکر مطهر آنان همیشه شاهد حضور همه‌ی اقشار با سلایق مختلف بودیم
انطباق شهادت با مبانی اعتقادی و نظام ارزشی اعضای جامعه باعث می‌شود که شهدا از ظرفیت وحدت‌بخشی در جامعه نیز برخوردار شوند. از آن‌جا که مفهوم شهادت، هم ذخایر فرهنگی-دینی و هم ملی را در خود دارد و ارزشی عام و مطلق است، شهدا وحدت‌بخش تمام گروه‌های اجتماعی با گرایشات و سلایق مختلف بوده و می‌توانند همه را گرد هم آورند. از همین روست که ما در تشیع پیکر مطهر آنان همیشه شاهد حضور همه‌ی اقشار با سلایق مختلف بودیم. نمونه دیگر و کامل تر آن پدیده شهادت شهید حاج قاسم سلیمانی بود. شهید نه فقط در جامعه‌ی خود بلکه در جوامع دیگر هم محترم است. مردم کشورهای دیگر نیز به شهدای کشورهای غیر خودشان احترام می‌گذارند. این امر بیانگر آن است که مبانی دینی ما قابلیت آن را دارد که همه‌ی اقشار جامعه را با هم متحد کند. جای تعجب است که در برخی مواقع شاهد آن هستیم که برخی افراد، به خصوص بعضی از مسئولین جامعه که باید در جهت تقویت اعتقادات دینی و در نتیجه اتحاد اعضای جامعه عمل کنند، با طرح مسائل و مباحثی به عکس عمل نموده و موجب تفرقه و چند دستگی مردم می‌شوند.
چرا همه‌ی اقشار و سلایق مختلف اجتماعی و سیاسی ایران، ابراز ارادت و همدلی خود با این شهید و خانواده‌ی ایشان را به نمایش می‌گذارند؟
همان‌طور که توضیح داده شد، اساسا شهدا و خانواده‌ی آنان به دلیل برخوداری از پشتوانه‌ی فرهنگی-دینی و ملی برای مردم ما از احترام بالایی برخوردارند و مردم نیز انصافا در اغلب موارد در مواجهه با خانواده‌ی شهدا به این امر توجه دارند که آنها با فدا کردن عزیزان خود، کشور را حفظ کرده و شر دشمنان را از سر مردم کم کرده‌اند. شهدا با نثار خون خود برای ما امنیت پایدار به وجود آورده‌اند، به طوری که در پر آشوبترین منطقه‌ی جهان، کشور ما از ثبات و امنیت بسیار بالایی برخوردار است. اگر مدافعان حرم نبودند و خط مقدم جبهه‌ی انقلاب که امروز از غرب به سواحل مدیترانه رسیده حاضر نمی‌شدند تا دلاورانه از مرزهای اعتقادی انقلاب اسلامی که افتخار مرکزیت آن با مردم شریف ایران است دفاع کنند، همان‌طور که در حادثه‌ی تروریستی مجلس دیدیم، الان باید در شهرها و روستاهایمان با آنها می‌جنگیدیم. اگر شهدای حرم نبودند، امروز زنان و دختران ما مانند دیگر کشورهایی که شاهد بودیم، به عنوان کنیز و غنیمت جنگی در دست تکفیری‌ها دست‌به‌دست و خرید و فروش می‌شدند.
اما در مورد شهید بزرگوار محسن حججی باید گفت نحوه‌ی شهادت این عزیز انطباق زیادی با آموزهای دینی ما که بر گرفته از حادثه‌ی کربلاست دارد. گویی شهادت این شهید عزیز نوعی عینیت‌بخشی شهادت شهدای کربلا را در دل خود داشت. چهره‌ی مظلوم اما با صلابت او در هنگام دستگیری توسط دشمن و صورت کریه آن تکفیری خبیث در پشت سر او، نحوه‌ی شهادت ایشان که سر از بدنش جدا میکنند، فیلم‌هایی که از خداحافظی او با خانواده‌اش منتشر شد، نوار صوتی که این شهید عزیز در آن محجوبانه با همسر و فرزندش وداع می‌کند و رفتار و صبر زینب‌وار خانواده‌ی محترمش پس از شهادت، تماما همخوانی بسیار بالایی با آنچه مردم در روضه‌های حادثه‌ی کربلا شنیده‌اند دارد. این تداعی حادثه‌ی کربلا از دلایل مهم عرض ادب و احترام به ساحت مقدس این شهید عزیز و خانواده‌ی محترمشان است.
موضوع دیگری که لازم است به آن توجه شود آن است که شهادت محسن حججی مظلومیت مدافعان حرم و شهدای این عرصه را به تصویر کشید و مردم را با یک پدیده‌ی عینی روبه‌رو ساخت. اگر با تحریک برخی سیاسیون، در برخی از مردم شبهاتی برای حضور ما در سوریه وجود داشت، شهادت شهید حججی عزیز عینا نشان داد که ما با چه انسان‌ها و تفکراتی روبه‌رو بوده و هستیم و اگر به دفاع از خود در مرزهای اعتقادی خود نمی‌پرداختیم، امروز باید در مرزهای جغرافیایی خود با آنها می‌جنگیدیم.
نباید فراموش کنیم که اساسا پدیده‌ی گروه‌های تکفیری و داعش برای لطمه زدن به ایران و انقلاب اسلامی و به وسیله‌ی آمریکا، برخی از کشورهای غربی، حکومت فاسد آل سعود و اذناب منطقه‌ای آمریکا طراحی و به وجود آمده است. آنها پس از تقابل‌های چند دهه‌ی اخیر خود در برابر انقلاب اسلامی با شروع جنبش اجتماعی بیداری اسلامی در کشورهای منطقه، برای کنترل و هزینه‌بر شدن و منحرف کردن آن دست به کار شده و پدیده‌ی داعش و تکفیری‌ها را به وجود آوردند تا بتوانند جبهه‌ی انقلاب را تضعیف کنند و هدف نهایی آنها وارد کردن این جریان فاسد تروریستی به داخل ایران بوده و هست. امروز رهبری حکیمانه‌ی رهبر معظم انقلاب، وحدت، همدلی، انسجام و همبستگی مردم، توان بازدارندگی، پایمردی نیروهای مسلح ما و به ویژه توانمندی نیروهای برون مرزی و توان موشکی ما که قلب استکبار یعنی رژیم صهیونیستی را در تیررس خود قرار داده، آنان را کنترل کرده است.
این همدلی نتیجه چیست؟ مظلوم‌دوستی ما؟ عزت‌خواهی ما به جهت اسارت مغرورانه و عزتمندانه‌ی شهید؟ امنیت‌طلبی ما در منطقه‌ی پر آشوب جهان و یا... تحلیل شما در این باره چیست؟
همان‌طور که اشاره شد، اساسا رفتارهای اجتماعی پدیده‌های چند وجهی‌ای هستند که همزمان نیز از عوامل متعددی تاثیر پذیرند. دلیل این همدلی را پیش‌تر توضیح دادیم. اساسا مفهوم شهادت و شهید از ارزش‌های مطلق و عام فرهنگی جامعه‌ی ماست و وحدت‌بخش است. اما این مواردی که شما هم اشاره کردید، در آن تاثیرگذار است. مردم ما با الهام از فرهنگ اسلام، همیشه از مظلومان دفاع کرده‌اند. دفاع از مظلوم، یک عنصر فرهنگی بومی ماست که در مواقعی در سطح خرد و تعاملات روزمره‌ی مردم هم دیده می‌شود.
غرور و عزت نیز از عناصر فرهنگی‌ای است که مردم ما همیشه به آن توجه داشته‌اند و موضوع تامین امنیت نیز در پیدایش این وحدت و همدلی نقش داشته است. در این حادثه‌ی خاص، همه‌ی این موارد را میتوان مشاهده کرد. چهره‌ی این شهید عزیز بسیار زیبا و دلنشین است و در هاله‌ای از نورانیت و مظلومیت توام دیده می‌شود. او در مقابل دشمن سرخم نمی‌کند و باعزت و سربلند و با گام‌های استوار حرکت می‌کند. این موارد نیز می‌تواند تقویت‌کننده‌ی این همدلی و وحدت در جامعه باشد.
این پدیده حائز چه شاخصه‌هایی است که اصلاح‌طلب و اصولگرا، مدرن و سنتی، سیاسی و فرهنگی نسبت به آن احساس تعلق میکنند؟
مردم به دین، به ملیت، به انقلاب و نظام پایبندند. درست است که در برخی موارد ما با گله‌مندی و نارضایتی مردم روبه‌رو می‌شویم اما مردم به اصول انقلاب معتقدند و عدم پایبندی به آن است که موجب عدم نارضایتی مردم شده است. مردم از رشد نابرابری و تبعیض و فساد مالی و اداری ناراضی‌اند. متاسفانه اعوجاج در برخی از خواص است
وقتی پای ارزش‌های عام و مطلق در میان باشد، تفاوت‌ها و تعلقات گروهی کوچک نادیده گرفته می‌شود. در گذشته هم موارد زیادی از این نوع رفتارها از مردم دیده‌ایم. مثلا به تشیع پیکرهای شهدای غواص توجه کنیم. نمونه متاخر و کامل آن تشیع شکوهمند حاج قاسم سلیمانی است در آن‌جا هم همه‌ی این عناصر جمع‌اند؛ عزیزانی که با دست بسته به شهادت رسیدند. همه‌ی اقشار جامعه آمدند. اساسا این تفاوت‌ها، تفاوت‌های ذاتی نیست که نشود آنها را نادیده گرفت. تفاوت‌هایی تصنعی است که عمدتا هم از سوی سیاسیون به آن دامن زده می‌شود. مردم عادی از این تفاوت‌ها نفعی نمی‌برند اما کسانی که از وجود این تفاوت‌ها کسب منفعت میکنند، به آنها دامن میزنند. برای مثال پس از حمله‌ی تروریستی به مجلس و حرم حضرت امام(ره)، مردم با رفتار خود حرکت‌های تفرقه‌انگیز را پس زدند. با اقدام تلافی‌جویانه و زدن موشک به مقر داعش توسط سپاه پاسداران ما شاهد همرأیی مردم و قدردانی از آنان بودیم.
مردم به دین، به ملیت، به انقلاب و نظام پایبندند. درست است که در برخی موارد ما با گله‌مندی و نارضایتی مردم روبه‌رو می‌شویم اما مردم به اصول انقلاب معتقدند و عدم پایبندی به آن است که موجب عدم نارضایتی مردم شده است. مردم از رشد نابرابری و تبعیض و فساد مالی و اداری ناراضی‌اند. متاسفانه اعوجاج در برخی از خواص است. باید فکری انقلابی برای برخی از خواص نمود؛ کسانی که بعضا در طی این سالیان به قدرت و ثروت دست یافته و امکان تاثیرگذاری بر افکار عمومی را پیدا کرده‌اند.
/انتهای پیام/
