به گزارش «سدید»؛ ازدواج به مثابه یک پدیده اجتماعی است که در بستر پیچیده‌ترین و حساس‌ترین روابط اجتماعی میان دو جنس مخالف برقرار می‌شود و به عنوان مقدمه و منشأ شکل‌گیری خانواده محسوب می‌شود و یکی از مهمترین پدیده‌های اجتماعی، زیستی و فرهنگی مربوط به جامعه و انسان است. ازدواج برحسب ماهیت، نوع و انگیزه می‌تواند پیامدهای مثبت و منفی داشته باشد. لذا بررسی تغییرات اجتماعی آن حائز اهمیت است.
ازدواج پایه و اساس رشد مطلوب جمعیت یک کشور و عامل اصلی کاهش تعرضات و جرائم فرهنگی، اجتماعی و تأمین کننده امنیت و آرامش در یک جامعه است. به عبارت دیگر هر چه کیفیت و کمیت ازدواج مطلوب‌تر باشد، نیل به موارد فوق امکان‌پذیرتر خواهد بود. در جامعه ایران نیز نگاه دینی و عرفی مردم نسبت به مقوله ازدواج، حاکی از اهمیت ویژه این موضوع برای مردم است. اما میزان ازدواج در کشور، آن طور که باید مناسب نیست و طی سالیان اخیر روندی کاهشی داشته است. همچنین، تعداد ازدواج‌های صورت گرفته با تعداد افرادی که آماده ازدواج هستند تناسب ندارد.
کاهش چشمگیر تعداد ازدواج‌ها و افزایش بی حد و حصر تعداد مجردها لطمات سختی در حوزه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به کشور وراد کرده است که برای حل این چالش بزرگ باید در تمامی حوزهها اقدامی متناسب با حل صحیح موضوع صورت گیرد.
بسیاری از افراد بروز و گسترش مشکلات اقتصادی را یکی از مهمترین موانع ازدواج جوانان به حساب می‌آوردند اما عدم تمایل به ازدواج در بسیاری از جوانانی که به لحاظ مالی شرایط مطلوبی دارند و با پشتوانه محکم مالی خانوادگی روبرو هستند، این ذهنیت را ایجاد می‌کند که کاهش میزان ازدواج در میان جوانان صرفاً محدود به مشکلات اقتصادی نیست و اگرچه مشکلات مادی سد راه ازدواج بسیاری از جوانان شده است اما نباید نقش مشکلات فرهنگی و ذهنیت‌های غلط ایجاد شده در این زمینه را نیز نادیده گرفت.
در این راستا، در گفت‌وگو با امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی به بررسی علل فرهنگی کاهش نرخ ازدواج در کشور پرداختیم.
قرایی‌مقدم با بیان اینکه ازدواج یکی از اصول مهم و بسیار اساسی در حوزه اجتماعی و پایه تشکیل خانواده است، گفت: نهاد خانواده یکی از پنج نهاد اصلی و اساسی هر کشور است. نهاد خانواده و ازدواج، نهاد اقتصاد، نهاد سیاست و دولت و نهاد فرهنگی پنج نهاد اصلی یک جامعه هستند که باید در کنار یکدیگر به رشد و تعالی دست پیدا کنند.
وی ادامه داد: بنا به قول بسیاری از جامعه‌شناسان، نهاد خانواده و ازدواج تیرک ستون خیمه جامعه است و اگر ازدواج صورت نگیرد، انواع نابسامانی‌های اجتماعی ظهور و بروز پیدا می‌کند. برای مثال در چنین شرایطی اقتصاد جامعه شکوفا نمی‌شود. یعنی زمانی که ازدواج صورت نمی‌گیرد و خانواده تشکیل نمی‌شود، مسائلی همچون پس‌انداز و آیند‌ه‌نگری برای خانواده نیز مد نظر قرار نمی‌گیرد. این خانواده‌ها هستند که برای آینده خود و فرزندان رو به چنین اموری همچون پس‌انداز، سرمایهگذاری و تأمین مسائل اقتصادی مربوط به خانواده می‌آورند و این مسئله باعث شکوفایی اقتصاد خواهد شد.
میزان ازدواج جوانان و نمایش قدرت تأمین اجتماعی
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی افزود: افزایش ازدواج و اشتیاق جوانان به ازدواج باعث کاهش انواع آسیب‌های اجتماعی در کشور می‌شود. جرم و جنایت، فحشا، شیوع مواد مخدر، هرزه‌گری و ... از جمله مسائل و آسیب‌های اجتماعی هستند که با رشد آمار ازدواج در کشور رو به کاهش خواهند گذاشت. موضوع ازدواج از نظر سیاسی نیز مسئله مهمی بوده و نشان دهنده این است که حکومت توانسته امکانات افزایش و گسترش امر ازدواج در جامعه را تأمین کند. این مسئله نشان می‌دهد که موضوع تأمین اجتماعی از سوی دولت به خوبی پیگیری شده و در سطح جامعه به درستی پیاده و اجرایی می‌شود.
این جامعه‌شناس بیان کرد: از لحاظ روحی و روانی نیز موضوع ازدواج و تشکیل خانواده باعث ایجاد آرامش و سکون در جامعه خواهد شد. زمانی که ازدواج در جامعه کاهش یافته و صورت نمی‌گیرد، آرامش روانی نیز در جامعه و در میان خانواده‌ها به وجود نخواهد آمد. امروز متأسفانه شاهد هستیم که چند میلیون جوان ایرانی هنوز ازدواج نکرده و تشکیل خانواده نداده‌اند. موضوع ازدواج از نظر بقای نسل نیز مسئله بسیار مهمی است؛ چراکه بقای نسل به صورت مستقیم به ازدواج مربوط است. همچنین، تأمین نیروی انسانی جامعه نیز به ازدواج مرتبط است.
وی تصریح کرد: موضوع ازدواج از نظر انتقال میراث فرهنگی نیز بسیار مهم است؛ چراکه نسل امروز که از طریق ازدواج و تشکیل خانواده به وجود می‌آید، میراث فرهنگی را از نسل گذشته به نسل آینده منتقل می‌کند. در نتیجه دوام و بقای کشور و جامعه به ازدواج مربوط است. بنابراین، عدم وجود خانواده و کاهش میزان ازدواج موجبات ایجاد تنش و معضلات بسیار فراوان فرهنگی و اجتماعی و در کشور خواهد شد.
تنوع‌طلبی جوانان؛ از مشکلات فرهنگی در حوزه کاهش ازدواج
قرایی‌مقدم با اشاره به تأثیرات مقوله فرهنگی در حوزه کاهش میزان ازدواج بیان کرد: چشم‌اندازی که در جامعه وجود دارد و تنوع‌طلبی جوانان یکی از مشکلات فرهنگی در حوزه کاهش ازدواج و تشکیل خانواده است. امروز خانواده‌ها فرزندان خود را بر خلاف برخی کشورهای دیگر مانند ژاپن وظیفه‌مدار و مسئولیت‌پذیر تربیت نمی‌کنند. یعنی پدران و مادران فرزندان خود را طوری پرورش نداده‌اند که این‌گونه فکر کنند که باید ازدواج کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی تصریح کرد: ترس از آینده و روابط نامشروعی که امروز بعضاً در جامعه وجود دارد، زمینه بدبینی را برای ازدواج جوانان فراهم کرده است و متأسفانه مقوله طلاق در جامعه روز به روز در حال افزایش است. بدبینی در میان جوانان باعث شده است تا ایشان از ازدواج دوری کرده و نسبت به آینده نگاه خوبی نداشته باشند.
این جامعه‌شناس ادامه داد: جوانان امروز نمی‌دانند چه وظیفه‌ای در میان جامعه دارند، یعنی به طور ویژه وظیفه‌مدارانه تربیت نشده و مسئولیت‌پذیر نیستند. متأسفانه در این رابطه فرزندان و جوانان جامعه نه در خانواده، نه در مدرسه و نه در دانشگاه به خوبی پرورش پیدا نکرده‌اند.
جوانان را مسئولیت‌پذیر تربیت کنیم
وی افزود: امروز در برخی کشورها همچون ژاپن و ... تربیت فرزندان در مقاطع مختلف سنی از سوی خانواده، نسل بزرگتر، مدارس و دانشگاه‌ها به شیوه صحیح انجام می‌شود و فرزندان برای مسئولیت‌پذیری، وظیفه‌مداری و ازدواج آماده می‌شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی بیان کرد: فساد و هرزه‌گری در جامعه از ازدواج سفید گرفته تا پسرانی که خود را برای کسب درآمد در اختیار زنان قرار می‌دهند، باعث می‌شود تا جوانان چه دختران و چه پسران از ازدواج گریزان باشند. این مسائل باعث می‌شود تا حتی افرادی که از امکانات رفاهی خوبی برخوردار هستند نیز به سمت ازدواج نروند.
این جامعه‌شناس در ادامه گفت: زمانی که جوانان جامعه به سمت ازدواج نرفته و مجرد باشند، هیچ‌گونه وابستگی نیز به جامعه، حکومت و کشور نداشته و به راحتی راه فرار از این مقوله و حتی خروج از کشور را در پیش گیرند. امروز مسئله تجرد و عدم ازدواج جوانان یکی از عوامل ایجاد پدیده‌هایی همچون فرار مغزها و ... است.
قرایی‌مقدم در پایان با اشاره به اینکه موضوع ازدواج و فرزندآوری از مسائل مورد توجه رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز است، تصریح کرد: امروز دولت و مسئولان امکانات خوبی همچون وام ازدواج و مسکن را برای جوانان در نظر گرفته‌اند اما جوانان جامعه باید از لحاظ فرهنگی، وظیفه‌مدار و مسئولیت‌پذیر تربیت شوند و بدانند که در قبال جامعه خود وظیفه و مسئولیت دارند.
/انتهای پیام/
منبع: ایکنا
