جامعه و اقتصاد - زنان و خانواده

 سیاست اجتماعی در ایران همچنان بر الگوی «مرد نان‌آور و زن خانه‌دار» تأکید دارد و علی‌رغم فرصت زنان برای تحصیل در دانشگاه، فرصت اشتغال آنها در مدیریت نظام اداری و حتی در بازار کار دوگانه و مشاغل پاره‌وقت نامشخص و محدود است. این در حالی است که تجربه تاریخی نشان می‌دهد توسعه پایدار و رفاه اجتماعی با حضور فعالانه زنان در عرصه عمومی و اشتغال آنان تحقق می‌یابد. این بن‌بست نیز باید مانند سایر بن‌بست‌های اقتصادی و اجتماعی پایان یابد.

زمانی که اینستاگرام فیلتر شد، یکی از شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کرد اعلام نمود که نزدیک به ۶۷ درصد آنلاین‌شاپ‌ها برای زنان است. این آمار بالا یعنی جامعه زنان راه‌حلی پیدا کرده است. شاید این راه از لحاظ اقتصادی، توانایی و مهارت بالایی را نخواهد. مسئله امروز زنان برای یک طبقه اقتصادی یا یک نظام فکری خاص نیست، زن بماهو زن بودن به یک مسئله تبدیل شده است.

جامعه برای آن مرد کاری نمی‌کند و معمولاً از آنجایی که مردان از لحاظ عاطفی و فیزیکی به زن و همسر خود بیشتر وابستگی دارند، وقتی طلاق اتفاق می‌افتد، برخی از آن‌ها به سرعت وارد رابطه مجدد شده و ازدواج می‌کنند. آمارها می‌گویند که مردها بعد از طلاق غالباً در ازدواج بعدی هم شکست می‌خورند. چراکه فکر می‌کنند شکست آن‌ها با رابطه عاطفی جدید حل می‌شود، اما مشکل بیشتر می‌شود و رفته‌رفته مردان به ازدواج بدبین می‌شوند.

اصولاً باید این را در نظر داشت که نمود اصلی دین در جامعه، مناسک است. یعنی مردم در جریان حضور و مشارکت در آیین‌های جمعی، هویت دینی خود را تجربه و آن را بیان می‌کنند. پیوند میان دین با اخلاق یا باورهای اعتقادی، ثانویه است و در اغلب موارد، ارتباطشان سست و مبهم است. یعنی بسیاری از افراد، عقاید روشن و شفافی درباره امر قدسی ندارند و اخلاق استوار و محکمی را هم رعایت نمی‌کنند، اما از مجرای مناسک با هویت دینی‌شان ارتباط برقرار می‌کنند.

من خلأ هویتی زنانه را نقطه‌ای می‌دانم که سیاست‌گذار باید در مورد آن سیاست‌گذاری کند. ما متأسفانه در این راستا دچار گسست هستیم. سؤال و مطالبه اصلی از دولت باید این باشد که آیا بعد از اتمام تحصیلات زنان، برنامه‌ای برای بهره‌گیری از این تحصیلات داریم یا نه؟

در جامعه ما که یک جامعه سنتی است و افراد خیلی زود ارزش‌گذاری و قضاوت می‌کنند، معمولاً فرصت ازدواج برای خانم‌ها نسبت به آقایان مقداری ضعیف‌تر می‌شود. نگاه جامعه به زنی که طلاق گرفته، نگاهی منفی است و مثل آسیبی برای زندگی‌های دیگر انگاشته می‌شود که مستقیماً منجر به طردشدگی و گوشه‌گیری افراد مطلقه در جامعه می‌شود. زن مطلقه با نوعی بی‌اعتباری اجتماعی دست‌وپنجه نرم می‌کند و این بسیار تلخ و گزنده است.

بلاگرها از طبقه خاصی نیستند. عمدتاً افرادی هستند که احساس طردشدگی دارند. این طردشدگی می‌تواند در درون خانواده باشد. معمولاً وقتی ما مرجعی را انتخاب می‌کنیم، آن مرجع همیشه از ما جلوتر است ما باید خودمان را به آن برسانیم. مرجع همیشه همین است. به طور طبیعی، مرجع جایگاه بالاتری برای خود می‌بینند. در این مسئله هیچ شکی نیست.

مشکلات روانی و اختلالات شخصیتی و در کنار آن عدم هوش هیجانی و عدم مهارت‌های زندگی مشترک مثل ارتباط مؤثر و حل تعارض و اختلاف از عوامل طلاق است. مشکلات روانی و شخصیتی که همه جا و برای همه هست، اما می‌خواهم بگویم که نقش حاکمیت چه می‌تواند باشد. گفتیم که یکی از دلایل آن، عدم آموزش مهارت‌های زندگی مشترک است.

بزرگ‌ترین علت مشکلات اقتصادی زنان، خالی بودن عرصه تصمیم‌گیری‌های کلان از حضور زنان کارآمد و دردآشنا است که به طور واقعی نسبت به مسائل آگاه هستند. زنانی که تجربه زیست گلخانه‌ای دارند، نمی‌توانند برای همه اقشار زنان تصمیم‌سازی کنند.

نتیجه نادیده‌گرفتن زنان در ساختار رسمی اشتغال، باعث حضور زنان در مشاغل غیررسمی است. آمارهای پراکنده‌ای منتشر شده که بخش عمده‌ای از بازار اشتغال غیررسمی ایران در اختیار زنان است.